. XUÂN TÌNH
Đại tá, NSND Phan Doãn Tần, “giọng ca vàng” thời kì khói lửa tạm biệt cõi tạm ở tuổi 73. Cuộc đời và sự nghiệp của ông đã để lại nhiều cống hiến cho nền âm nhạc Việt Nam. Trong sự nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc và một người lính trên mặt trận văn hóa văn nghệ.
Doãn Tần sinh ra và lớn lên tại mảnh đất Chèo - huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Vào năm 1965, khi mới 18 tuổi, ông đã rời quê hương về làm công nhân mỏ tại Liên đoàn Mỏ - Địa chất Quảng Ninh. Là một công nhân mỏ, anh miệt mài theo những mũi khoan thăm dò nay đây mai đó, chàng thanh niên Doãn Tần ngày ấy luôn sống giản dị và khiêm nhường, chưa khi nào ông nghĩ mình sẽ trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp. Do thích ca hát và có chất giọng trời phú, ông luôn được lựa chọn tham gia các chương trình văn nghệ phong trào tại cơ quan.
Duyên âm nhạc đến với Doãn Tần vào năm 1969, khi Giáo sư Tạ Phước, ngày đó là Hiệu trưởng Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam) ra Quảng Ninh công tác và tham quan thực tế vùng đất mỏ. Được tham dự chương trình biểu diễn văn hóa - văn nghệ của anh em công nhân, giọng ca trong sáng và đầy chất hào hùng của chàng đội trưởng cao lộc ngộc nơi đây đã chinh phục được Giáo sư Tạ Phước. Với con mắt nhà nghề, Giáo sư thấu cảm tố chất đang ẩn sâu trong chàng thanh niên này nên đã tuyển mộ vào trường của mình.
Thời điểm này Doãn Tần cũng được cấp trên làm thủ tục chuẩn bị cử sang Liên Xô học chuyên ngành kĩ thuật Mỏ - Địa chất. Nhưng cơ duyên về ngành mỏ không đến được với anh khi quyết định của ngành đến muộn hơn giấy gọi nhập học của Trường Âm nhạc Việt Nam, chính quyết định dũng cảm khi rẽ lối sang con đường nghệ thuật đã mang đến một NSND Doãn Tần sau này.
Giáo sư Tạ Phước bằng sự coi trọng tài năng và kinh nghiệm dày dạn trong lĩnh vực đào tạo đã bồi đắp nên một Phan Doãn Tần. Mới nhập học, anh đã tỏ rõ là một giọng ca đầy triển vọng với những bài hát được thu thanh, phát sóng trên làn sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Ai đã từng sống trong những năm 70 của miền Bắc Việt Nam đều không thể quên những thời khắc lịch sử bi hùng của cuộc chiến tranh, sự tàn khốc của mưa bom, bão đạn lúc bấy giờ. Hà Nội trải qua những trận rải thảm B52 và bắn phá ác liệt của không quân Mĩ, rồi cả nước nóng lòng chờ thông tin từ Hiệp định Paris về Việt Nam, tiếp đến là niềm vui vỡ òa trong tiếng reo ca khi đất nước thống nhất… Biết bao người dân còn mang theo cảm giác lâng lâng xen lẫn nghẹn ngào, sung sướng khi nghe hệ thống loa phóng thanh cả nước phát đi ca khúc Đường chúng ta đi của nhạc sĩ Huy Du phổ thơ Xuân Sách nói về những năm tháng ấy. Bài hát được phát đi phát lại bởi giọng ca nam cao vút, hào sảng và tràn ngập niềm tự hào dân tộc do ca sĩ Doãn Tần thể hiện.
Với bài ca ấy, giọng hát ấy, Doãn Tần đã khắc tên anh vào hàng triệu trái tim, tâm hồn người Việt. Cũng từ đây, anh vinh dự đứng vào hàng ngũ những nghệ sĩ - chiến sĩ của Nhà hát Quân đội vào năm 1971, khi anh đang là sinh viên năm thứ 2 của Trường Âm nhạc Việt Nam, để rồi tiếng hát ấy được chắp cánh ngân vang nhiều nơi: Trên nước Đức trong festival ca nhạc thanh niên, sinh viên thế giới năm 1973, trên sân bay Tân Sơn Nhất, cầu chữ Y… trước hàng vạn đồng bào và chiến sĩ Sài Gòn trong ngày đất nước thống nhất (1975).
