Tình thương yêu và lòng nhân ái là các khái niệm thống nhất nhưng không đồng nhất. Lấy cái gốc là tình yêu thương nhưng lòng nhân ái mở rộng hơn về phía ứng xử... (HẢI THANH)
. HẢI THANH
Tình thương yêu và lòng nhân ái là các khái niệm thống nhất nhưng không đồng nhất. Lấy cái gốc là tình yêu thương nhưng lòng nhân ái mở rộng hơn về phía ứng xử. Giáo dục lòng nhân ái là giáo dục trẻ vừa có tình yêu thương vừa biết cách trao gửi, chia sẻ, lan tỏa tình yêu đến với nhiều người. Con người ta chỉ có lòng yêu thương, chỉ có cái tâm thiện thôi, chưa đủ, còn phải biết cách thể hiện tình yêu ấy một cách tế nhị. Trên tinh thần ấy người Việt sâu sắc có câu thật triết lý: “Của cho không bằng cách cho”. Ngày nayngười ta gọi đó là văn hóa ứng xử. Trong thời Đại dịch Cô-vid 19 nguy hiểm lan rộng, tuy chưa phải là nước giàu nhưng Việt Nam vẫn gửi giúp bạn bè một ít khẩu trang, một số bộ xét nghiệm... Ứng xử rất văn hóa ấy được thế giới lấy đó làm tấm gương để cùng nhau chung sức chống lại dịch bệnh. Của cho có thể không nhiều nhưng tấm lòng thì lớn lao. Không chỉ là quan hệ người với người mà ở bình diện quốc gia cũng vậy, sự chân thànhlà sứ giả trung thành nhất để gắn nối và kết nối các bên thêm gần gũi, thấu hiểu về nhau mà thấu cảm cùng nhau.
Lòng nhân ái như sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử tư tưởng Việt Nam góp phần tạo nên một bản sắc Việt: “Thương người như thương thân”; “Lá lành đùm lá rách”...Các nhà ngôn ngữ học chứng minh từ vựng tiếng Việt đa dạng nhất về cách xưng hô. Đó là cách gọi nhau như trong một gia đình, người xứng tuổi ông/bà gọi ông/bà, xứng tuổi anh/chị gọi anh/chị...Đấy là sự thể hiệnsinh động, cụ thể một quan niệm coi cả đất nước Việt Nam cũng như ngôi nhà của mình vậy!
Đã là người Việt không thể phai nhạt lòng nhân ái!
Nhìn rộng ra, khi cả thế giới bước vào thời cách mạng 4.0, thời của vi điện tử, của kết nối vạn vật, của người máy...Con người đứng trước cơ hội chưa từng có thụ hưởng những văn minh mới mẻ. Nhưng cũng phải đối mặt với những thử thách ghê gớm: nạn thất nghiệp, ô nhiễm môi sinh, dịch bệnh...Trước sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế ngày càng lớn, con người lại càng phải cần đến nhau hơn, để đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ, san sẻ...Ngày càng nhiều những tấm gương tỷ phú lớn dành hầu hết tài sản làm từ thiện!
Tâm lý học hiện đại khẳng định nhân cách con người phần lớn được kiến tạo trước 5 tuổi. Tục ngữ Việt có những câu thật sự khoa học: “Tre non dễ uốn”, “Dạy con từ thuở còn thơ”...Đại văn hào L.Tônxtôithường hay kể lại những gì ông có được ở thời hiện tại chủ yếu là nhờ sự giáo dục của gia đình thời ấu thơ. Ấn tượng mà nhà văn lớn nhớ mãi là cảnh bố ông - một quý tộc, thường yêu cầu đứa con 5 tuổi đưa bằng cả hai tay những đồng bạc lẻ cho người ăn xin già lão...
Tất cả những yếu tố cơ sở trên đủ khẳng định phải coi việc giáo dục lòng nhân ái cho học sinh là nhiệm vụ trọng tâm, cơ bản. Không chỉ đúng với bản sắc Việt, đúng với tư tưởng Bác Hồ “vì lợi ích trăm năm trồng người”, đúng với bản chất khoa học giáo dục và cũng phù hợp với xu hướng giáo dục của thế giới hôm nay.
Vấn đề đáng bàn là cách thức giáo dục như thế nào để học sinh tiếp thu tối đa rồi hiện thực hóa lòng nhân ái? Các nhà tư tưởng, các nhà giáo dục lớn trước nay trên thế giới đúc kết thành một nguyên lý: cách giáo dục tốt nhất là giáo dục bằng chính nhân cách nhà giáo dục. Bác Hồ đã vận dụng nguyên lý ấy rồi mở rộng hơn về cả phía giáo dục người lớn: một tấm gương sống còn có giá trị hơn cả trăm bài diễn văn tuyên truyền!
Mỗi thầy cô giáo, mỗi đoàn viên thanh niên là tấm gương về lòng nhân ái. Mỗi bậc phụ huynh, mỗi cán bộ đảng viên là tấm gương về lòng nhân ái. Giàu có, vững chắc về lòng nhân ái, lấy đó làm bệ phóng, thế hệ kế tiếp sẽđưa đất nước này lên đỉnh cao vinh quang và hạnh phúc!
H.T