Chiều thứ Bảy, 16/3/2019, tại AGOhub - 12 Hòa Mã, Hà Nội, Câu lạc bộ Điện ảnh - Kiến trúc đã tổ chức chiếu bộ phim Giai thoại Pruitt-Igoe, một câu chuyện đô thị.
Sự kiện thu hút đông đảo người yêu điện ảnh - kiến trúc
Giai thoại Pruitt-Igoe, một câu chuyện đô thị (The Pruitt-Igoe myth, an urban history) là bộ phim do đạo diễn Chad Freidrichs thực hiện, kể về một trong những trường hợp thất bại nhất về nhà ở xã hội trong lịch sử kiến trúc và quy hoạch thế giới: việc phá bỏ hoàn toàn tổ hợp 33 khối nhà 11 tầng tại khu Pruitt-Igoe, thành phố Saint-Louis, tiểu bang Missouri, Mĩ.
Đây là bộ phim được chiếu đầu tiên trong series phim chủ đề “Phát triển đô thị - bài học từ những sai lầm”, chủ đề được CLB Điện ảnh - Kiến trúc lựa chọn cho năm 2019.
Được xây dựng vào năm 1956, khu nhà ở xã hội Pruitt-Igoe chỉ được sử dụng trong vòng 20 năm. Hình ảnh nổ mìn đánh sập các tòa nhà được truyền thông rộng rãi đã dấy lên một cơn sóng dư luận mạnh mẽ khắp nơi. Trước đó, Pruitt-Igoe đã được biết đến là nơi người dân có nhiều vấn đề, là khu vực không có an ninh trật tự, tội phạm tung hoành mà cảnh sát hoàn toàn bất lực. Và đặc biệt cho đến khi nhà phê bình kiến trúc nổi tiếng của Mĩ Charles Jencks tuyên bố Pruitt-Igoe là cái chết của chủ nghĩa kiến trúc hiện đại, thì đây trở thành tâm điểm cho những cuộc tranh cãi về các lí thuyết đã được đưa ra của hệ tư tưởng này.
Pruitt-Igoe là tổ hợp khu nhà ở xã hội được thiết kế bởi kiến trúc sư người Mĩ gốc Nhật Bản Minoru Yamasaki. Chính ông cũng là tác giả của tòa tháp đôi WTC bị đánh sập (bởi lí do khác) ở New York. Với Pruitt-Igoe, Minoru Yamasaki đã ứng dụng một số lí thuyết của Le Corbusier, cha đẻ của chủ nghĩa kiến trúc hiện đại. Pruitt-Igoe là công trình với nhiều điểm sáng tạo mới mẻ được coi như “thiên đường cho người nghèo”, bất kể màu da, đã làm hài lòng rất nhiều người dân khi mới dọn đến. Bản thân công trình cũng đã giành được nhiều giải thưởng kiến trúc ngay sau khi hoàn thành.
Vậy thì những lí do nào đã gây ra sự thất bại của Pruitt-Igoe? Thực sự có phải do lỗi của người dân hay của kiến trúc mà dư luận thường nói đến?
Cuốn phim Giai thoại Pruitt-Igoe, một câu chuyện đô thị không nhìn vấn đề ở một góc hẹp mà trở về gốc của nó, thông qua việc phân tích trên nhiều khía cạnh của xã hội Mĩ vào thời điểm đó, bao gồm các nhóm lợi ích, định hướng phát triển kinh tế và quy hoạch của thành phố, chính sách và luật về nhà ở, quản lí đô thị... cũng như sự phân biệt chủng tộc ở Mĩ những thập niên 1950-1960. Để hiểu sự thất bại một cách sát thực nhất, đạo diễn Chad Freidrichs đã phỏng vấn chính những người dân từng sống ở Pruitt-Igoe và đi tìm những bằng chứng đầy thuyết phục từ nhiều nguồn tư liệu lịch sử quý giá.
Những người yêu điện ảnh - kiến trúc đã ngồi lại thảo luận sôi nổi sau khi xem phim
Cuốn phim cho thấy, cho dù kiến trúc của Minoru Yamasaki có hay đến như thế nào đi chăng nữa, thì dường như tự thân nó không thể "giải cứu được thế giới". Cuộc sống tốt đẹp cần phải hội tụ nhiều yếu tố, mà kiến trúc chỉ là một phần trong đó.
Giai thoại Pruitt-Igoe, một câu chuyện đô thị cũng là một câu chuyện với nhiều góc khuất của lịch sử nước Mĩ.
Kiến trúc sư Vũ Hoàng Sơn (đứng) điều hành thảo luận
Kiến trúc sư Vũ Hoàng Sơn - Giám đốc Văn phòng Kiến trúc VUUV - chia sẻ: CLB Điện ảnh - Kiến trúc được thành lập bởi Xưởng VUUV và Ashui đã bước sang năm thứ 5. Mỗi năm, chúng tôi lựa chọn một chủ đề chiếu phim khác nhau. Chủ đề cho năm 2019 là “Phát triển đô thị - bài học từ những sai lầm”. Ứng với chủ đề này, chúng tôi truy tầm những ví dụ sinh động về sự không thành công trên thế giới trong phát triển, quy hoạch kiến trúc đô thị. Phim Giai thoại Pruitt-Igoe, một câu chuyện đô thị mà chúng tôi chọn chiếu đầu tiên trong năm này kể về câu chuyện sai lầm trong quy hoạch kiến trúc nhà ở xã hội - một vấn đề đang là thời sự của toàn cầu. Việt Nam đang ở vào cơn lốc của phát triển đô thị, trong đó có nan đề nhà ở xã hội. Hi vọng cuốn phim này mang đến cho kiến trúc Việt Nam một bài học từ những sai lầm trong phát triển đô thị nói chung, phát triển nhà ở xã hội nói riêng, để chúng ta tránh được vết xe đổ sinh động nhỡn tiền.
SƠN LÂM
VNQD