. NGUYỄN ĐÌNH THI
Nếu có dịp đến thành phố Buôn Ma Thuột bạn sẽ thấy ở ngã 6, khu vực trung tâm thành phố có một tượng đài, trên tượng đài là một chiếc xe tăng T54 do Liên Xô sản xuất, mang số hiệu 980. Đây là chiếc xe tăng của Đại đội 9 - Trung đoàn xe tăng 273 - Quân đoàn 3, do Đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng chỉ huy đã cùng bộ binh Tiểu đoàn 4 - Trung đoàn 24 - Sư đoàn 10 đánh chiếm Sở chỉ huy Sư đoàn 23 địch ở thị xã Buôn Ma Thuột ngày 10 và 11/3/1975.
Tượng đài Chiến thắng Buôn Ma Thuột
Về chiến công của chiếc xe tăng 980, Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng, người chỉ huy chiếc xe tăng này đã kể lại như sau:
Sáng ngày 10/3/1975, sau khi được lệnh tấn công, đội hình xe tăng của Đại đội 9 đã dũng mãnh lao lên tấn công, khi tới gần khu vực cửa mở thì xe tăng đi đầu bị sa lầy, không lên được. Xe tăng 980 do Đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng đi ở phía sau lập tức lách sang bên, vượt lên tấn công. Tại khu vực cửa mở của Tiểu đoàn bộ binh 4, hỏa lực địch bắn ra rất dữ dội. Rất nhiều cán bộ, chiến sĩ hi sinh và bị thương nằm la liệt ở cửa mở. Xe 980 của Đại đội trưởng Hưởng lúc này cũng dính một quả đạn M79 của địch chui vào nòng pháo làm pháo thủ số 2 Nông Văn Vĩnh bị thương nặng mất hẳn một cánh tay, trên xe lúc này chỉ còn 3 người, gồm pháo thủ số 1 Phan Lạc Vinh, lái xe Mai Đình Mỹ và Đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng. Bất chấp nguy hiểm, xe 980 lao vào giữa làn đạn địch tấn công, tiêu diệt nhiều cụm hỏa lực địch, hỗ trợ bộ binh Tiểu đoàn 4 đánh chiếm cửa mở. Sau khi bộ binh Tiểu đoàn 4 chiếm được cửa mở, xe tăng 980 lại dẫn đầu đội hình đánh phát triển vào bên trong. Suốt cả ngày 10/3, mặc dù không quân và bộ binh địch dùng hỏa lực bắn phá dữ dội vào đội hình xe tăng của Đại đội 9 nhưng xe tăng 980 đã chiến đấu hết sức dũng cảm, tiêu diệt nhiều hỏa điểm cùng bộ binh địch. Sáng ngày 11/3/1975, xe tăng 980 tiếp tục cùng bộ binh Tiểu đoàn 4 - Trung đoàn 24 tấn công vào Sở chỉ huy Sư đoàn 23. Do đây là cơ quan chỉ huy đầu não của địch ở Buôn Ma Thuột và Nam Tây Nguyên nên chúng phòng thủ rất kiên cố. Lô cốt, công sự, hàng rào được chúng dựng lên dày đặc, kéo dài tới hơn 1km suốt từ đầu kho Mai Hắc Đế vào tới Sở chỉ huy Sư đoàn 23, chúng còn đưa cả xe bồn chứa xăng ra chắn ngang đường hòng chặn đứng cuộc tấn công của ta. Không nao núng, xe tăng 980 vẫn dẫn đầu đội hình, kiên cường chiến đấu, vừa dùng hỏa lực tiêu diệt quân địch ở mặt đất, vừa dùng súng máy 12,7 ly bắn trả máy bay địch. 10 giờ 20 phút ngày 11/3 , sau khi tiêu diệt các ổ hỏa lực địch ở hai bên đường 429 và khu Bộ tham mưu, cùng hỏa lực của địch trấn giữ cổng chính, xe tăng 980 đã lao thẳng vào bên trong Sở chỉ huy Sư đoàn 23, cùng bộ binh đánh chiếm các mục tiêu ở Sở chỉ huy Sư đoàn 23. Sau khi làm chủ Sở chỉ huy Sư đoàn 23, xe tăng 980 tiếp tục đánh phát triển ra khu vực ngã 6 phối hợp với mũi tấn công của Trung đoàn 95B.
Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng ngoài cùng bên trái
Chiến công tiêu diệt Sở chỉ huy Sư đoàn 23 của Tiểu đoàn 3 xe tăng, trong đó có xe tăng 980, đã góp phần giải phóng hoàn toàn thị xã Buôn Ma Thuột.
Để ghi nhớ chiến công của quân và dân ta trong trận Buôn Ma Thuột lịch sử, đặc biệt là vai trò của xe tăng trong trận đánh này, sau ngày giải phóng, chính quyền tỉnh Đắk Lắk quyết định xây dựng ở khu vực ngã 6, khu trung tâm nhất của thành phố Buôn Ma Thuột, tượng đài CHIẾN THẮNG. Trên tượng đài này lúc đầu là một chiếc xe tăng T34 mang số hiệu 945 (là ngày ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà - tháng 9 năm 1945). Sau khi tượng đài được dựng lên có nhiều ý kiến phản hồi, chưa đồng thuận về việc chọn chiếc xe tăng T34 và số hiệu 945 vì trong trận Buôn Ma Thuột ta không dùng xe tăng T34 mà dùng xe tăng T54. Còn số hiệu 945 cũng chưa phù hợp mà nên chọn số hiệu 980 là số hiệu chiếc xe tăng T54 đầu tiên có mặt tại Sở chỉ huy Sư đoàn 23 trong trận đánh Buôn Ma Thuột ngày 11/3/1975. Tiếp thu ý kiến phản hồi của nhân dân và các nhà nghiên cứu lịch sử, năm 1997, chính quyền tỉnh Đắk Lắk quyết định sửa đổi, thay chiếc xe tăng trên tượng đài từ T34 thành T54 và số hiệu xe từ 945 thành 980.
980 chính là số hiệu chiếc xe tăng do Đại đội trưởng Đại đội 9 Đoàn Sinh Hưởng chỉ huy cùng tác giả bài viết này đã có mặt tại Sở chỉ huy Sư đoàn 23 sáng ngày 11/3/1975. Giờ đây khu tượng đài này trở thành điểm tham quan của du khách. Hằng ngày tại khu vực tượng đài có rất đông người dân và du khách tới đây tham quan. Ai cũng ngưỡng mộ và cảm phục tinh thần chiến đấu quả cảm của tập thể chiếc xe tăng anh hùng này.
N.Đ.T
VNQD