Bộ phim “Anora” của đạo diễn Sean Baker đã gây tiếng vang lớn khi đoạt giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 2024 và tiếp tục khẳng định sức thu hút bằng việc giành giải Oscar năm 2025. Với kinh phí chỉ 6 triệu USD, đây là minh chứng cho sức mạnh của dòng phim điện ảnh độc lập khi kết hợp một câu chuyện giàu cảm xúc với nghệ thuật thể hiện độc đáo.
Cú đúp Cannes và Oscar xứng đáng
“Anora” là một bộ phim hài - chính kịch của Mĩ ra mắt khán giả vào năm 2024 do Sean Baker viết kịch bản, đạo diễn, sản xuất và biên tập. Tên phim đặt theo tên nữ nhân vật chính. Phim có sự tham gia của Mikey Madison trong vai Anora “Ani” Mikheeva, một vũ nữ thoát y kiêm hành nghề mại dâm làm việc tại một hộp đêm. Do hoàn cảnh xô đẩy, Anora kết hôn với Vanya, con trai của một nhà tài phiệt người Nga do diễn viên Mark Eydelshteyn thủ vai.
“Anora” được công chiếu lần đầu tại Liên hoan phim Cannes lần thứ 77 vào ngày 21 tháng 5 năm 2024, nơi bộ phim nhận được sự hoan nghênh vang dội của giới phê bình và giành giải Cành cọ vàng. Phim được phát hành chính thức tại Mĩ và một số nước vào ngày 18 tháng 10 năm 2024 bởi Neon. Bộ phim thu về 41 triệu đô la trên toàn thế giới, trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất từ trước đến giờ của đạo diễn Sean Baker. Bộ phim “Anora” đã nhận được nhiều giải thưởng. Tại lễ trao giải Oscar lần thứ 97 vừa mới diễn ra, bộ phim đã giành được năm giải thưởng hàng đầu là Phim hay nhất, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Kịch bản gốc xuất sắc nhất, Biên tập phim xuất sắc nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất. Đây cũng là bộ phim thứ tư trong lịch sử điện ảnh thế giới giành được cả giải Cành cọ vàng và giải Oscar cho Phim hay nhất.
Dư luận từ phía khán giả đại chúng cũng rất tích cực. Trên chuyên trang đánh giá phim Rotten Tomatoes, 93% trong số những ý kiến bình luận là khen ngợi, với điểm trung bình là 8,5/10. Một ý kiến đánh giá đáng chú ý trên chuyên trang này cho rằng bộ phim là “Một biên niên sử tuyệt vời khác về những con người cố gắng vươn lên của nước Mĩ, do biên kịch kiêm đạo diễn Sean Baker thực hiện. Với sự hấp dẫn từ cách diễn xuất táo bạo của Mikey Madison, “Anora” là một bộ phim diễn tả những tình cảm lãng mạn đang trên bờ vực thẳm”. Trang Metacritic đã chấm cho bộ phim số điểm là 91 trên 100. Trên trang AlloCiné của Pháp, bộ phim nhận được điểm đánh giá trung bình là 4,2/5.
Cảnh trong phim "Anora".
Bộ phim lấy cảm hứng từ mô típ câu chuyện Lọ Lem nhưng không đi theo lối mòn cổ tích với cái kết viên mãn. Thay vào đó, “Anora” phơi bày sự tương phản giữa giấc mơ và hiện thực, giữa giàu sang và nghèo khó. Chủ đề chính của phim xoay quanh sự chênh lệch giai cấp và khát vọng vượt lên số phận của con người, nhưng đồng thời cũng khắc họa sự mong manh của tình yêu khi đối diện với lợi ích và áp lực xã hội. Anora không phải là nàng Lọ Lem thụ động chờ phép màu, mà là một nhân vật chủ động đấu tranh cho hạnh phúc của bản thân, dù cuối cùng vẫn phải chịu những tổn thương không thể tránh khỏi.