Rồi tếng hát Doãn Tần vang mãi không mệt mỏi theo dấu chân gian khổ nhọc nhằn của người lính Cụ Hồ trên khắp các nẻo đường nóng bỏng của Cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế ở biên giới Tây Nam; Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, chất giọng nam cao Doãn Tần đã đi vào tâm hồn của đồng bào, chiến sĩ và bạn bè quốc tế trong những năm đất nước còn nhiều gian khó.
Bài hát Đường chúng ta đi không chỉ là dấu ấn thành công đầu tiên trong sự nghiệp ca hát mà nó còn gắn bó sâu sắc với cuộc đời Doãn Tần như một định mệnh, là mối lương duyên về tinh thần để rồi từ đó ông nguyện suốt đời hát ca thủy chung trong màu xanh áo lính. Tiếng hát của ông như bài ca xung trận, như ngọn lửa tiên phong hừng hực cháy, thúc giục dẫn đường cho cả đoàn quân tiến lên phía trước phá tan giặc thù.
Năm 2005, đúng dịp kỉ niệm 61 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, NSND Doãn Tần đã ra mắt CD đầu tay với 11 ca khúc được mang tên Bản hùng ca Đường chúng ta đi do Công ty nghe nhìn Thăng Long (Thăng long Audio- Visual., JSC) sản xuất. Cần biết rằng những năm đó để ra được một album cá nhân là điều không hề đơn giản. Chia sẻ trong ngày ra mắt CD này, nghệ sĩ Doãn Tần cho biết đó là một chương trình nghệ thuật đặc biệt đã được ông ấp ủ từ lâu, nó như là một món quà ông dành tặng cho những người đồng đội, những chiến sĩ cách mạng Quân đội nhân dân Việt Nam.
11 ca khúc trong đĩa CD là những tác phẩm gắn liền với tên tuổi của Doãn Tần, như: Chim én bay, nhạc: Nguyên Nhung, Thơ: Lê Thị Mây, tác phẩm này đã từng đạt giải Nhì đơn ca và múa ít người toàn quốc năm 1981; Người lính tình nguyện và điệu múa Apsara, một sáng tác của nhạc sĩ Minh Quang, tác phẩm cũng đã mang đến hai Huy chương Vàng Hội diễn toàn quân vào năm 1984 và năm 1985; Đường chúng ta đi, nhạc Huy Du, thơ Xuân Sách, đạt Huy chương Vàng Hội diễn toàn quân năm 1995; Dáng đứng Việt Nam, nhạc Nguyễn Chí Vũ, thơ Lê Anh Xuân đạt Huy chương Vàng Hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc 1999; Hát về tổ quốc tôi của nhạc sĩ Hữu Xuân; Những ánh sao đêm của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu; Tiếng hát từ Thành phố mang tên Người, nhạc: Cao Việt Bách, Thơ: Đăng Trung; Thương lắm tóc dài ơi! Của nhạc sĩ Phú Quang; Sông Lô chiều cuối năm của nhạc sĩ Minh Quang; Chiếc vòng cầu hôn của nhạc sĩ Trần Tiến; Cùng anh tiến quân trên đường dài, nhạc Huy Du, thơ Xuân Sách.
