Sau Han Kang, Bora Chung là tác giả Hàn Quốc tiếp theo có thành công quốc tế, khi lọt vào danh sách chung khảo của giải International Booker 2022.
Là nhà văn có nhãn quan độc đáo, Cursed Bunny có sự pha trộn giữa hiện thực và huyền ảo, tự sự và khoa học - viễn tưởng; nhằm tái hiện một thế giới đen tối, xáo trộn với chủ nghĩa tư bản hiện đại và truyền thống nam quyền ngự trị. Ngoài cương vị là một nhà văn, Bora Chung cũng đồng thời là giảng viên ở mảng khoa học - viễn tưởng và là nhà hoạt động xã hội.
Nhà văn Bora Chung.
- Vì sao các câu chuyện trong Cursed Bunny của bà đậm đặc sự ác tâm, trả thù cũng như những nỗi kinh hoàng tàn ác?
+ Tôi không nghĩ tôi đủ hiểu xã hội Hàn Quốc nơi tôi đang sống, và do đó tôi thường bối rối. Toàn bộ thế giới này là nơi hỗn loạn của những nhầm lẫn, và tôi mô tả điều đó như những gì tôi thấy, vì vậy đôi khi những câu chuyện của tôi trở nên khó hiểu và đen tối. Thế giới vốn dĩ là một nơi xa lạ và tôi nghĩ rằng tồn tại một sự kiêu ngạo thường trực khi con người tin rằng họ đã tìm ra và khống chế được tất cả các khả năng thể chất và tâm lí hạn chế của mình.
- Tuyển tập này cũng xuất hiện những câu truyện dân gian, truyền thống. Nó có ý nghĩa thế nào với bà?
+ Đó là một trong những nguồn cảm hứng của tôi. Các câu truyện dân gian dường như giống nhau ở mọi nền văn hóa. Nếu bạn quay ngược thời gian, con người thực sự đã từng sống với các vị thần và tin mọi linh hồn cũng như các vị thần linh vẫn đang cư ngụ trên Trái đất cùng mình. Loại thế giới quan đó vẫn hấp dẫn tôi cho đến ngày nay. Ngoài ra tôi cũng có tình yêu đối với các truyền thuyết đô thị Nhật Bản và Hàn Quốc, chúng góp phần phơi bày những hạn chế trong các trải nghiệm giác quan mà con người không thể thấy được.
- Độc giả dễ nhận thấy rằng các tác phẩm gần đây của bà là sự kết hợp của những câu chuyện phi thực tế dựa trên khoa học viễn tưởng, kinh dị và giả tưởng. Nguồn cảm hứng đến với bà thế nào?
+ Những tác phẩm văn học ảnh hưởng đến tôi nhiều nhất là những tác phẩm của các tác giả Nga và Ba Lan, trong đó quan trọng nhất là nhà văn Liên Xô Andrei Platonov (1899-1951). Ở Nga và Ba Lan, những tác phẩm được coi như sự pha trộn giữa giả tưởng, kinh dị và khoa học viễn tưởng này đã xuất hiện ngay từ những năm 1700. Cho đến ngày nay, các yếu tố kì ảo và siêu thực vẫn là một phần tương đối tự nhiên trong thế giới văn học của các quốc gia đó.
Ngoài ra, các quốc gia Đông Âu đã phải đối mặt với một loạt thay đổi lịch sử quan trọng trong kỉ nguyên hiện đại, bao gồm Chiến tranh thế giới thứ nhất, Chiến tranh thế giới thứ hai, sự trỗi dậy của chủ nghĩa cộng sản và Chiến tranh Lạnh. Do đó, có thể đã phát triển nhận thức sâu sắc của mọi người về những điều phi lí và bất thường trong thực tế. Trong bối cảnh đó, một trào lưu văn học độc đáo đã ra đời, táo bạo, đặc biệt và đôi khi hết sức không tưởng.
- Ảnh hưởng của văn học Đông Âu chắc hẳn cũng có tác động đến các dịch phẩm của bà, khi gần hai thập kỉ qua, bà đã dịch hàng loạt tác phẩm văn học hiện đại từ tiếng Nga và tiếng Ba Lan sang tiếng Hàn?
