Chương trình “Những câu thơ viết nên hình đất nước” tôn vinh các giá trị thơ ca, đồng thời tri ân những thế hệ đã chiến đấu anh dũng, đã cống hiến hết mình cho Tổ quốc. Chương trình do Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp cùng Viện Nghiên cứu phát triển Phương Đông tổ chức diễn ra đêm 17/8 tại Khu du lịch Sao Mai (phường Bình Kiến, tỉnh Đắk Lắk).
“Thơ ca góp phần định hình vóc dáng Tổ quốc”
Phát biểu chào mừng các đại biểu, văn nghệ sĩ, những người lính và khán giả yêu thơ ca, Đại tá, nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội có những chia sẻ sâu sắc và đầy cảm xúc về thơ ca.
Bài phát biểu của Đại tá, nhà văn Nguyễn Bình Phương có đoạn: “Đối với người Việt Nam ta, thơ không chỉ dừng lại ở lời ăn tiếng nói mà đã trở thành một phần văn hóa truyền thống của dân tộc. Thơ có mặt ngay từ buổi đầu dựng nước và theo suốt hành trình bảo vệ, kiến thiết đất nước. Lịch sử dân tộc Việt Nam có những nốt trầm. Chúng ta đã từng có 1.000 năm bị đô hộ. Trong 1.000 năm đen tối, đau thương ấy, người Việt không bị nghiền nát, không bị hòa tan, không bị biến mất vô tăm tích, trái lại vẫn tồn tại một cách kiên gan, đầy kiêu hãnh. Trong rất nhiều yếu tố giúp dân tộc ta tồn tại qua các gian khó, có một yếu tố quan trọng, đấy chính là thơ ca. Khi người nghĩa sĩ đầu tiên vung gươm phá bỏ ách đô hộ, khi người chiến sĩ đầu tiên nổ phát súng chống lại những đạo quân xâm lăng tàn ác, thơ đã có mặt cùng với họ, đã theo họ ra trận, đã khích lệ, động viên họ và cùng họ đi đến chiến thắng cuối cùng. Dường như trong tế bào của mỗi người Việt Nam chúng ta đều có sẵn một bài thơ thần, một “Hịch tướng sĩ”, một “Bình Ngô đại cáo” và một bản Tuyên ngôn độc lập. Thế kỉ thứ 20, chúng ta đi qua 4 cuộc chiến tranh lớn; xương máu đổ ra không biết bao nhiêu mà kể. Biết bao nhiêu người con ưu tú của Tổ quốc đã ngã xuống. Thế kỉ thứ 20, sự bất khuất, kiên gan của người Việt được đúc kết lại trong một nhân vật tiêu biểu. Đấy chính là nhân vật anh bộ đội Cụ Hồ. Nếu cần tìm hình ảnh người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam một cách sinh động nhất, chân thực nhất nhưng cũng tinh tế và sâu sắc nhất, có lẽ chỉ cần tìm qua những trang thơ của các nhà thơ; từ vẻ đẹp mộc mạc, chất phác nhưng không kém phần lãng mạn của anh bộ đội thời chống Pháp với hình ảnh “đầu súng trăng treo” sang hình ảnh anh bộ đội thời chống Mĩ đầy cam go nhưng cũng đầy uy nghi, lẫm liệt với hình ảnh “máu anh phun theo lửa đạn cầu vồng”. Và tới ngày hôm nay, trong vẻ đẹp tinh, gọn, mạnh của người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam thời đại mới, tất cả đều hành quân qua những câu thơ tràn trề cảm xúc của các nhà thơ".
Đại tá, nhà văn Nguyễn Bình Phương phát biểu khai mạc Đêm thơ.
Đại tá, nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng: "Có thể nói, lịch sử thơ ca cách mạng Việt Nam chính là một phần lịch sử người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. Lịch sử ấy được khắc ghi bởi thế hệ các nhà thơ tài danh, tâm huyết và hết sức quả cảm. Từ thực tế sống động, hào hùng, các nhà thơ đã khái quát và lưu giữ thành công vẻ đẹp quyết tử của người Việt trong những trận chiến bảo vệ Tổ quốc. Và như thế cũng có nghĩa là thơ ca đã góp phần kiến tạo, định hình vóc dáng Tổ quốc thân yêu của chúng ta”.
Chương trình “Những câu thơ viết nên hình đất nước” được dàn dựng thành 4 phần, tái hiện 4 giai đoạn lịch sử của đất nước, của dân tộc, từ khát vọng tìm đường cứu nước đến những năm tháng trường kì kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ xâm lược, cuối cùng là viết tiếp bản hùng ca về người lính, khắc họa hình ảnh thật đẹp của anh bộ đội Cụ Hồ trong hòa bình, xây dựng. Phần khai diễn “Người đi tìm hình của nước” chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 bằng tổ khúc thơ “Đất nước” đầy tự hào của các nhà thơ nổi tiếng: Tố Hữu, Chế Lan Viên, Xuân Diệu và Nguyễn Đình Thi. Mỗi phần trong chương trình như một trường ca giàu cảm xúc, nơi tiếng thơ cất lên đầy tự hào, kiêu hãnh; nơi giai điệu cộng hưởng ý thơ; nơi ngôn ngữ thơ hòa quyện vào ngôn ngữ một số môn nghệ thuật khác, chạm đến trái tim khán giả có mặt tại sân khấu Khu du lịch Sao Mai và khán giả xem truyền hình trực tiếp.
Một tiết mục trong chương trình.
