Thắp lên một tinh thần mới cho Điện ảnh Việt

Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần thứ 24 diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh từ ngày 21 đến 25/11/2025 không chỉ là sự kiện điện ảnh lớn nhất hai năm một lần, mà còn mang ý nghĩa đặc biệt trong tiến trình xây dựng thương hiệu điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Chủ đề của LHP lần này là "Điện ảnh Việt Nam - Phát triển bền vững và hội nhập quốc tế trong kỉ nguyên mới” minh chứng rõ nét cho mong muốn đó.

Sự kiện này diễn ra ngay sau khi TP. Hồ Chí Minh được UNESCO công nhận là thành phố sáng tạo trong lĩnh vực điện ảnh, càng làm tăng ý nghĩa biểu tượng của LHP năm nay. Không chỉ là nơi trình chiếu 144 bộ phim từ hàng chục đơn vị sản xuất, LHP Việt Nam lần thứ 24 còn được nhìn nhận như một dịp để TP. Hồ Chí Minh chứng minh năng lực tổ chức một sự kiện văn hóa lớn, khẳng định khả năng kết nối cộng đồng sáng tạo điện ảnh trong nước và quốc tế.

Ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh, Trưởng ban tổ chức LHP Lần thứ 24. Ảnh: BTC

Đánh dấu giai đoạn chuyển tiếp

LHP lần thứ 24 tạo ra không gian để điện ảnh Việt Nam tự nhìn lại mình trong một giai đoạn đặc biệt, đó là giai đoạn mà ranh giới giữa nghệ thuật, công nghệ và thị trường đang dần mờ đi. Phim Việt sau đại dịch Covid-19 đã có sự bứt phá mạnh mẽ về doanh thu phòng vé, trong khi các dòng phim tài liệu, hoạt hình, khoa học vẫn tiếp tục khẳng định vai trò trong việc gìn giữ kí ức và lan tỏa giá trị kiến thức, văn hóa. LHP kì này vì thế trở thành một tấm gương để soi lại thành tựu, đánh giá xu hướng và định hình lại lộ trình phát triển của cả ngành điện ảnh.

Đây là một trong những LHP có số lượng phim tham dự phong phú nhất trong những năm gần đây, phản ánh sức sống mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam sau đại dịch và sự trỗi dậy của các nhà sản xuất tư nhân. Đặc biệt hai năm trở lại đây còn chứng kiến sự bùng nổ doanh thu từ điện ảnh. Năm 2024, phim Việt đạt gần 1.900 tỉ đồng doanh thu, chiếm hơn 40% thị phần phòng vé; năm 2025, điện ảnh Việt bùng nổ toàn diện khi doanh thu vượt mốc 3.000 tỉ đồng, chiếm 62% thị phần phòng vé tính đến thời điểm này. Bên cạnh các tác phẩm đã tạo dấu ấn phòng vé vốn mang tính thương mại, LHP lần thứ 24 lần này còn được chú ý nhờ loạt phim có chủ đề lịch sử, chiến tranh, hành động, vừa thể hiện năng lực sản xuất của các hãng phim trong nước, vừa cho thấy nỗ lực tiếp cận những mảng đề tài khó, đòi hỏi kĩ thuật cao và tư duy đạo diễn hiện đại.

Lễ khai mạc Liên hoan phim Lần thứ 24. Ảnh: BTC

Không chỉ là nơi trao giải thưởng Bông Sen, biểu tượng uy tín bậc nhất của điện ảnh Việt, LHP 24 còn mang sứ mệnh quan trọng hơn, đó là khởi tạo những đối thoại về tương lai. Qua chuỗi hội thảo chuyên đề, workshop, giao lưu nghề nghiệp, LHP 24 cho thấy điện ảnh Việt Nam không chỉ quan tâm đến câu chuyện chất lượng nghệ thuật của tác phẩm, mà còn đặt ra những câu hỏi lớn hơn về chiến lược công nghiệp hóa, chuyển đổi số, hạ tầng địa phương và khả năng hội nhập sâu rộng với thế giới.

