Spring cho đến nay được đánh giá là cuốn sách hay nhất trong bộ tiểu thuyết mùa của Ali Smith. Tác phẩm như một bài thánh ca rực rỡ để hi vọng, kết nối quá khứ với hiện tại bằng điệp khúc những giọng nói.
Spring (Mùa xuân) cho đến nay được đánh giá là cuốn sách hay nhất trong bộ tiểu thuyết mùa của Ali Smith. Tác phẩm như một bài thánh ca rực rỡ để hi vọng, kết nối quá khứ với hiện tại bằng điệp khúc những giọng nói.
Nhà văn Ali Smith và khung cảnh mùa xuân.
Khi hai tiểu thuyết Autumn (Mùa thu) và Winter (Mùa đông) của Ali Smith được phát hành, người đọc ngay lập tức bị hấp dụ bởi quyết tâm thực hiện một dự án đáng ngưỡng mộ của nhà văn: bộ tứ tiểu thuyết mang giọng nói thời đại lần lượt trình xuất. Bởi hai cuốn tiểu thuyết đầu đã tạo ấn tượng sâu đậm, độc giả lo sợ Ali Smith chẳng thể mang tới thêm tác phẩm nào hay hơn với tốc độ viết chóng mặt của cô.
Nhưng Mùa xuân ra đời, những lo lắng ấy đều tan biến. Ali Smith tiếp tục phát huy những thế mạnh của mình và bồi đắp thêm nó. Đầu tiên, nhà văn nhận ra khả năng kể chuyện trong lối viết tiểu thuyết mới của cô, tìm ra cách sâu sắc và hấp dẫn hơn để đào sâu, tìm kiếm những cốt lõi trong thời đại của mình.
Đồng thời, với Mùa xuân, cuốn sách thứ ba trong bộ tiểu thuyết, tác giả đã đi hơn nửa chặng đường, người đọc có thể dễ dàng cảm nhận được hình dạng của tổng thể, nhận ra mối liên kết, tương tác giữa các ý tưởng và hình ảnh của bốn cuốn sách.
Cuốn sách Spring (Mùa xuân).
Mùa xuân sử dụng điệp khúc của những giọng nói như “những người tiền nhiệm”. Bắt đầu bằng những cảm nhận đau buồn trước sự chết chóc, lụi tàn vào đầu đông, câu chuyện được dẫn dắt dần xoay quanh cuộc đời của Richard Hire, một đạo diễn phim truyền hình đã luống tuổi. Người bạn Paddy (Patricia) của ông đã qua đời vì bệnh ung thư và ông cảm thấy mất cân bằng, không thể tìm thấy niềm vui trong những điều đơn giản. Richard quyết định một mình du lịch đến Scotland, nơi chứa đựng những kí ức về mùa xuân cuối cùng của ông với Paddy và trong cuộc đối thoại liên tục với cô con gái tưởng tượng của mình.
Nhân vật trung tâm khác trong tiểu thuyết là Brit (Brittany Hall), một phụ nữ trẻ thông minh, có học thức, làm việc tại trung tâm di dân Anh. Cô chứng kiến những người tị nạn bị giam giữ ở đây đã sống một cuộc đời khổ cực thế nào, không hề giống như những gì chính phủ hứa hẹn với họ. Ở đây cô gặp Florence Smith, một cô gái trẻ tuổi cũng là dân tị nạn. Ở Florence Smith có một giá trị khác biệt, một sức mạnh trong lành. Florence lôi kéo Brit vào hành trình của mình, giải thoát cho những người bị giam giữ, giải phóng cho các cô gái mại dâm tuổi teen, làm thay đổi bộ mặt của trung tâm tị nạn… Đây cũng là con đường mà họ giao nhau với Richard - nhân vật chính của tiểu thuyết.
Có quá nhiều điều để nói về cuốn tiểu thuyết tràn đầy hi vọng, phóng khoáng này. Ali Smith dành những trang văn viết về Shakespeare, Pericles; nói về những công việc tuyệt vời của Tacita Dean; về các tác phẩm The Kid của Charlie Chaplin, Bliss của Kinda Mansfield; về Rilke và Shelley; bình luận mạnh mẽ về những tiếng nói điên cuồng của báo chí, chính trị và truyền thông xã hội; nói về cái chết và thời gian và TS Eliot... Tất cả các chủ đề chính trị, bản sắc, chủ nghĩa dân tộc, quyền riêng tư internet… được đề cập trong tiểu thuyết như được cộng hưởng và khuếch đại bởi mùa xuân và “những người tiền nhiệm” mùa thu, mùa đông.
Những tiểu thuyết trước đó trong bộ tứ mùa của Ali Smith.
Điều khiến Mùa xuân trở nên đặc biệt chính từ lối viết và sự tự ý thức của Ali Smith. Đầu tiên, tác giả tài tình xây dựng những nhân vật có tính cách, tâm hồn, cuộc đời đa dạng, sống động. Ví như Richard có một thế giới hấp dẫn, những cuộc trò chuyện của ông với Paddy rất thú vị, hài hước, còn đối thoại của ông với cô con gái tưởng tượng lại chứa đựng những bí ẩn nội tâm. Thứ hai, cô xây dựng cấu trúc tiểu thuyết một cách trôi chảy như được dệt từ những giọng nói khác nhau và có những độc thoại như phát ra từ hư không. Chỉ cần bước vào bất cứ câu chuyện nào, Ali Smith như người tài xế đưa người đọc đi qua nhiều hành trình bằng phong cách thơ văn xuôi trừu tượng, đa dạng.
Ali Smith thử nghiệm tiểu thuyết về mặt hình thức, khi dùng kích thước phông chữ để các từ nhất định nhảy ra khỏi trang. Có nhiều câu dài được biết giống như bản hùng biện chính trị...
Cuối cùng, bằng trách nhiệm của một người cầm bút, ý thức sâu sắc về thời đại, Ali Smith mong muốn làm được điều gì đó hơn cả việc phơi bày, giải thích cho những sai trái trong thời đại của mình. Điều đó thể hiện từ tên nhân vật: Florence Smith - Smith có nghĩa là tốt, trong lành, cao cả. Bằng Spring, cô đã thắp sáng một con đường cho chúng ta thoát khỏi cơn ác mộng!
NGỌC HIÊN theo The Telegraph, Amazon, The Guardian