+ Tôi thường chọn các tác phẩm của các tác giả Nga và Ba Lan, những người được yêu thích ở quê hương họ nhưng phần lớn không được biết đến ở Hàn Quốc. Khi tôi dịch chúng, tôi nghĩ về cách tôi muốn viết những câu chuyện hay ho tương tự và trở nên có động lực. Nhưng càng làm, tôi càng nhận ra dịch và viết là hai lĩnh vực rất khác nhau.
Tác phẩm Cursed Bunny của Bora Chung tiếng Hàn và bản dịch tiếng Anh.
- Những người không quen với khoa học viễn tưởng vẫn có xu hướng coi thể loại này là lĩnh vực nam giới thống trị - bằng chứng là sự nổi tiếng của Thế giới mới tươi đẹp (Aldous Huxley), 1984 (George Orwell), Xứ Cát (Frank Herbert) hay Metro 2033 (Dmitry Glukhovsky). Bà thấy sao về thực tế này?
+ Các câu chuyện xoay quanh nhân vật nam da trắng, khám phá ra một sự thật nào đó chỉ áp dụng cho đàn ông da trắng, hoặc đơn giản hơn hết là kết thúc với chiến thắng áp đảo của người nam da trắng; đã trở nên lỗi thời. Chúng ta giờ đây cần tập trung hơn vào những khía cạnh đã bị những câu chuyện này bỏ qua.
Từ cuối thế kỉ 20, ngày càng có nhiều nhà văn khoa học viễn tưởng nổi tiếng bắt đầu tập trung vào cuộc sống và thế giới của những người thiểu số. Đó là các tác phẩm của Ursula K. Le Guin hay Octavia E. Butler. Trong văn chương Hàn Quốc cũng có những tác giả tương tự như Jeon Sam-hye, Cheon Seon-ran, Lee Jong-san và Kim Cho-yeop…
Khoa học viễn tưởng có thể là một thể loại hiệu quả để giới thiệu văn học Hàn Quốc với khán giả toàn cầu, vì những độc giả cũng như tác giả cuồng nhiệt của nó đặc biệt yêu thích và luôn tìm kiếm những ý tưởng mới hơn, cởi mở hơn và cảm thấy ít bị hạn chế hơn bởi các rào cản ngôn ngữ hoặc văn hóa. Tuy nhiên, vì khoa học viễn tưởng không đại diện nhiều cho văn học Hàn Quốc, nên các tác giả hoặc nhà xuất bản không nên bị ràng buộc bởi nghĩa vụ giới thiệu Hàn Quốc ra với văn học quốc tế.
Tuy nhiên, thể loại này là một phương tiện hoàn hảo để phản ánh tiếng nói của những người không có cơ hội trình bày, cho dù họ là phụ nữ, LGBTQ+, dân tộc thiểu số hay người khuyết tật… với câu chuyện siêu việt của nó.
- Đâu là hình tượng mà bà muốn hướng tới?
+ Lyudmila Petrushevskaya, Lyudmila Ulitskaya và Tatyana Tolstaya là ba nữ tác giả hậu hiện đại đi đầu trong văn học Nga, và các tác phẩm của các tác giả này là trọng tâm trong nỗ lực dịch thuật của tôi. Trong đó nhà văn trinh thám tội phạm người Nga Alexandra Marinina như một hình mẫu cá nhân mà tôi muốn trở thành.
Bà ấy đã viết văn trong 30 năm và nhân vật chính cũng đồng thời trưởng thành cùng bà, vì vậy bà có một nữ thám tử 60 tuổi đang giải quyết các vấn đề trong cuộc sống cá nhân của riêng mình, và tấn công cũng như chỉ trích các vấn đề xã hội lớn ở Nga.
- Bà nghĩ sao về vai trò giữa văn học và dịch thuật?
+ Bản thân là một dịch giả, tôi hoàn toàn nhận thức được sự khác biệt giữa bản gốc và bản dịch, và những gì diễn ra trong suốt quá trình đó. Vì vậy tôi tin rằng bản tiếng Anh của Cursed Bunny là tác phẩm của dịch giả Anton Hur hơn là của tôi.
- Vậy bà nghĩ mình sẽ ở đâu trong 5 hoặc 10 năm tới?
+ Tôi nghĩ về tuần tới, nhưng không phải năm năm. Tôi không làm điều đó. Không còn nữa.
NGÔ MINH
Dịch theo The Korea Times và Korea Herald