Paul Auster - tác giả hồi kí "Khởi sinh của cô độc" và tiểu thuyết "Nhạc đời may rủi" qua đời ở tuổi 77 vì ung thư phổi.
The Guardian đưa tin Paul Auster vừa qua đời hôm 30/4 do biến chứng của bệnh ung thư phổi tại nhà riêng ở khu Brooklyn (New York). Bạn của ông là tác giả Jacki Lyden đã thay mặt gia đình xác nhận thông tin trên.
Paul Auster tại Trung tâm nghệ thuật ở Manchester vào năm 2017, nơi vở kịch chuyển thể từ tiểu thuyết City of Glass của ông đã ra mắt thế giới. Ảnh: Christopher Thomond/The Guardian
Hồi tháng 11/2023, trong cuộc phỏng vấn với The Guardian, tác giả nói khi đang hoàn thiện bản thảo cuốn Baumgartner cuối năm 2022, ông thường lên cơn sốt vào chiều tối. Ban đầu, Auster được chẩn đoán mắc viêm phổi từ di chứng hậu Covid-19, nhưng cuối cùng phát hiện ung thư. "Từ đó việc điều trị không dừng lại, và tôi thấy mình thật sự vô dụng. Tôi trải qua khoảng thời gian khó khăn khắc nghiệt để tạo ra những điều kì diệu", nhà văn nói.
Auster được biết đến với “tiểu thuyết hậu hiện đại đầy cách điệu, khó hiểu, trong đó người kể chuyện thường không đáng tin cậy và nền tảng của cốt truyện liên tục thay đổi,” tiểu thuyết gia Joyce Carol Oates đã viết vào năm 2010.
Paul Auster nhận được Giải thưởng Hoàng tử Asturias về Văn học năm 2006 từ Hoàng tử Felipe của Tây Ban Nha ở Oviedo. Ảnh: Rafa Rivas/AFP/Getty Images
Những câu chuyện của ông thường có chủ đề về sự trùng hợp ngẫu nhiên, điều may rủi và số phận con người. Nhiều nhân vật chính của ông cũng là nhà văn, và tác phẩm của ông mang tính tự giới thiệu, với các nhân vật trong tiểu thuyết đầu xuất hiện trở lại trong những tiểu thuyết sau.
Năm 2008, nhà phê bình Michael Dirda viết: "Auster thiết lập một trong những khía cạnh đặc biệt nhất trong văn học đương đại. Giọng văn của ông có tính thôi miên như của Ancient Mariner. Hãy bắt đầu đọc một trong những cuốn sách của ông ấy, và đến trang thứ hai, bạn không thể chọn cách nào khác ngoài việc thưởng thức chúng", Dirda nhận định.
Tác giả sinh ra ở Newark, New Jersey vào năm 1947. Trên một số bài báo, Auster cho biết sự nghiệp văn chương của ông bắt đầu từ năm tám tuổi khi ông không xin được chữ ký từ cầu thủ bóng chày Willie Mays, do Auster và cha mẹ ông đều không mang theo bút. Từ đó trở đi, lúc nào trong túi nhà văn cũng thủ sẵn cây bút chì. "Nếu có một cây bút chì trong túi, rất có thể một ngày nào đó bạn sẽ bắt đầu sử dụng nó", nhà văn viết trong một bài luận năm 1995.
Paul Auster, con gái Sophie và vợ Siri Hustvedt tại bàn ăn ở ngôi nhà ở Brooklyn của họ năm 2006
Ảnh: Johannes Kroemer/Getty Images.
