Ngoài việc nổi danh với các tiểu thuyết, Luis Sepúlveda còn tạo dấu ấn sâu sắc với độc giả qua những câu chuyện thiếu nhi. Điển hình trong số ấy, có thể nói tới Chuyện con mèo dạy hải âu bay. Ở đó, ta có thể thấy không gian tiểu thuyết hư cấu với những nhân vật được nhân hóa rất mực trong trẻo song cũng chứa đựng những khía cạnh mang đầy tính thử thách, nghiệt ngã. Do vậy, đối tượng của những tác phẩm này không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn cả độc giả mọi lứa tuổi.
Trên hành trình thực hiện chuyến bay thường niên của đàn hải âu, cô hải âu Kengah bị lạc đàn và vô tình gặp nạn. Trong nỗ lực cuối cùng trước khi từ giã cuộc sống, Kengah đã kịp gửi trao cho “con mèo mun, to đùng, mập ú” Zorba quả trứng cô vừa hạ sinh với lời gửi gắm, mong Zorba hãy chăm sóc cho quả trứng đến khi chim non ra đời. Và khi chim non chào đời, mong rằng, Zorba sẽ dạy nó bay.
Thế giới động vật được nhân cách hóa
Cũng như những cuốn tiểu thuyết khác mà Luis Sepúlveda viết cho thiếu nhi sau này như Chuyện con mèo và con chuột bạn thân của nó, Chuyện con ốc sên muốn biết tại sao nó chậm chạp, Chuyện con chó có tên Trung Thành, thế giới tiểu thuyết của Chuyện con mèo dạy hải âu bay là một thế giới đã được tác giả Luis Sepúlveda nhân cách hóa. Ở đấy, ông đã thổi hồn vào từng nhân vật để mỗi loài động vật xuất hiện trên trang sách đều có suy nghĩ riêng, đều có thể cất lên tiếng nói, đối thoại và thấu hiểu lẫn nhau. Tất cả, tạo thành một thế giới nhân vật trong Chuyện con mèo dạy hải âu bay cực kì rộng lớn, sống động, đa sắc, đa màu và đa tính cách. Một thế giới trải dài từ trên không cho đến mặt đất, từ trong nhà cho tới cả thế giới ngầm tăm tối và đầy cạm bẫy.
Đó là thế giới của đàn hải âu vượt biển để tham dự “Đại hội Hải âu các vùng Baltic, Biển Bắc và Đại Tây Dương.” Chúng theo luồng khí nóng, lướt trên gió và giữa chừng sẽ ngừng lại để thưởng thức những bữa cá trích tươi ngon trên biển như một phần thưởng của chặng dừng chân. Cô hải âu Kengah “có bộ lông màu bạc” cũng thuộc nhóm hải âu này, theo đoàn, nghỉ chân, dừng ăn và rồi, Kengah mải suy nghĩ đến “Đại hội Hải âu”, cô đã bị lạc đàn khi nào không rõ. Biến cố tràn dầu cô gặp trên biển buộc Kengah phải lựa chọn chấp nhận số phận bị nhấn chìm, thành mồi cho cá hay đập cánh bay lên, bất chấp dầu thấm vào qua lông vũ, tìm lấy chút hi vọng, sự sống nhỏ nhoi cho sinh mệnh nhỏ cô đang nắm giữ.
Đó là thế giới trên mặt đất, nơi “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba tọa lạc. Nơi nó đã gặp cô hải âu Kengal đang hấp hối và nhận lấy trọng trách, hi vọng cô gửi trao, rằng sẽ giúp cô ấp nở trái trứng hải âu cô vừa đẻ ra, chăm sóc chim non cho đến ngày nó trưởng thành, và dạy chim non bay. Nơi “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba đã cùng những chú mèo trong khu nó sống: Secretario, một con mèo nhập cư gốc Ý; ngài Đại Tá Bóng Đêm, chú mèo với tuổi tác bí mật nhưng lại luôn đưa ra được những gợi ý xác đáng cho lũ mèo đang gặp rắc rối; chú mèo có biệt danh ngài giáo sư Einstein vì hiệu sách nơi chú ta sống và vì chú ta được mệnh danh là biết hết mọi thứ trên đời; chú mèo có tên Bốn Biển, “một con mèo được ra khơi xa, một con mèo viễn dương đích thực” cùng nhau thực hiện lời Zorba đã hứa với cô hải âu quá cố Kengah.
