Nguyễn Thị Giáng Vân nổi bật với vai trò vừa là nhà thơ vừa là họa sĩ. Sự tương thông giữa hai lĩnh vực này không chỉ là một kĩ năng mà còn là biểu hiện tự nhiên trong tâm hồn nữ nghệ sĩ. Tại TP. Hồ Chí Minh đang diễn ra triển lãm tranh lần thứ bảy của chị mang tên “Phố người và hoa”.
Những bức tranh kể chuyện
Tranh của Nguyễn Thị Giáng Vân mang đậm dấu ấn của sự giao thoa giữa nghệ thuật thị giác và ngôn từ thơ ca. Giáng Vân thường sử dụng đa dạng chất liệu kết hợp với tông màu trầm như đen, xám, nâu… để tạo ra những không gian nghệ thuật trong tranh yên tĩnh, sâu lắng và giàu cảm xúc. Sự lựa chọn này không chỉ tạo nên những không gian nghệ thuật đậm chất Việt mà còn giúp truyền tải cảm xúc một cách tinh tế và sâu sắc. Hiệu quả thị giác của các tác phẩm tranh được nâng cao nhờ sự tương hỗ tự nhiên giữa chất liệu và màu sắc trầm lắng. Nhiều nhà phê bình xem tranh của Giáng Vân như là sự biểu đạt ngôn từ bằng đường nét, hình khối và màu sắc. Dù trong giai đoạn sáng tác tranh, Giáng Vân gần như tạm ngưng viết thơ, nhưng tinh thần thơ ca vẫn thấm đẫm trong từng nét vẽ của chị. Các tác phẩm của chị thường gợi lên những tầng ý nghĩa ẩn sâu, tương tự như cách một bài thơ khơi gợi cảm xúc qua ngôn từ. Sự tương thông này là một nét độc đáo, thể hiện năng lượng sáng tạo phong phú trong tâm hồn nghệ sĩ.
Hoạ sĩ Giáng Vân tại triển lãm "Phố người và hoa" tại TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: HTV
Do yếu tố “ý tại ngôn ngoại” rõ nét nên tranh của Giáng Vân không chỉ là hình ảnh và màu sắc, mà còn là câu chuyện, là suy tư về cuộc sống. Phong cách sáng tác của chị mang tính cá nhân rõ rệt, kết hợp giữa sự tĩnh lặng của chất liệu, màu sắc và sự mãnh liệt của cảm xúc.
Giáng Vân đã tổ chức bảy triển lãm cá nhân, "Phố người và hoa" không chỉ là một sự kiện trưng bày những tác phẩm nghệ thuật mới của chị mà còn là một cuộc đối thoại chân thực giữa hội họa và suy tư, phản ánh những cảm nhận sâu sắc của hoạ sĩ về cuộc sống đô thị hiện đại. Đó là cảm giác ngột ngạt, bức bối và buồn bã của cuộc sống đô thị, đặc biệt là trong bối cảnh các khu đô thị mới với những tòa nhà cao tầng dày đặc. Cảm giác này đã trở thành nguồn cảm hứng cho loạt tác phẩm mới nhất của chị.
Các tác phẩm trong triển lãm “Phố người và hoa” được Giáng Vân lấy cảm hứng và nung nấu từ khá lâu, trong khoảng thời gian 2020-2021, trùng với giai đoạn Hà Nội chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19. Triển lãm tập trung vào chủ đề về cuộc sống đô thị, được khơi nguồn từ những trải nghiệm cá nhân của Giáng Vân khi quan sát các khu vực đô thị có các tòa nhà cao tầng như khu Linh Đàm, Trung Hòa - Nhân Chính ở Hà Nội. Chị cảm nhận sâu sắc sự đè nén, đóng khung từ những tòa nhà cao tầng san sát, che khuất bầu trời, tạo cảm giác như những "chiếc lồng" giam hãm tinh thần con người. Đại dịch COVID-19 càng làm tăng thêm sự bức bối này, khi con người bị giới hạn trong không gian sống và chịu áp lực từ hoàn cảnh xã hội.
Nhưng trong những “chiếc lồng’ ấy, con người vẫn sống, vẫn tồn tại và hoa vẫn nở rộ. Do vậy "Phố người và hoa" không chỉ đơn thuần nói về con người và thiên nhiên trong thành phố, mà còn là một ẩn dụ về sự đối lập giữa vẻ đẹp bề ngoài và những áp lực ẩn sâu bên trong cuộc sống đô thị.