Chia sẻ cảm xúc của mình trong quá trình hợp tác sản xuất CD Bản hùng ca Đường chúng ta đi, Giám đốc Thăng Long Adio - Visual., JSC Phạm Hồng Sơn khi đó nói: Biết danh tiếng của anh Doãn Tần từ lâu, nhưng tôi gặp anh lần đầu vào lúc anh đang phải làm cái việc không giống mình lắm, đó là việc tìm kiếm, sao lục những tấm bằng khen, huy chương cá nhân để đơn vị làm thủ tục đề nghị phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân cho anh. Nhìn anh chạy tới chạy lui lục tìm trong đống giấy khen bằng khen, huy chương các loại thật là vất vả. Anh nói với tôi công việc hằng ngày dày kín với những chương trình biểu diễn của Đoàn, những buổi giảng dạy thanh nhạc tại các trường âm nhạc… anh không thể nhớ nổi mình có bao nhiêu thành tích trong hành trình hoạt động ca hát đã qua, giờ ngồi thống kê lại cũng là một cực hình. Ngắm nhìn người nghệ sĩ trong hoàn cảnh đó tôi cảm nhận được ánh hào quang của những tấm huy chương vàng hay bạc đã không làm thay đổi bản chất mộc mạc, khiêm nhường vốn có nằm ẩn sâu trong phẩm chất của một người lính Cụ Hồ.
Đại tá, NSND Doãn Tần có một triết lí thật giản dị nhưng rất đáng kính trọng khi nói về hoạt động nghệ thuật của mình, rằng làm nghệ thuật cũng bình thường như việc thực hiện nhiệm vụ của người lính ở mọi cương vị khác thôi, những gì mình làm được đâu có đáng kể gì so với sự mất mát, hi sinh, gian khổ của bao đồng đội trên khắp mọi miền Tổ quốc.
Nhạc sĩ Hữu Xuân, một người bạn thân thiết của nghệ sĩ Doãn Tần đã có những dòng tâm tư khi viết về bạn mình: “Doãn Tần là một người bạn thân thiết của tôi từ rất lâu. Ngày xưa khi tôi còn làm việc tại Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, khu Mai Dịch, Nhà hát Quân đội cũng ở cạnh đó, anh em nghệ sĩ hai đoàn rất gắn bó với nhau. Tôi quý mến anh Doãn Tần bởi đức tính hiền hậu, chân thật. Bên cạnh đó anh còn là ca sĩ có giọng hát hay, truyền cảm. Anh đã hát một số tác phẩm của tôi trong các lần lưu diễn. Một hôm anh điện thoại xin phép và gửi tặng tôi đĩa CD mới xuất bản, trong CD đó có một sáng tác của tôi là bài Hát về tổ quốc tôi. Bài hát này đã có nhiều người thể hiện, nhưng khi nghe Doãn Tần cất giọng tôi đã lặng người bởi tình cảm chan chứa của anh trong mỗi lời ca, dấu chân người lính biên phòng đang ngày đêm canh giữ Tổ quốc thân yêu được anh khắc họa sống động khiến tôi không thể nào quên.
Những năm cuối đời, mặc dù sức khỏe không tốt, bệnh tật đeo bám khiến NSND Doãn Tần không thể tự do theo đuổi tiếp ước nguyện của đời mình, nhưng mỗi khi thấy sức khỏe tốt hơn một chút là anh đề nghị với cơ quan được tham gia biểu diễn phục vụ đồng bào và chiến sĩ.
Người bạn đồng hành cùng anh trong cả quãng thời gian dài là ca sĩ Minh Hồng, một người bạn đời cũng là đồng nghiệp cùng Nhà hát. Ca sĩ Minh Hồng luôn tận tình chăm lo chu đáo đến từng bữa ăn, giấc ngủ cho chồng. Những khi anh đau ốm luôn có chị động viên, an ủi, tiếp sức. 45 năm chung một mái nhà, vợ chồng anh chị cũng rất hạnh phúc khi cô con gái rượu là ca sĩ Hồng Vy cũng theo nghiệp cha mẹ và trở thành NSƯT trong dòng nhạc nhẹ. Thật không may khi Nghệ sĩ ưu tú Hồng Vy đoản mệnh, dừng lại ở tuổi 44 sau thời gian mắc trọng bệnh. NSND Doãn Tần đã đi xa nhưng hình ảnh, giọng hát của ông vẫn còn mãi mãi trong lòng những người yêu âm nhạc và đồng bào chiến sĩ cả nước.
XT
VNQD