Ở Việt Nam người viết văn học trinh thám trước đây rất thưa thớt, nhưng đến đầu thế kỉ 21 đã thành một đội ngũ tác giả, cho đến hiện tại thì đang tưng bừng nở rộ. Gần đây nhất, tác giả Thương Hà đã lựa chọn thể loại này với một dòng chảy nhỏ là “Trinh thám hình sự”. Nhưng chị không chỉ viết về thám tử, về sĩ quan điều tra như chúng ta từng thấy, từng xem, từng đọc, mà còn viết về các nhân vật đồng tính nam cùng nhau phá án rồi tình yêu vụt đến nâng bước họ đi một con đường dài nhiều trắc trở. Một con đường là một trong 3 tiểu thuyết của Thương Hà do Công ty Sbooks mới giới thiệu đến bạn đọc. Buổi gặp gỡ giới thiệu tác phẩm mới diễn ra hôm 24/11 tại Hà Nội.
Các sĩ quan cảnh sát hình sự cùng nhau đi trên một con đường gian lao, ác liệt. Cũng chỉ một con đường thôi để cặp nam - nam yêu nhau đi trên con đường trắc trở, nhưng cũng nhiều cung bậc cảm xúc. Tiểu thuyết Một con đường có hai tuyến truyện xuyên suốt tác phẩm, tác phẩm được triển khai theo hướng truyện lồng truyện. Tuyến truyện thứ nhất là chuyện phá án mang tính trinh thám hình sự mới mẻ li kì hấp dẫn và kịch tính, bất ngờ. Tuyến truyện thứ hai là mối tính đồng tính nam khác biệt, da diết với những hi vọng mong manh.
Tiểu thuyết "Một con đường" của tác giả Thương Hà.
Ngay từ dòng đầu tiên, thanh âm của những vụ án hình sự đã vang lên khô khốc. Chương Một với tên gọi Tiếng giầy cao gót giữa đêm khuya đã xác lập ngay lập tức trạng thái cốt truyện nhanh mạnh, gấp gáp: Án đã xảy ra. Dàn nhân vật phá án là công an, bác sĩ tâm thần… vào cuộc. Các chương sau, với tư duy khoa học mạch lạc, biết cách sắp xếp chi tiết và giấu kĩ tình huống sắp được mở ra, như dàn những quân bài trong những ván cờ; với trình độ hiểu biết về luật, về nghiệp vụ cảnh sát, thuật ngữ chuyên ngành, tác giả đưa ra những tình huống bất ngờ để độc giả không thể rời mắt khỏi những trang sách. Đó là các chương với những cái tên lôi cuốn người đọc: Bất ngờ từ cô gái thân hình bốc lửa. Bức tranh vẽ bằng máu. Sex toy trên xác nạn nhân. Khách sạn Prince, án mạng ở phòng Tổng thống. Tiếng súng trong khu nhà nghỉ. Xác chết trên núi Từ Vân. Ở những chương này, điều đáng nói là cốt truyện luôn được dựng lên hình hài bằng những vụ án mạng. Theo trình tự các vụ án, dàn nhân vật phá án là cảnh sát điều tra liên tục xuất hiện, liên tục phải bàn bạc suy tính, tìm kiếm nhân chứng vật chứng tại hiện trường và những nơi liên quan với tốc độ chóng mặt. Tự phác họa - theo suy tưởng logic, theo các bằng chứng, nhân chứng, nguyên chứng, vật chứng, nguyên nhân dẫn đến việc bị hại, nguyên nhân dẫn đến việc gây án…
Tác giả không đi theo hướng khai thác sâu nội tâm nhân vật tội phạm, mà hướng dẫn truyện hầu như thông qua các nhân vật phá án.
Có thể nói kết cấu của tiểu thuyết Một con đường là theo kết cấu thể loại truyện vụ án hình sự truyền thống, một nhánh của thể loại tiểu thuyết trinh thám, một thể loại phổ biến hiện nay ở Việt Nam. Nhưng vấn đề mà tiểu thuyết này đặt ra lại không chỉ là những truyện vụ án hình sự, án xác lập, phá án… trên nền một cốt truyện khác: mối tình đồng tính nam. Những diễn biến tâm lí nhân vật; những âm thầm giằng xé; những đấu tranh bền bỉ trên nẻo đường riêng khác với “chủng loại được coi là người bình thường hoặc hoàn hảo” cũng là những vẻ đẹp khác mà tạo hóa ban cho con người tạo nên cốt cách tâm lí và sự huyền diệu trong mỗi tâm hồn.