Nỗi buồn trong phố và hoa
Mang những tên đơn giản và đánh số như “Ẩn ức phố 1”, “Ẩn ức phố 2”… trong các tác phẩm vẽ phố của mình, Giáng Vân sử dụng bút pháp vẽ thô và mạnh, với mảng hình lớn đan xen giữa biểu hình và trừu tượng, cùng tông màu trầm mặc, tạo nên sự hòa sắc giữa nỗi buồn và nỗi khát khao cuộc sống. Chị cũng thử nghiệm với chất liệu sơn nước dùng cho nội thất, một chất liệu mới mẻ có đặc điểm hút sáng và tạo độ sâu, phù hợp với tông màu trầm mà chị ưa thích. Giáng Vân kể lại rằng chị biết đến chất liệu sơn nước chỉ mới đây, trong một chuyến du ngoạn và sáng tác ở Hội An năm 2024. Sau một thời gian thử nghiệm, Giáng Vân cảm thấy chất liệu này rất hợp với ý tưởng sáng tác của chị. Chị quyết định sử dụng sơn nước dùng cho nội thất để thể hiện các tác phẩm về phố và hoa. Sự kết hợp này tạo nên một không gian nghệ thuật độc đáo, vừa mộc mạc vừa sâu sắc. Tông màu trầm được chị ưu tiên sử dụng, giúp làm nổi bật cảm giác uể oải, ngột ngạt của những con phố với những tòa nhà cao tầng trong tranh. Độ đằm của sơn nước càng tăng thêm chiều sâu cho các tác phẩm, khiến người xem không chỉ nhìn mà còn cảm nhận được cảm xúc ẩn sau từng nét vẽ.
Tác phẩm "Những bông hoa bí ẩn" tại triển lãm. Ảnh: HTV
Triển lãm vượt ra khỏi ý nghĩa bề mặt của tiêu đề "Phố người và hoa". Thay vì chỉ miêu tả con người và hoa trong không gian đô thị, Giáng Vân gửi gắm một thông điệp sâu sắc hơn đến với công chúng yêu hội họa. Đó là sự ngột ngạt và bức bối của cuộc sống hiện đại, nơi con người bị ràng buộc bởi những áp lực vô hình. Các tác phẩm như một lời nhắc nhở về mong muốn giải phóng tinh thần, tìm kiếm sự tự do giữa những "chiếc lồng" bê tông của thành phố. Những bông hoa và những đường nét mặt người xô lệch là thực tại, mà cũng là ước vọng biểu hiện sự mong muốn giải phóng đó. "Phố người và hoa" không chỉ là một cuộc trưng bày nghệ thuật mà còn là một trải nghiệm đa chiều, khơi gợi người xem suy ngẫm về mối quan hệ giữa con người và môi trường đô thị.
Các tác phẩm trưng bày tại triển lãm mang tính phản ánh xã hội, đồng thời là tiếng nói ẩn dụ cá nhân của Giáng Vân về những gì chị cảm nhận trong bối cảnh đại dịch và sự phát triển không ngừng của thành phố, nơi mà cuộc sống đô thị càng hiện đại, con người ta càng chìm khuất và có khát vọng vẫy vùng vươn lên. Trong tông màu xám trầm của đô thị, những bông hoa rực rỡ tạo thành bầu sinh quyển để con người hướng đến.
Triển lãm “Phố người và hoa” tạo nên một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc, mời gọi người xem đối mặt với những thách thức của “nỗi buồn đô thị” qua lăng kính của một nghệ sĩ nhạy cảm và sâu sắc. Triển lãm này là minh chứng cho tầm nhìn nghệ thuật của Giáng Vân, nơi chị biến những cảm xúc cá nhân thành một trải nghiệm chung, chạm đến trái tim và suy nghĩ của người xem.
Các tác phẩm mang tên "Ẩn ức".
Triển lãm "Phố người và hoa" của hoạ sĩ Giáng Vân diễn ra tại tầng 3, số 72/7, Trần Quốc Toản, phường Võ Thị Sáu, quận 3, TP. Hồ Chí Minh từ ngày 7/3 đến 13/3/2025.
HÀ THANH VÂN
VNQD