Khi đang đi bộ đường dài trong một trại hè ở tuổi 14, Auster chứng kiến một cậu bé cách ông chỉ vài cm bị sét đánh chết. Sự việc này đã làm "thay đổi hoàn toàn" cuộc đời ông và khiến ông nghĩ đến khoảnh khắc đó mỗi ngày. Năm 2017, trên tạp chí The New Yoker, nhà phê bình Laura Miller cho rằng kỉ niệm tác động sâu sắc đến Auster, khiến chủ đề về sự may rủi xuất hiện lặp đi lặp lại trong tiểu thuyết của ông. Một sự việc tương tự xảy ra trong cuốn tiểu thuyết lọt vào danh sách rút gọn của Booker năm 2017 của Auster: một trong bốn phiên bản của nhân vật chính Archie Ferguson bị cành cây rơi đè chết khi cây bị sét đánh vào.
Auster học tại Đại học Columbia trước khi chuyển đến Paris vào đầu những năm 1970, nơi ông kiếm sống bằng nghề dịch các tác phẩm văn học Pháp. Tại đây, ông sống với bạn gái, nhà văn Lydia Davis. Năm 1974, họ trở lại Mĩ và kết hôn. Năm 1977, cả hai có một con trai, Daniel, nhưng li thân không lâu sau đó. Ông cưới Siri Hustvedt vào năm 1981, chuyển đến sống tại Brooklyn, có con gái tên Sophie Auster.
Auster phát biểu trong cuộc biểu tình của PEN America để ủng hộ Salman Rushdie và quyền tự do viết trên bậc thềm của Thư viện Công cộng New York vào năm 2022. Ảnh: Lev Radin/ZUMA Press Wire/REX/Shutterstock
Vào tháng 1/1979, cha tác giả qua đời. Sự việc trở thành cảm hứng cho cuốn hồi kí đầu tiên của nhà văn - The Invention of Solitude (Khởi sinh của cô độc), xuất bản năm 1982. Cuốn sách pha trộn giữa những trải nghiệm cá nhân, hoàn cảnh gia đình của Paul Auster, kết hợp với chủ nghĩa vô thường để nói về ý nghĩa của cuộc đời. Trong đó, tác giả tiết lộ nhiều vấn đề phức tạp của gia đình và những suy ngẫm đầy ám ảnh về mối quan hệ xa cách của ông với người cha vừa qua đời. Paul Auster mô tả cha và mình có một “mối quan hệ không thể thay đổi, bị cắt đứt với nhau ở hai phía đối diện của bức tường”.
Bìa Khởi sinh của cô độc xuất bản lần đầu năm 2013. Ảnh: NXB Trẻ
Bước đột phá đến với Auster khi ông ra mắt City of Glass (Thành phố thủy tinh) năm 1985, cuốn tiểu thuyết đầu tiên trong bộ ba The New York Trilogy. Trong sách, Paul sử dụng những câu chuyện bí ẩn không lời giải để đặt câu hỏi về danh tính con người và chủ nghĩa hiện sinh. Tác phẩm được liệt kê là một trong 25 cuốn tiểu thuyết quan trọng nhất của thành phố New York trong 100 năm qua theo tổng hợp của The New York Times.
Paul Auster là nhà văn đương đại nổi tiếng, có nhiều tác phẩm ăn khách và nhận được nhiều giải thưởng văn chương có giá trị. Paul Auster đồng thời cũng tham gia viết kịch bản và đồng đạo diễn một số bộ phim độc lập.
Một số giải thưởng lớn mà ông đạt được như: giải thưởng Hoàng tử xứ Asturias về văn học, giải Médicis cho tiểu thuyết nước ngoài (Pháp), giải thưởng Tinh thần Độc lập hạng mục Kịch bản xuất sắc (phim Smoke, 1995) và Giải Premio Napoli với cuốn Sunset Park (2010). Paul Auster còn là thành viên Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Văn học Mĩ, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Mĩ, được tặng Huân chương Văn học Nghệ thuật Pháp năm 2007.
Tên tuổi của ông được biết đến ở Việt Nam qua những tác phẩm: Trần trụi với văn chương, Nhạc đời may rủi, Người trong bóng tối…
BÌNH NGUYÊN theo The Guardian
VNQD