Trong quá trình hiện đại hoá Quân đội, một số đơn vị hoàn thành sứ mệnh lịch sử đã được dồn dịch sắp xếp lại hoặc phiên hiệu không còn, thế nhưng truyền thống vẻ vang và những câu chuyện về đơn vị vẫn còn lan toả mãi. Trung đoàn Không quân 931, Sư đoàn 371, Quân chủng Phòng không – Không quân là một đơn vị như thế. Cảm nhận của nhà thơ, TS Thuỵ Anh, con gái của một sĩ quan không quân trong buổi họp mặt truyền thống Trung đoàn 931 tại sân bay Yên Bái.
“Hoàng Liên Sơn ơi, hôm nay ta lại về
Trên đôi cánh bạc gìn giữ đất quê
Nghe âm vang muôn lời thôi thúc
Nghe âm vang muôn lời trống giục…”
Yên Bái, một ngày mùa Thu, bầu trời mây bồng bềnh, hiền hoà.
Cách đây 45 năm, trung đoàn bay tiêm kích 931 được thành lập với phi đội 12, gồm 17 phi công, 32 máy bay Mig-21, F-94, F-96 và 165 cán bộ, nhân viên kĩ thuật. Ngay một tuần sau đó, Trung đoàn đã tổ chức trực ban chiến đấu song song với các ban bay huấn luyện, bay tuần tiễu dọc biên giới. Trung đoàn thường xuyên hiệp đồng chặt chẽ với các Trung đoàn KQ 921, 927, với lực lượng phòng không và lực lượng vũ trang địa phương, kịp thời cất cánh, góp phần đập tan các cuộc không kích của địch, bảo vệ vững chắc vùng trời Tây Bắc của Tổ quốc, bảo vệ an toàn các mục tiêu kinh tế, chính trị, quân sự quan trọng trong khu vực. Trong những năm sau đó, Trung đoàn tổ chức huấn luyện bay, không ngừng nâng cao sức chiến đấu, rèn luyện kỉ luật, xây dựng đơn vị nền nếp chính quy, vững mạnh…
Năm 2013, Trung đoàn KQ 931 giải thể, sau khi đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị và lịch sử của mình.
Những phi công Trung đoàn 931 năm xưa. Ảnh: Nguyễn Hưng
Gặp nhau trong ngày kỉ niệm 45 năm thành lập Trung đoàn, 25/8/2024, tại không gian của Trung đoàn 931 cũ, nay là nơi Trung đoàn 921 đóng quân, các cựu chiến binh nhiều thế hệ của 931 đã khẳng định: “Phiên hiệu 931 không còn nhưng danh hiệu 931 là mãi mãi!”.
Trong buổi gặp mặt, người trung đoàn trưởng đầu tiên tóc bạc trắng và người trung đoàn trưởng cuối cùng của 931 cùng đứng bên nhau, nói những lời xúc động và tự hào. Đại tá Nguyễn Công Huy, trung đoàn trưởng đầu tiên của Trung đoàn 931 đã nhắc lại những ngày đầu thành lập đơn vị cùng câu thơ nhắc tên bốn sân bay được vận hành trong tình trạng khó khăn bậc nhất về cơ sở vật chất, địa hình địa vật, các nhu yếu phẩm, lương thực, mà trong đó, sân bay Yên Bái khó khăn hơn cả:
“Phan Rang, Phú Cát đã từng
Thọ Xuân, Yên Bái xin đừng doạ nhau”…
Đại tá Nguyễn Công Huy, Trung đoàn trưởng đầu tiên của Trung đoàn Không quân 931 ghi cảm tưởng tại phòng truyền thống Trung đoàn 921.
Thế rồi đơn vị cũng đứng vững bởi tinh thần đoàn kết, gắn bó, thấu hiểu và chia sẻ giữa những con người, cùng hướng đến mục đích chung. Trung đoàn đã được đón nhận Huân chương chiến công hạng Nhì vào năm 1982 và năm 1986 được công nhận là “đơn vị dẫn đầu các trung đoàn bay phản lực”. Người phi công tiêm kích già còn nhắc đến tình cảm của dân – sự thương yêu đùm bọc của bà con tỉnh Yên Bái, huyến Trấn Yên và các xã lân cận. Những ân tình quân - dân ấy đã luôn ở lại, làm nên câu chuyện cuộc đời của mỗi con người đang có mặt trong Hội trường hôm nay.
