6 tiểu thuyết lọt vào danh sách rút gọn giải Booker Quốc tế

Từ những cuốn sách nói về các mối quan hệ và các quốc gia đang tan rã đến cái nhìn của người lao động về Hàn Quốc và câu chuyện của những người nông dân ở Brazil… những tựa sách lọt vào danh sách rút gọn của giải Booker Quốc tế năm nay đều gắn liền với thực tế ngày nay.

6 tựa sách vào danh sách rút gọn.

Sau nhiều năm liên tục góp mặt vào giải thưởng này, năm nay Hàn Quốc tiếp tục xuất hiện với nhà văn gạo cội Hwang Sok-yong và tác phẩm Mater 2-10. Đây là cuốn tiểu thuyết thứ 9 của vị nhà văn được dịch sang tiếng Anh, do Sora Kim-Russell và Youngjae Josephine Bae chuyển ngữ. Dài nhất với gần 500 trang, cuốn sách kể về một thế kỉ lịch sử Hàn Quốc qua câu chuyện của 3 thế hệ trong một gia đình công nhân đường sắt và một công nhân nhà máy bị sa thải.

Ở tuổi 81, Hwang Sok-yong đã trở thành tác giả lớn tuổi nhất lọt vào danh sách rút gọn của giải thưởng này. Trước đó ông cũng góp mặt vào năm 2019 với tác phẩm At Dusk. Tờ The Guardian đánh giá tác phẩm này đã cung cấp “góc nhìn của người lao động về lịch sử thế kỉ 20 xung quanh sự chia rẽ Nam – Bắc Triều”. Sau Chú thỏ bị nguyền rủa của Bora Chung và The Whale của Cheon Myeong-kwan, thì đây là năm thứ ba liên tiếp có một tác giả Hàn Quốc lọt vào danh sách rút gọn, cho thấy tầm quan trọng và sức ảnh hưởng của việc quảng bá văn chương - văn hóa Hàn Quốc ra nước ngoài.

Một cuốn sách khác cũng nói về sự chia rẽ là Kairos của nhà văn Đức Jenny Erpenbeck do Michael Hofmann dịch, kể câu chuyện về mối quan hệ giữa một sinh viên và một tiểu thuyết gia khoảng 50 tuổi ở Cộng hòa Dân chủ Đức. Erpenbeck là tác giả nổi tiếng nhất trong danh sách đề cử năm nay, khi bà là một tiểu thuyết gia thường được nhắc đến như một ứng cử viên cho giải Nobel Văn chương. Cuốn sách được ca ngợi vì trí tưởng tượng phong phú và không khoan nhượng của Erpenbeck. Năm 2015, cuốn tiểu thuyết The End of Days của bà do Susan Bernofsky dịch đã đoạt Giải Tiểu thuyết Nước ngoài Độc lập xuất sắc nhất của Vương quốc Anh, tiền thân của Giải Booker Quốc tế.

Fiammetta Rocco - người quản lí giải thưởng Booker cho biết danh sách năm nay đề cao những cuốn sách khám phá “những gia đình và xã hội bị chia rẽ”. Trong khi chủ tịch ban giám khảo Eleanor Wachtel cho biết những tác phẩm này đã đề cập đến những vấn đề rất sát sườn với hiện thực ngày nay, gồm phân biệt chủng tộc, bị áp bức, bạo lực toàn cầu và thảm họa sinh thái.

Các nhà văn, dịch giả lọt vào danh sách.

Tác giả người Brazil Itamar Vieira Junior cũng góp mặt với cuốn tiểu thuyết đầu tay Crooked Plow, do Johnny Lorenz dịch từ tiếng Bồ Đào Nha. Cuốn sách kể về cuộc sống của những người nông dân tự cung tự cấp ở khu vực nghèo nhất Brazil kéo dài 3 thế hệ sau khi chế độ nô lệ bị bãi bỏ năm 1888. Ban giám khảo nhận định: “Việc đi sâu vào các cộng đồng Quilombo ¹ đã mang đến một cánh cửa độc đáo cho ta nhìn vào thế giới nơi di sản phản kháng và đấu tranh để giành quyền sử dụng đất đan xen với những câu chuyện của cá nhân và tập thể được ghi lại một cách gần gũi và chân thực”. Mặc dù tương đối ít được biết đến ở Anh cho đến gần đây, nhưng Crooked Plow đã được dịch sang 25 thứ tiếng và là một trong những tiểu thuyết Brazil thành công và được hoan nghênh nhất về mặt thương mại trong những năm gần đây.