Đó là thế giới ngầm, luật ngầm của những chú mèo hoang, của loài chuột cống, của gã đười ươi Matthew ở cửa hàng tạp hóa.
Đó là những mảng thế giới thực của muôn loài động vật sống trong thành phố và đó còn là riêng thế giới trẻ thơ riêng có của cô hải âu nhỏ Lucky. Lucky từ khi nhận thức được thế giới sau ngày nở ra từ trái trứng cô hải âu Kengal để lại, bé đã nhận “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba là “mẹ”. Cô nhóc lớn lên trong vòng tay yêu thương, bảo bọc của những chú mèo với trọn vẹn sự trong trẻo, hồn nhiên, ngây thơ nhất. Cô nhóc Lucky, với nghĩa “may mắn” như mang theo khát vọng được những chú mèo gửi trao, hơn cả một lời hứa, đã nuôi cô bé bằng hết thảy trách nhiệm, thương yêu của những người lớn, sớm đã coi cô nhóc như đứa trẻ, đứa con trong gia đình.
Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Chuyện con mèo dạy hải âu bay là thế giới nhân vật được nhân cách hóa có tình cảm, tính cách riêng biệt. Một thế giới sinh động được đắp bồi lên từ những hoàn cảnh trái ngang, đớn đau, nghiệt ngã song hơn cả, vẫn là tình yêu thương giữa những cá nhân có nghĩa, có tình. Như cách, những chú mèo đã dành trọn tình cảm dù khác biệt giống loài, tới chú hải âu nhỏ mất mẹ vậy.
“Bay”
Đó là một trong những điều mà cô hải âu Kengal trước khi từ giã cõi đời đã khẩn khoản nói với “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba, trước khi cô có thể gửi cho Zorba trái trứng cô đã đánh đổi hết thảy sức lực cuối cùng để lưu giữ lại trên cõi đời này.
“Hãy hứa với tôi anh sẽ không ăn quả trứng!”
“Hứa với tôi anh sẽ chăm lo cho quả trứng đến khi chim non ra đời.”
“Và hãy hứa với tôi anh sẽ dạy nó bay.”
Nhưng trước khi “bay”, đã diễn ra cả một quá trình từ khổ đau, vất vả, hạnh phúc, sợ hãi, dũng cảm vượt qua nỗi sợ để có thể “bay” được trên bầu trời với cô hải âu bé nhỏ Lucky.
Thật vậy, để có thể đưa Lucky đến với thế giới, mẹ hải âu Kengal đã phải đốt cháy ngọn bấc sinh mệnh cuối cùng mà bay lên, bay lên cao, cao nữa, dạt đến đất liền rồi hạ sinh được trái trứng chứa đựng sinh mạng của cô bé Lucky. Cô đốt cháy sinh mạng để bay lên, để thắp lên ngọn lửa sinh mạng cho đứa trẻ cô đang mang trong người.
Để có thể đưa Lucky đến với thế giới, “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba đã phải đến khắp nơi hỏi cách làm sao cho trứng nở, trông chừng quả trứng, dùng cơ thể ủ ấm cho nó, ngăn mọi hiểm nguy có thể ảnh hưởng tới việc chim non ra đời… Cả một quá trình vừa gắng sức và đầy lạ lẫm với một con mèo nhận lời chăm lo cho một sinh vật khác loài.
Để có thể đưa Lucky đến với thế giới, khôn lớn, trưởng thành với trọn vẹn sự hồn nhiên, vô tư mà không phải nhận sự phán xét của những loài động vật khác là biết bao yêu thương dồn nén của “con mèo mun to đùng, mập ú” Zorba cùng bè bạn của chú ta. Những chú mèo đã bảo bọc hải âu non Lucky, và những chú mèo đã cho hải âu non Lucky sống những ngày thơ ấu với vẹn tròn nhất hai chữ thương yêu, hai tiếng gia đình. Mẹ Kengah của cô bé đã không còn nữa, nhưng cô bé vẫn còn mẹ Zorba, và các bác Secretario, Đại Tá, Giáo Sư, Bốn Biển… Những người đã chở che cô bé vô điều kiện.
