Năm 2025 là năm thực hiện tổng kết Cuộc vận động sáng tác mĩ thuật đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng giai đoạn 2021-2025. Trong giai đoạn này, bằng nhiều hoạt động tổ chức đoàn thực tế, trại sáng tác, triển lãm mĩ thuật chuyên đề phong phú, đa dạng đã thu hút đông đảo sự nhiệt tình tham gia của các họa sĩ, nhà điêu khắc trong và ngoài Quân đội. Nhằm có cái nhìn tổng quan về hiện trạng sáng tác đề tài này, Tọa đàm “Sáng tác mĩ thuật đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng giai đoạn 2021 - 2025” diễn ra ngày 25/2, tại Hà Nội, để có thể đánh giá kết quả hoạt động của chuyên ngành mĩ thuật trong công tác thực hiện cuộc vận động.
Khách mời tham gia buổi tọa đàm bao gồm: PGS.TS, Nhà giáo Nhân dân, họa sĩ Lê Anh Vân, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Mĩ thuật Việt Nam; Thạc sĩ, họa sĩ Đào Quốc Huy, Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật ngành Hội họa/Hội Mĩ thuật Việt Nam và Thạc sĩ, họa sĩ Hoàng Văn Tùng, Giảng viên khoa Trang trí Nội ngoại thất/Đại học Mĩ thuật Công nghiệp.
Các khách mời tham gia tọa đàm
Cuộc vận động để lại tiếng vang lớn
Theo Đại tá Lê Vũ Huy, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, Bảo tàng đã tổ chức, bảo đảm các hoạt động trọng điểm về văn hóa, văn học nghệ thuật, báo chí Quân đội giai đoạn 2021-2025; đồng thời, với nhiệm vụ là cơ quan thường trực vận động sáng tác mĩ thuật đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động mĩ thuật trọng điểm giai đoạn 2021 - 2025; tổ chức phát động sáng tác, triển lãm, trưng bày 200 tác phẩm tiêu biểu về đề tài này trên không gian gần 3.000 m2, thu hút sự quan tâm của công chúng yêu nghệ thuật trên cả nước. Theo Đại tá Lê Vũ Huy, các tác phẩm trưng bày tại Triển lãm toàn quốc đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng luôn có chất liệu, hình thức thể hiện đa dạng, phong phú, bám sát đúng nội dung, chủ đề sáng tác; nhiều tác phẩm mĩ thuật có giá trị cao, được hình thành thông qua các tài liệu ghi chép trong các đoàn thực tế sáng tác tại các đơn vị Quân đội; nhiều tác phẩm có chất lượng cao, qua đó lan tỏa hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kì mới.
Hoạ sĩ Lê Anh Vân chia sẻ: “Về số lượng tác phẩm tham gia nhiều, các góc nhìn phong phú nhưng những hình ảnh “quen” nhiều. Các cá nhân thiên về các lĩnh vực mình đam mê nên đã phản ánh đúng tinh thần của chủ đề triển lãm. Mỗi thời kì có tiếng nói riêng nhưng với đề tài như thế này mà thu hút được đông đảo thành viên tham gia thì đã là một thành công. Tuy nhiên, hội đồng chúng tôi vẫn thèm sự đổi mới hơn nữa”.
Triển lãm mĩ thuật toàn quốc đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng đợt này thu về 644 tác phẩm, Bảo tàng LSQSVN đã tham mưu thủ tưởng thành lập hội đồng chấm, chọn để chọn ra 200 tác phẩm trưng bày tại không gian tầng 2 của Bảo tàng. So với giai đoạn 2016-2020 thì số lượng tác phẩm lần này nhiều hơn 150 tác phẩm. Không gian triển lãm lần này cũng lợi thế hơn bởi Bảo tàng có 3.000m vuông mở với nhiều ánh sáng tự nhiên tạo nên một khu trưng bày hiệu quả và thuận lợi.
Họa sĩ Trịnh Bá Quát, Hội Mĩ thuật Việt Nam cho rằng cuộc vận động sáng tác, triển lãm về đề tài lực lượng vũ trang đã thực sự đáp ứng nhu cầu thưởng thức mĩ thuật lịch sử trọng đại này, góp phần lành mạnh hóa đời sống mĩ thuật đương đại. Điều đáng nói hơn, Cuộc vận động cũng làm thức dậy những ký ức, kỷ niệm đẹp về một thời chiến tranh hào hùng, phát hiện được nhiều thế hệ tác giả tâm đắc và có triển vọng về đề tài lịch sử này.