Chuyên trang phê bình phim Collider đánh giá cao tài kể chuyện của Sean Baker khi cho rằng: “Dù câu chuyện không hoàn toàn mới, nhưng cách kể chuyện độc đáo và chân thực đã làm nên sự khác biệt”. Những nhận xét này khẳng định rằng sức hút của “Anora” không chỉ nằm ở nội dung mà còn ở cách bộ phim được thực hiện, từ diễn xuất, hình ảnh đến cách xây dựng câu chuyện. Có thể nói "Anora" đã ghi dấu ấn trong điện ảnh thế giới nhờ vào kịch bản độc đáo, sự kết hợp hoàn hảo giữa tầm nhìn nghệ thuật của đạo diễn và diễn xuất ấn tượng của dàn diễn viên.
Khi giấc mơ Lọ Lem tan vỡ
“Anora” không chỉ là một phiên bản hiện đại của câu chuyện Lọ Lem mà còn là lời phản ánh chân thực, đôi khi phũ phàng về tình yêu, giai cấp và những giấc mơ tan vỡ trong xã hội ngày nay. “Anora” kể về hành trình của Anora, hay còn gọi thân mật là Ani, một nữ vũ công thoát y 23 tuổi, làm việc tại một hộp đêm sang trọng ở Manhattan, thành phố New York. Cuộc đời cô rẽ lối khi ông chủ giới thiệu cô với Ivan "Vanya" Zakharov, con trai của nhà tài phiệt người Nga Nikolai Zakharov, vì anh ta yêu cầu một cô gái thông thạo tiếng Nga. Sau một khoảnh khắc bốc đồng, Vanya cầu hôn Anora và họ nhanh chóng kết hôn. Tuy nhiên, niềm vui ngắn chẳng tày gang khi bố mẹ Vanya phát hiện và quyết liệt can thiệp để hủy bỏ cuộc hôn nhân, xem đó như một “nỗi ô nhục của gia đình” cần phải xóa bỏ. Từ đây, Anora bị cuốn vào một vòng xoáy của những tình huống vừa hài hước vừa bi kịch, buộc cô phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt.
Đạo diễn Sean Baker cho biết “Anora” cũng lấy cảm hứng từ câu chuyện kể của một người bạn về một cặp đôi người Mĩ gốc Nga mới cưới thì bị bắt cóc. Ông cũng lấy cảm hứng từ công việc của mình vào năm 2000 và 2001, khi ông làm nghề biên tập video đám cưới, bao gồm cả video đám cưới của những người Mĩ gốc Nga ở New York. Trả lời phỏng vấn trên tờ báo Variety vào ngày 21/9/2024, đạo diễn Sean Baker cho biết ý định làm phim của ông là hướng tới “sự nhân văn cho con người bằng cách kể những câu chuyện hi vọng có tính phổ quát, nhằm giúp xóa bỏ sự kì thị và những định kiến bị áp đặt cho nghề lao động tình dục (sex work)”.
Anora, một vũ nữ thoát y, nàng Lọ Lem thời hiện đại.
Những kiến tạo nghệ thuật độc đáo
Về mặt nghệ thuật, đạo diễn Sean Baker quyết định sử dụng phim 35mm để quay, thay vì kỹ thuật công nghệ số phổ biến hiện nay. Lựa chọn này mang đến một tông màu cổ điển, gợi cảm giác hoài niệm, đồng thời tạo sự tương phản rõ nét giữa các bối cảnh trong phim. Chẳng hạn, ánh sáng rực rỡ của những hộp đêm ở Manhattan đối lập với sự ảm đạm của căn hộ tồi tàn ở Brooklyn, nơi nhân vật Anora sinh sống. Cách xử lí hình ảnh này không chỉ làm đẹp về mặt thị giác mà còn nhấn mạnh sự khác biệt giữa hai thế giới mà nhân vật phải đối mặt.
Sean Baker, một đạo diễn nổi tiếng trong dòng phim độc lập, đã mang đến "Anora" phong cách làm phim đặc trưng của mình: tập trung vào những nhân vật sống bên lề xã hội và kể chuyện một cách chân thực, không né tránh những khía cạnh gai góc của cuộc sống. Vai trò của ông không chỉ dừng lại ở vị trí đạo diễn mà còn là người viết kịch bản, cho phép ông kiểm soát toàn diện tầm nhìn nghệ thuật của bộ phim. Sean Baker tiếp cận câu chuyện của Anora tìm kiếm tình yêu và sẵn sàng chấp nhận đương đầu cũng như thất bại, bằng cái nhìn trực diện. Ông không lí tưởng hóa mối quan hệ giữa Anora và Vanya, mà thay vào đó phơi bày sự khắc nghiệt của xã hội, từ chênh lệch giai cấp đến sự thao túng của quyền lực và tiền bạc. Điều này biến bộ phim “Anora” thành một lời bình luận sắc bén về xã hội hiện đại, vượt xa khuôn khổ của một bộ phim tình cảm thông thường.
