Tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của tác giả người Trung Quốc Lưu Từ Hân đã bán được hàng triệu bản trên khắp thế giới và mang về cho ông nhiều giải thưởng, trong đó có giải Hugo danh giá dành riêng cho thể loại khoa học viễn tưởng vào năm 2015. Giờ đây, bản dịch tiếng Anh của cuốn đầu tiên trong bộ sách này đã trở lại bảng xếp hạng sách bán chạy nhất của Amazon, sau khi bản chuyển thể thành phim truyền hình lên sóng Netflix.
Nhưng một thập kỉ trước, rất ít người Anh nghe nói đến tác giả và bộ sách Tam Thể. Đây là tác phẩm xoay quanh một vụ giết người bí ẩn rồi dần dần được xây dựng lên thành một câu chuyện về sự tiếp xúc với người ngoài hành tinh. Khi cuốn sách được xuất bản lần đầu ở Anh, Nic Cheetham - giám đốc điều hành của nhà xuất bản Head of Zeus, nhớ rằng ông không chắc liệu có ai đến buổi kí tặng sách với một tác giả Trung Quốc xa lạ ở một hiệu sách ở London hay không.
Nhà văn Lưu Từ Hân.
Ông nói: “Khi chúng tôi đến hiệu sách, đã có hàng trăm người đang chờ kí tên và phần lớn là sinh viên Trung Quốc. Lưu Từ Hân có cả một đoàn làm phim đi cùng để quay phim tài liệu, phát sóng trên truyền hình Trung Quốc. Lúc đó chúng tôi mới nhận ra anh ấy có sức ảnh hưởng lớn đến thế nào ở đất nước mình. Anh ấy giống như một ngôi sao nhạc rock ở đó vậy.”
Về phía ngược lại, động lực để Lưu Từ Hân dịch sách của mình sang tiếng Anh một phần là để “mọi người ở Hoa Kì và thế giới nói tiếng Anh biết rằng Trung Quốc cũng có tiểu thuyết khoa học viễn tưởng”. Ông nói: “Khi tôi đến Mĩ hoặc Châu Âu và nói chuyện với mọi người về khoa học viễn tưởng, tôi thường gặp phải câu hỏi, ‘Tại đất nước ông có sách khoa học viễn tưởng không?’Nhưng hiện tại, tiểu thuyết của tôi đã bán được hơn 3 triệu bản trong thế giới nói tiếng Anh, vượt tổng doanh thu của tất cả các tác phẩm văn học Trung Quốc đương đại cộng lại kể từ khi đất nước thành lập. Đây là điều mà cả nhà xuất bản và tôi không thể ngờ tới”.
Cheetham cũng tiết lộ rằng ông từng tìm cách xuất bản một số tiểu thuyết khoa học không phải của phương Tây trong một thời gian dài thì tình cờ gặp Tam Thể vừa được nhà xuất bản Tor của Hoa Kì mua lại. Ông đã đọc nó và bị thuyết phục ngay lập tức. Ông chia sẻ: “Theo cách nào đó, nó giống như các tác phẩm khoa học viễn tưởng vào thời kì hoàng kim của phương Tây hơn là những gì được xuất bản ở Anh vào thời điểm đó. Nó quan tâm đến bức tranh toàn cảnh hơn là tập trung vào hào quang của nhân vật chính. Có một chút ngạc nhiên khi nó thành công ở Trung Quốc, vì nó tiếp cận được đối tượng độc giả nhưng thực sự không có bất kì điểm tham chiếu khoa học viễn tưởng nào.”
Bộ sách Tam Thể của Lưu Từ Hân.
Khoa học viễn tưởng rất hiếm ở Trung Quốc khi Lưu Từ Hân lớn lên vì hầu hết sách phương Tây bị cấm ở đây trong giai đoạn này. Sống ở một thị trấn khai thác than ở tỉnh Sơn Tây khi còn trẻ, ông đã tìm thấy một cuốn sách được giấu trong một chiếc hộp từng thuộc về cha mình. Đó là Hành trình đến trung tâm Trái đất của Jules Verne. Ông đã bí mật đọc nó, và chính việc đó đã hình thành nên niềm đam mê khoa học viễn tưởng suốt đời.