“Có thể nói mĩ thuật về đề tài lực lượng vũ trang là mạch nguồn cảm hứng sáng tác của nhiều thế hệ họa sĩ, nhà điêu khắc trong và ngoài quân đội. Qua đó, thực sự trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, góp phần cổ vũ, động viên quân và dân làm nên chiến thắng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay,” họa sĩ Trịnh Bá Quát chia sẻ.
Giới thiệu tác phẩm tham dự triển lãm
Hình ảnh người lính ở nhiều góc nhìn
Điểm khó của đề tài chính là ở việc không trực tiếp trải qua chiến tranh, các nghệ sĩ ở nhiều độ tuổi khác nhau, trẻ nhất là 17 tuổi, bằng trí tưởng tượng, cách nhìn và chiều sâu văn hóa của mình để cho ra đời những tác phẩm phán ánh đúng đề tài.
Theo họa sĩ Đào Quốc Huy: Đây là đề tài khó, nhưng lại rất hấp dẫn. Biến cố lớn của dân tộc làm đảo lộn tinh thần, vật chất của dân tộc, tạo nên sự khác thường để tạo cảm hứng sáng tác. Người nghệ sĩ đi bằng con đường của cảm xúc trực tiếp và gián tiếp. Thế hệ cha ông có những trải nghiệm thực sự, khác với thế hệ chúng tôi dùng cảm xúc gián tiếp. Như tôi vẽ về chiến tranh, tôi không thể mượn hay giả cảm xúc được. Nhưng chúng ta chiến thắng các đế quốc không phải chỉ bằng vũ khí, khí tài. Tôi vẽ người chiến sĩ và sức mạnh của họ chính là hậu phương - gia đình người lính. Đây là cách thế hệ chúng tôi nhìn nhận cuộc chiến. Thành công của triển lãm chính là các thế hệ đang rất đồng lòng nhìn vào thế hệ trước để có những cảm xúc mới. Nhưng tôi vẫn luôn nhìn thấy năng lượng bừng sáng trong các sáng tác tham dự cuộc vận động.
Nói về những khó khăn của cuộc vận động, Đại tá Lê Vũ Huy chia sẻ: Chúng tôi nhận thấy việc tổ chức các cuộc vận động sáng tác mĩ thuật về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng cần dựa trên nền tảng gốc là lực lượng họa sĩ trong quân đội. Tuy nhiên, số lượng họa sĩ trong quân đội tham gia ít (12/46 họa sĩ quân đội; trong tổng số 644 tác giả toàn quốc gửi tranh tham dự triển lãm toàn quốc), phong trào sáng tác mĩ thuật đề tài này trong toàn quân chưa thực sự hiệu quả. Bên cạnh đó, chất lượng các tác phẩm sáng tác, tham gia triển lãm chưa đồng đều.
Theo họa sĩ Trịnh Bá Quát, để có những sáng tác tốt về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng trong giai đoạn mới, cần vận động diện rộng và đầu tư có chiều sâu, tức là phát hiện đội ngũ tác giả, đầu tư có trọng điểm cho tác giả và tác phẩm. Không thể chỉ làm một cuộc vận động, tổ chức phong trào chung chung. Ông cũng cho rằng, các đơn vị nên tổ chức các chuyến đi thâm nhập thực tế đến với các đơn vị bộ đội, công an nhân dân cho các họa sĩ cả nước, để ghi chép lấy tài liệu phục vụ cho công việc sáng tác xây dựng tác phẩm.
Gợi ý đề tài cho các họa sĩ, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Lê Anh Vân, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Mĩ thuật Việt Nam cho rằng vẽ về lực lượng vũ trang không chỉ có hình ảnh hành quân hay chiến đấu. Bộ đội thời bình có sự hiện diện, lăn xả, dấn thân trong đời sống, khi thiên tai, dịch bệnh. Các nghệ sĩ thế hệ sau có thể khai thác thêm về hình ảnh người lính hôm nay.
Buổi tọa đàm mong muốn là cơ hội để có thêm những hướng đi mới cho các sáng tác về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng trong thời gian tới để hình ảnh người lính có thêm nhiều hơn nữa các góc nhìn đa chiều, phản ánh thực tại đời sống và sự phát triển của dân tộc.
PV
VNQD