Phong cách kể chuyện của Sean Baker là một điểm sáng khác. Phim kết hợp hài kịch đen (black comedy) với yếu tố bi kịch, tạo nên nhịp độ nhanh, cuốn hút mà không gây nhàm chán. Những tình huống dở khóc dở cười trong cuộc chạy trốn của Anora và Vanya được xử lí khéo léo, vừa mang tính giải trí vừa gợi lên sự suy ngẫm. Đạo diễn Sean Baker cũng dành nhiều công sức để khắc họa nhân vật Anora, không chỉ qua hành động mà còn qua những khoảnh khắc tĩnh lặng, nơi khán giả có thể cảm nhận được nỗi đau và sự kiên cường của cô.
Một cảnh đặc tả tâm lí của Anora được Mikey Madison thể hiện được đánh giá cao.
Diễn xuất trong phim cũng là một yếu tố đáng chú ý. Dàn diễn viên trong "Anora", đặc biệt là Mikey Madison, đã mang đến hơi thở sống động cho các nhân vật. Cô đã thể hiện xuất sắc sự phức tạp trong nội tâm của nhân vật Anora, từ vẻ ngoài đanh đá, bất cần đến những khoảnh khắc yếu đuối, tan vỡ, qua từng ánh mắt và biểu cảm. Để nhập vai, Mikey Madison đã tìm hiểu, học cách nhảy và làm việc với các vũ công thoát y thực sự. Sự tận tâm này giúp cô khắc họa nhân vật Anora một cách tự nhiên, từ cử chỉ, điệu bộ đến ánh mắt đầy biểu cảm. Một trong những cảnh đáng nhớ nhất là khi Anora nhận ra sự thật về cuộc hôn nhân của mình. Ánh mắt của Mikey Madison chuyển từ hi vọng sang tuyệt vọng, truyền tải sự tan vỡ nội tâm mà không cần đến lời thoại, để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng khán giả. Michael Phillips nhận xét trên tờ báo Chicago Tribune đặc biệt ca ngợi diễn xuất của Mikey Madison và nhấn mạnh rằng: “Cô ấy biến hóa qua ánh mắt và biểu cảm của gương mặt, thể hiện trọn vẹn tâm hồn phức tạp của nhân vật Anora”.
Trong khi đó diễn viên Mark Eydelshteyn mang đến cho nhân vật Vanya một vẻ ngây thơ, hồn nhiên, đối lập với thế giới khắc nghiệt của Anora. Anh thể hiện thành công chân dung một chàng trai trẻ giàu có nhưng thiếu kinh nghiệm, dễ dàng bị cuốn vào những quyết định bốc đồng.
Trong ngữ cảnh phim ảnh, “chemistry” là khái niệm dùng để chỉ sự ăn ý, kết nối tự nhiên và tương tác chân thực giữa các diễn viên khi họ thể hiện vai diễn của mình trên màn ảnh. Đây không chỉ đơn thuần là kĩ năng diễn xuất cá nhân, mà còn là cách các diễn viên hòa hợp với nhau, tạo nên những khoảnh khắc đáng nhớ và khiến khán giả tin vào mối quan hệ giữa các nhân vật là có thật. Kể câu chuyện về một Lọ Lem “đời mới” với giấc mơ tan vỡ, nhưng chính bản thân bộ phim với kinh phí cực kì thấp ở Hollywood này lại là một giấc mơ Lọ Lem đã thành hiện thực của Sean Baker. Tờ báo chính luận hàng đầu nước Anh The Guardian nhận xét: “Anora là câu chuyện Lọ Lem kì quặc, điên cuồng, hài hước và nồng nhiệt. Sean Baker đã giành được nhiều lời khen ngợi cho những bộ phim trước đó của mình nhưng bộ phim về “trò hề ồn ào” ở New York này đưa ông đến vị trí của một đạo diễn vĩ đại”.
HÀ THANH VÂN
VNQD