Selva Almada là tác giả thứ 4 đến từ Argentina lọt vào danh sách rút gọn kể từ năm 2020 với cuốn tiểu thuyết Not a River, do Annie McDermott dịch. Ban giám khảo cho biết, cuốn tiểu thuyết “có vẻ đơn giản” kể về 3 người đàn ông đi câu cá trên sông nhưng cũng “từ từ tiết lộ cảm giác sâu sắc về điềm báo và kí ức về chấn thương”.

Nhà văn Thụy Điển Ia Genberg cũng được gọi tên ở danh sách rút gọn cho tác phẩm The Details do Kira Josefsson dịch, trong đó một người phụ nữ nằm liệt giường vì sốt cao ôn lại những cuốn sách và kí ức trong quá khứ của mình. Tờ Observer gọi đây là “câu chuyện phi tuyến tính khiến nhân vật chính vừa sống động vừa mơ hồ - và là nguồn dẫn hoàn hảo cho sự suy ngẫm hấp dẫn và chính xác đến kì lạ về sự ngắn ngủi này”.

Hoàn thành danh sách là tác giả người Hà Lan - Jente Posthuma với cuốn What I'd Rather Not Think About do Sarah Timmer Harvey chuyển ngữ. Nó được kể bởi một cặp song sinh có anh trai vừa mới tự sát. Ban giám khảo cho biết: “Sự khám phá khắc nghiệt của cuốn sách về mối quan hệ anh em, cùng với tính chân thực hiếm có trong việc miêu tả quá trình để tang, mang đến một câu chuyện vừa sâu sắc vừa dịu dàng có tính độc đáo và đầy nhân văn”.

Danh sách năm nay bao gồm một số cuốn sách đào sâu vào các mối quan hệ cá nhân và hậu quả cảm xúc khi chúng kết thúc, cũng như các mối quan hệ không kém phần mãnh liệt giữa các xã hội và giữa những nơi mà chúng ta gọi là nhà. Nhiều cuốn sách khám phá điều gì sẽ xảy ra khi lãnh thổ bị can dự và tranh chấp. Bằng những cách rất khác nhau, 6 tác giả nhìn lại quá khứ về những gia đình và quốc gia bị chia cắt, để hiểu rõ những thách thức của thời đại ngày nay.

Một số tác phẩm, theo đó, được rút ra từ kinh nghiệm cá nhân. Jenny Erpenbeck lớn lên ở Đông Berlin và bằng tuổi với nhân vật trung tâm trong Kairos khi bức tường Berlin sụp đổ. Với Mater 2-10, Hwang Sok-yong lấy cảm hứng từ sự tham gia của chính mình vào các phong trào lao động và dân chủ cũng như những cuộc xung đột với chính quyền. Ông đã phải ngồi tù 5 năm vì vi phạm các quy tắc an ninh của Hàn Quốc và đến thăm Triều Tiên vào năm 1989.

Trong khi đó Crooked Plow dựa trên 15 năm mà nhà văn – nhà báo Itamar Viera Junior làm việc trong lĩnh vực cải cách ruộng đất cho chính phủ liên bang Brazil. Not a River được lấy cảm hứng từ phong cảnh vùng nông thôn của Argentina, nơi tác giả Selva Almada sinh ra và lớn lên. Cô nói tác phẩm lần này là sự tri ân dành cho những người đã sống trên mảnh đất thời trẻ của mình, những người bị gạt ra lề xã hội và bị các chính sách của chính phủ đẩy vào tình trạng nghèo đói.

Tham gia ban giám khảo năm nay có nhà thơ Natalie Diaz, tiểu thuyết gia Romesh Gunesekera, nghệ sĩ thị giác William Kentridge và nhà văn - biên tập viên kiêm dịch giả Aaron Robertson. Các giám khảo đã chọn danh sách rút gọn từ danh sách dài gồm 13 tựa sách, trong đó có 4 tác giả đến từ Nam Mĩ, báo hiệu “sự bùng nổ” thứ 2 của tiểu thuyết Mĩ Latinh”. Danh sách dài được chọn từ 149 cuốn sách được xuất bản ở Vương quốc Anh và/hoặc Ireland trong khoảng thời gian từ ngày 1/5/2023 đến ngày 30/4/2024.

Những người đoạt giải trước đây bao gồm Han Kang, Olga Tokarczuk và Lucas Rijneveld. Nhà văn người Bulgaria - Georgi Gospodinov và dịch giả Angela Rodel đã giành giải thưởng năm 2023 cho tác phẩm Time Shelter. Tác giả và dịch giả chiến thắng dự kiến sẽ ​​được công bố tại buổi lễ ở London vào ngày 21/5 tới đây, mỗi người sẽ nhận được 25.000 bảng Anh. Trong khi đó mỗi tác giả và dịch giả lọt vào danh sách rút gọn sẽ nhận được 2.500 bảng Anh.

NGÔ THUẬN PHÁT dịch từ The New York Times và The Guardian

-----------