Lan tỏa niềm xúc động, tự hào
Những người Phú Yên yêu thi ca thật sự xúc động khi nghe lại các thi phẩm: Mạch sống của nhà thơ Văn Công, Nhớ máu của nhà thơ Trần Mai Ninh, Đèo Cả của nhà thơ Hữu Loan, Cuộc chia ly màu đỏ của nhà thơ Nguyễn Mỹ, Chiều An Ninh của nhà thơ Liên Nam, Con đường ra tới biển của nhà văn Nguyễn Trọng Luân...
Khán giả rưng rưng khi NSƯT Đình Trung đọc bài thơ Tấc đất thành cổ của nhà thơ Phạm Đình Lân:
...
Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi
Thành cổ rộng sao đồng đội tôi nằm chật
Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật
Cho hôm nay tôi đến nghẹn ngào
Bạn nằm lại nơi này, nơi nao?
Phía đông thành, tây thành hay dưới dòng Thạch Hãn
Tám mươi mốt ngày đêm đất trời ken dày bom đạn
Cát trắng rang vàng, nghiêng lệch cả dòng sông
Thắp một nén nhang và khóc ít thôi
Tôi thầm nhủ lòng mình như vậy
Để một phút lắng lòng nghe bạn gọi
Bạn nằm lại nơi nào bạn ơi?
NSƯT Đình Trung với bài thơ Tấc đất Thành cổ.
Và nghẹn lòng khi nghe nghệ sĩ Thanh Huệ ngâm trích đoạn thơ Con đường ra tới biển:
...Mười mấy ngày đánh địch dọc sông Ba
Sông ngầu đỏ và rừng thì xanh thế
Mấy đứa Cao Bằng trúng đạn xe tăng ở Củng Sơn nức nở
“… Bao giờ ra đến biển hở anh?”
Đại đội trưởng hy sinh ở cửa Đà Rằng
Trước mặt biển đã xanh ngời ngợi
Trước mặt lúa tháng Tư thơm thì con gái
Trời rất xanh và lúa cũng đang xanh...
Bên cạnh những bài thơ về đất nước là những bài thơ về vùng đất cách mạng Phú Yên xưa và nay.
Đọc thi phẩm Hồn bay lên hóa linh khí quốc gia của nhà báo – nhà thơ Trần Thế Tuyển, NSND Tự Long truyền cảm xúc vào những câu thơ nổi tiếng: “Thân ngã xuống thành đất đai Tổ quốc/ Hồn bay lên hóa linh khí quốc gia...”.
Không chỉ có thơ lan tỏa niềm xúc động, chương trình còn có sự cộng hưởng của các loại hình nghệ thuật, mang lại nhiều cung bậc cảm xúc cho khán giả. Đó là khi NSND Bùi Thanh Hải độc tấu đàn đá Chiến thắng Điện Biên (sáng tác Đỗ Nhuận); khi NSƯT Lê Mỹ Như cất tiếng hát Dáng đứng Việt Nam (thơ Lê Anh Xuân, nhạc Nguyễn Chí Vũ); khi ca sĩ Thanh Huệ và ca sĩ Quốc Dũng hòa tiếng hát Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây (thơ Phạm Tiến Duật, nhạc Hoàng Hiệp)...
Cuộc trò chuyện bằng thơ giữa các thế hệ
Chương trình Những câu thơ viết nên hình đất nước do NSND Cao Hữu Nhạc, nguyên Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Sao Biển viết kịch bản sân khấu; nghệ sĩ Huỳnh Từ Nhân, Phó Giám đốc phụ trách nhà hát chỉ đạo nghệ thuật; NSND Nguyễn Hữu Từ biên đạo. Chương trình còn có sự tham gia của NSND Tự Long đến từ Nhà hát Chèo Quân đội, NSND Hồng Hạnh đến từ Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, các nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Sao Biển.... Ngoài chương trình chính được truyền hình trực tiếp, khán giả đến xem tại Khu du lịch Sao Mai còn thưởng thức các ca khúc được phổ nhạc từ thơ, ca ngợi vẻ đẹp của vùng đất, con người Phú Yên trước đây, phía Đông Đắk Lắk ngày nay.
Trích Con đường ra tới biển của nhà thơ Nguyễn Trọng Luân.
NSND Tự Long chia sẻ rằng, đây là lần đầu tiên anh đến với xứ hoa vàng cỏ xanh, trải lòng và sống trong không gian nghệ thuật đặc biệt như thế này. “Trước giờ lên sóng trực tiếp, trời đổ mưa. Tôi nghĩ có lẽ đồng đội của các bác, các chú - những người mãi mãi nằm lại trên chiến trường - cũng đã về đây để nghe những bài thơ, cảm nhận tình đồng chí, đồng đội dành cho mình. Tôi tin rằng có sự đồng cảm giữa những người còn sống với những người đã đi xa. Họ đang dõi theo chúng ta...”, anh nói.
Theo Đại tá, nhà văn Nguyễn Bình Phương, Chương trình Những câu thơ viết nên hình đất nước không chỉ tôn vinh các giá trị thơ ca mà còn như một lời tri ân, nhắc nhớ về những thế hệ đã chiến đấu, đã anh dũng, đã cống hiến hết mình cho Tổ quốc của chúng ta tươi đẹp ngày hôm nay. Đó là cuộc trò chuyện giữa các thế hệ và cũng là thông điệp gửi tới lớp trẻ hôm nay: hãy viết tiếp những vần thơ của thời đại mình - bằng lao động, bằng sự sáng tạo, bằng trách nhiệm với Tổ quốc.
YÊN LAN
VNQD