Tất cả, đợi cho đến ngày Lucky đủ trưởng thành để có thể dang rộng đôi cánh bay trên bầu trời. Hải âu ngược gió, đạp gió đạp mưa đạp bão mà hướng tới trời xanh, hướng ra biển lớn. Sẽ có những lo lắng, sợ hãi, kể cả nỗi buồn chia li, nhưng yêu thương đâu phải chỉ ở khía cạnh bảo vệ người mình yêu mến, mà yêu thương còn là để người ấy, được tung cánh trên bầu trời, đến nơi, người đó vốn thuộc về. “Con là một con hải âu. […] Và chúng ta yêu con bởi vì con là một con hải âu. Một con hải âu xinh đẹp. […] Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn, và con đã giúp chúng ta làm được điều đó.”
Cho nên, “bay” là hành động, cũng là điều mà “con mèo mun, to đùng, mập ú” Zorba cùng bạn bè của chú ta dạy dỗ, hướng cho hải âu non Lucky. Và “bay”, cũng là một khía cạnh mang đầy tính biểu tượng trên trang văn tác giả Luis Sepúlveda viết về Chuyện con mèo dạy hải âu bay. Là khoảng trời xanh tự do sau khi người ta đã can trường, ngược gió, vượt qua mọi giông bão cùng tất cả tình thương của người ta yêu mến.
Câu chuyện thiếu nhi dành cho mọi lứa tuổi
Được chia thành hai phần, phần một là khi cô hải âu Kengal gặp nạn, gửi gắm trái trứng mới sinh cho “con mèo mun, to đùng, mập ú” Zorba trông nom rồi Zorba và bè bạn chú đã cùng nhau chôn cất Kengal; phần hai là khi Zorba bắt đầu ấp trứng, chăm sóc cô hải âu non Lucky mới nở đến ngày Lucky trưởng thành, có thể bay như một con hải âu thực thụ. Nhưng hơn cả một câu chuyện thiếu nhi với thế giới nhân vật là những loài động vật đã được nhân cách hóa, Chuyện con mèo dạy hải âu bay còn là một thiên tiểu thuyết dành cho mọi lứa tuổi với tầng sâu ý nghĩa đủ để bất cứ độc giả nào khi gấp trang sách lại cũng đều phải suy ngẫm về những khía cạnh, vấn đề tác giả Luis Sepúlveda đặt ra trên trang văn.
Nhà văn Luis Sepúlveda.
Về vấn đề bảo vệ môi trường, đặc biệt là môi trường biển khi sự sống của các loài sinh vật biển và sống nhờ biển đang bị đe dọa nghiêm trọng từ những vụ tràn dầu. Mà hiện thân trong tiểu thuyết Chuyện con mèo dạy hải âu bay, chính là nỗi bất hạnh cô Kengal trải qua.
Về sự khác biệt giống loài và sự chấp nhận, yêu thương, bảo vệ, thậm chí là tranh đấu cho sự khác biệt đó. Mỗi giống loài sẽ có sự khác biệt, thậm chí mỗi cá nhân đã không ai giống ai. Sự khác biệt có thể khiến người ta bị xa lánh, xua đuổi, thậm chí là kì thị, định kiến. Và để xóa mờ đi ranh giới khác biệt, chỉ có mở lòng chấp nhận với tất cả yêu thương, như cách Zorba và những người bạn của cậu ta đã làm trong suốt quá trình họ nuôi nấng bé hải âu Lucky trưởng thành.
Và Chuyện con mèo dạy hải âu bay, còn là câu chuyện về lòng dũng cảm và sự tự do. “Khi con đã học hành tử tế, Lucky, ta hứa với con rằng con sẽ thấy hạnh phúc lắm, và sau đó tình cảm của chúng ta dành cho nhau thậm chí còn sâu sắc và đẹp đẽ hơn, bởi đó là tấm chân tình giữa hai loài vật hoàn toàn khác nhau.”
Dũng cảm để yêu thương cả những điều khác biệt của người khác, và dũng cảm đẻ bay trên bầu trời, nắm lấy tự do. Điều tác giả Luis Sepúlveda gửi gắm trên trang viết Chuyện con mèo dạy hải âu bay, đã như trở thành một sợi chỉ đỏ, xuyên suốt những trang văn ông viết cho thiếu nhi, viết cho nhân thế vậy.
MỌT MỌT
VNQD