Các đại biểu gặp mặt truyền thống trồng cây lưu niệm trong khuôn viên đơn vị hôm nay là doanh trại của Trung đoàn Không quân 921.
Thiếu tướng Tạ Quang Thảo - Trung đoàn trưởng thứ 11 của 931, nay là Phó cục trưởng Cục Quân huấn, Bộ Tổng Tham mưu, bâng khuâng nhắc lại cảm xúc ngày chia tay với đồng đội, khép lại một giai đoạn lịch sử khó quên. Giờ ở cương vị mới, anh vẫn còn giữ mãi trong tim niềm tự hào về Trung đoàn bay tiêm kích thiện chiến, đoàn kết, bí mật, quyết thắng của mình.
Các cựu chiến binh đi thăm lại địa bàn đơn vị cũ, tham quan sân bay, trồng cây lưu niệm và giao lưu với các thủ trưởng, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 921 và dự bữa cơm thân mật bên nhau, hàn huyên bao điều gắn với Trung đoàn 931.
Các cựu sĩ quan không quân 931 cất cao lời ca về bầu trời trong buổi gặp mặt truyền thống.
Là con gái của một trong ba trung đoàn phó đầu tiên, tôi cũng được đại tá Nguyễn Công Huy - người đồng đội thân mến của bố tôi, mời đến dự buổi gặp mặt. Trở lại nơi đã từng ở cùng bố khi còn là đứa nhỏ 5 tuổi, tôi thấy nghèn nghẹn, rưng rưng… Không còn bóng dáng của khu Đồi cọ với những dãy nhà mái lá ngày ấy. Giờ đây, tất cả đều chỉn chu, đẹp đẽ, hiện đại. Các sĩ quan không quân áo xanh trứng sáo bảnh bao, rạng rỡ đứng đón các cựu chiến binh. Còn họ, những người lính già, ôm chầm lấy nhau, người nói, người đọc thơ, người hát. Họ nhắc tên nhau, hỏi ai có nhận ra ai không, hỏi nhau ai còn ai mất, khiến tôi cứ nhớ câu thơ của Rasul Gamzatov với tiếng sếu điểm tên nhau khắc khoải trên bầu trời.
Hình ảnh bầu trời luôn trong tim những người lính không quân.
Có lẽ bố tôi cùng những chú bác đã khuất, đã hi sinh, cũng đang có mặt trong không gian ấm áp này khi được đồng đội nhắc tên. Nghe rất nhiều chú bác bùi ngùi kể lại kỉ niệm với bố, tôi hiểu tình bạn lớn lao mà con người có được trong đời. Và tôi, nghe những câu chuyện về Trung đoàn, khóc cười cùng những chàng trai phi công lãng mạn, hài hước, dũng cảm ngày ấy, đã gặp lại hình ảnh bố trọn vẹn như mình vẫn nhớ! Và “đứa trẻ 50 tuổi” này cũng mang một mảnh nhỏ kí ức về đây, góp cùng các chú bác những hình dung về tháng ngày gian khó đã qua.
Cuối buổi gặp mặt, những người lính già 931 hoà giọng hát cùng những chàng trai 921. Dù tuổi đời tuổi quân khác nhau, họ vẫn có những bài ca chung - tình yêu với bầu trời, với miền quê Yên Bái đã trở thành thân thuộc đối với họ, lòng tin vào những giá trị tinh thần thiêng liêng đã cho họ sức mạnh vượt qua muôn vàn khó khăn không thể kể hết bằng lời để hoàn thành nhiệm vụ.
Các đại biểu về dự gặp mặt truyền thống Trung đoàn 931 tại sân bay Yên Bái.
Mới thấy, cuộc đời cũng giản dị quá! Những tấm lòng chân thật, những lời nói thân thương, những chia sẻ hồn nhiên... - đó mới là cuộc sống! Bỗng lại mới thấy, tất cả những nặng nề áy náy, những lo lắng quẩn quanh, cơm áo gạo tiền không thể làm cuộc đời này mất đi ánh hào quang tự nhiên của nó, xung quanh mỗi người... Không lúc này thì lúc khác, khi có cơ hội, vầng hào quang ấy sẽ hiện lên.
Đối với tôi và với nhiều người có mặt hôm nay tại Yên Bái, cuộc gặp mặt cựu chiến binh Trung đoàn không quân 931 là một cơ hội như vậy.
THỤY ANH
VNQD