Điện ảnh Việt trước ngưỡng cửa mới

Dù danh sách đầy đủ của 16 phim truyện không được công bố rộng rãi trên các kênh báo chí, những gương mặt nổi bật được nhắc đến nhiều trong truyền thông và được kì vọng tranh giải Bông Sen Vàng, Bông Sen Bạc gồm: “Mưa đỏ” là tác phẩm chiến tranh hiện đại có quy mô lớn, được báo chí đánh giá cao về mĩ cảm hi sinh và kĩ thuật hình ảnh với doanh thu phòng vé lập kỷ lục 714 tỉ đồng và 8,3 triệu lượt xem cho đến thời điểm hiện tại, đồng thời đại diện cho Việt Nam đi tranh giải Oscar lần thứ 98. “Địa đạo” cũng là một trong những tác phẩm được nhắc đến nhiều tại LHP lần này nhờ cách tiếp cận mới với đề tài chiến tranh cách mạng. Bộ phim khắc họa hệ thống địa đạo như một mạng lưới sống, nơi nhân dân miền Nam vừa chiến đấu, vừa sinh hoạt trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt. “Tử chiến trên không” gây chú ý khi tái hiện trận chiến với không tặc có thật trong lịch sử bằng kĩ thuật hình ảnh hiện đại. “Mai” là bộ phim tạo hiệu ứng phòng vé mạnh mẽ đầu năm 2024, mở ra xu hướng phim tâm lí đô thị. “Lật mặt 7: Một điều ước” cũng là một đại diện của dòng phim thương mại thành công, tiếp tục khẳng định thương hiệu Lý Hải, “Thám tử Kiên” là tác phẩm mở đường cho dòng phim điều tra cổ trang trong điện ảnh Việt,… Những bộ phim này minh họa cho diện mạo đa sắc hiện nay của phim Việt, từ chiến tranh, lịch sử, hành động đến tâm lí xã hội, từ phim nghệ thuật đến phim thương mại quy mô lớn, từ đạo diễn kì cựu đến những gương mặt trẻ.

Ekip phim "Mưa đỏ" tại Liên hoan phim Lần thứ 24. Ảnh: BTC

Ba hạng mục phim tài liệu, khoa học và hoạt hình thể hiện chiều sâu và sự ổn định của các đơn vị điện ảnh nhà nước và truyền hình. 36 phim tài liệu của Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, Điện ảnh Quân đội, VTV, HTV, các trung tâm văn hóa nghệ thuật địa phương phản ánh đời sống hiện đại, chân dung lịch sử, văn hóa dân tộc và các vấn đề môi trường, xã hội... 14 phim khoa học giới thiệu các công trình nghiên cứu, đời sống kĩ thuật, công nghệ, sinh học…. 21 phim hoạt hình đến từ Hãng phim Hoạt hình Việt Nam và các đơn vị tư nhân, thể hiện nỗ lực đổi mới đề tài, phong cách tạo hình và công nghệ dựng hình 3D. Dù không gây tiếng vang lớn trong công chúng như phim truyện, các phim tài liệu, khoa học và hoạt hình luôn là trụ cột quan trọng của các kì LHP, góp phần khẳng định bản sắc, chiều sâu văn hóa và trách nhiệm xã hội của điện ảnh Việt.

Nhìn tổng thể, chương trình phim dự thi tại LHP lần thứ 24 cho thấy sự cạnh tranh giữa dòng phim nghệ thuật với tác phẩm có chiều sâu và dòng phim thương mại giải trí; sự xuất hiện ngày càng nhiều của các đạo diễn trẻ với lối tiếp cận quốc tế; kĩ thuật quay phim, âm thanh, mĩ thuật ngày càng tiệm cận tiêu chuẩn khu vực và thế giới; sự đóng góp bền bỉ của các hãng phim nhà nước trong mảng phim tài liệu, khoa học, hoạt hình. Đây là cơ sở để kì vọng rằng giải Bông Sen năm nay sẽ vinh danh những tác phẩm có dấu ấn nghệ thuật rõ nét, đồng thời phản ánh xu thế phát triển mới của ngành điện ảnh Việt trong kỉ nguyên số.

Điện ảnh Việt Nam đang đứng trước một ngưỡng cửa vận động mới, vừa cần tư duy công nghiệp, vừa phải giữ được bản sắc sáng tạo, đồng thời nhanh nhạy với công nghệ và nhu cầu của thị trường hiện đại. LHP kì này đã thắp lên một tinh thần mới, tinh thần của một nền điện ảnh không đứng yên, mà đang chủ động bước vào kỉ nguyên hội nhập sâu rộng và gia tăng quyền lực mềm quốc gia thông qua sáng tạo nghệ thuật.

HÀ THANH VÂN