Vào cuối những năm 1970, các chính sách cải cách kinh tế ở Trung Quốc đã nới lỏng một số hạn chế, dẫn đến tiểu thuyết nước ngoài nói chung và một số tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nói riêng bắt đầu được dịch sang ngôn ngữ này, khởi đầu cho việc phát triển khoa học viễn tưởng ở riêng Trung Quốc. Nhưng cũng phải đến đầu thiên niên kỉ này thì Lưu Từ Hân mới thực hiện được tham vọng của mình, đầu tiên là với cuốn sách đầu tay The Devil's Bricks vào năm 2002, sau đó là tác phẩm được đăng nhiều kì trên tạp chí Science Fiction World rồi sẽ trở thành Tam Thể sau này. Đã hơn hai thập kỉ trôi qua, nhưng ông vẫn không thực sự chắc chắn điều gì làm nên thành công cho mình.
Ông nói: “Thành thật mà nói, tôi thậm chí còn không biết nguyên nhân thành công của bộ ba Tam Thể là gì. Tôi thấy những lí do mà một số nhà nghiên cứu đưa ra không hoàn toàn đúng, chẳng hạn như bộ tiểu thuyết này đã giúp phương Tây hiểu về Trung Quốc... Tôi không nghĩ Tam Thể thành công ở phương Tây là do nó thuộc thể loại khoa học viễn tưởng và được viết ra bởi một nhà văn Trung Quốc, mà thực tế nó là tác phẩm dành cho mọi người.”
Quay trở lại năm 2016, khi ấy đã có kế hoạch làm một bộ phim Tam Thể kinh phí lớn, thế nhưng nó chưa bao giờ thành hiện thực, mặc dù nỗ lực thứ hai để đưa câu chuyện lên trên màn ảnh cuối cùng cũng đã thành công do truyền hình Trung Quốc đầu tư sản xuất. Nhưng khi Netflix gợi ý làm thêm một phiên bản nữa, Lưu Từ Hân rất vui mừng về cơ hội tiếp cận lượng khán giả toàn cầu khổng lồ của dịch vụ phát trực tuyến này. Điều ấy càng đặc biệt hơn khi ông được biết David Benioff và DB Weiss – những người đã từng thực hiện Trò chơi Vương quyền – sẽ là những người sản xuất chính. Lưu Từ Hân nói rằng tác phẩm trước đó của bộ đôi này là “một trong những bộ phim hay nhất” và “các bản chuyển thể truyền hình tuyệt nhất” mà mình từng xem.
Tuy nhiên, đã có một số phản hồi đối với việc này về yếu tố chính trị. Đáp lại điều này, tác giả cho biết: “Netflix chuyển thể dựa trên nội dung cuốn sách của tôi. Đây là một cuộc trao đổi văn hóa bình thường và không nên nhầm lẫn với những thứ không liên quan gì đến nó”.
Với hàng triệu lượt xem Tam Thể trên Netflix trong những ngày qua, Lưu Từ Hân mong mọi người “nhận ra điều không chắc chắn lớn nhất mà nhân loại đang phải đối mặt là gì”, mà theo suy nghĩ của ông, đó là khả năng có sự sống trên các hành tinh khác và khả năng chúng ta có thể gặp những người ngoài hành tinh vào một thời điểm nào đó. Ông cho biết “Tôi hi vọng mọi người nhận ra rằng sẽ có một điều từng là bất khả nhưng có khả năng trở thành hiện thực ngay vào sáng mai, sáng mốt hoặc ngày nào đó. Và một khi điều đó xảy ra, thế giới và cuộc sống của chúng ta sẽ thay đổi hoàn toàn. Tôi hi vọng Tam Thể sẽ khiến mọi người ngước nhìn bầu trời đầy sao từ cuộc sống bận rộn của mình, dù chỉ là trong chốc lát”.
NGÔ THUẬN PHÁT dịch từ The Guardian
VNQD