Chọn viết về nhân vật đồng tính là viết về cái không thông thường, cái dị biệt, thậm chí là cái bị kì thị, sẽ là những thách thức đối với người viết. Người viết phải đủ bản lĩnh và biết tiết chế khi miêu tả tình yêu, ái ân đồng tính. Không phải ai cũng đạt đến độ tinh tế, gợi cảm, mà không dung tục, thô thiển. Ở các tình huống yêu, làm tình, rất may là Thương Hà đã biết dừng ngòi bút lại đúng lúc để đạt tới độ gợi cảm, giữ lại cái đẹp đang tỏa sáng để dành sự tưởng tượng cho người đọc, không bị sa vào dung tục, tự nhiên, phản cảm. Có thể nói những chương thể hiện đậm mối tình dị biệt tưởng rằng ngang trái, lại hóa là hạnh phúc chỉ chiếm số ít trong 12 chương, như: Leo núi. Một chân bước qua cửa. Trong quán bar. Chỉ cần anh ở bên em. Hai người một con đường. Trong những chương này, song song với câu chuyện nền vẫn xuất hiện dày đặc các vụ án mạng. Không gian án mạng tưởng như chiếm đa phần cuộc sống, hơi thở của các nhân vật. Nhưng không gian mang màu đỏ của máu đó chỉ là môi trường, là hoàn cảnh để mối tình ngang trái được nâng niu, bình đẳng, xóa nhòa sự ác cảm, kì thị của các nhân vật đồng nghiệp, bạn bè, người thân trong truyện.
Tác giả Thương Hà. Ảnh: NVCC
Tác giả Thương Hà dường như đang nheo mắt dõi theo mối tình nam - nam đó. Chị như người đồng hành với viên chỉ huy Trần Can của tổ điều tra có những cảnh sát đặc biệt. Vị thiếu tá với gương mặt lạnh, nhưng bên trong ẩn chứa bản lĩnh mạnh mẽ, giàu cá tính và tình yêu sâu sắc với cuộc sống, sự cảm thông, trọng nghĩa với đồng nghiệp, sự thấu hiểu cả với những đối tượng là bị can. Theo bước chân nhân vật thiếu tá cảnh sát Trần Can và bác sĩ tâm thần Minh Tâm, không gian được kéo rộng ra theo nhiều chiều kích: “Chiếc xe jeep đi qua một khu phố nhỏ. Những căn nhà hai tầng giản đơn kèm theo một khoảng sân nhỏ phía trước. Những đứa trẻ đang nô đùa vui vẻ. Cái đầu nhỏ thản nhiên tựa vào vai anh. Ánh mắt dõi theo những cảnh vật tưởng chừng như quen thuộc lại có chút xa lạ lướt qua bên ngoài xe. Những cái vuốt ve dịu dàng như thói quen, khiến cậu vô thức nhớ về những kỉ niệm thuở nhỏ…”. Không gian dịch chuyển khi trong bệnh viện, lúc ở sở cảnh sát, lúc trong quán bar, khi trong rừng vắng, và cả giường chiếu ái ân… không chỉ làm cho nhân vật bộc lộ tính cách, cá tính mà còn làm cho người đọc không nhàm chán, tẻ nhạt.
Thương Hà không cố ý đưa vào tác phẩm những tình tiết hành động nhân vật, những đối thoại nhiều góc độ, dẫn dụ người đọc vào mê cung của ngôn từ. Hai thứ “mùi” chủ đạo đan xen tiết tấu tác phẩm là tình yêu và mùi... máu. Và, cho dù là câu chuyện về tội ác, thì tiểu thuyết vẫn phảng phất hương vị tình yêu luyến ái. Một màu đỏ máu của thế giới hỗn tạp mà những kẻ tội phạm dựng bày, một màu đỏ của tình yêu không cầu, không chấp, không hạn định, không cần xác lập. Thông qua cách hai nhân vật yêu nhau dẫn người đọc tới hiện trường các thảm án phải chăng cũng là một ẩn ý của tác giả cho thông điệp đòi hỏi quyền được yêu thương của mỗi người.
Sách do Công ty Sbooks liên kết với Nhà xuất bản Văn học vừa ra mắt bạn đọc quý 3 năm 2021.
THIÊN CẦM
VNQD