Sách về nhà số 4

Tiểu thuyết về một trong những bà Hoàng được yêu quý nhất trong lịch sử

Thứ Năm, 30/07/2020 07:28

Thời tôi còn đi học, trên bến đò Thừa Phủ Huế có một ông già hát rong. Ông thường ngồi ở gốc cây đa, tay gõ phách, miệng hát bài vè “Bà Từ Dụ xin xâu”. Chuyện kể rằng, sau khi kinh đô Huế thất thủ trước sức mạnh của súng ống phương Tây, thực dân Pháp siết chặt ách cai trị trên cả ba miền, áp đặt rất nhiều sưu cao thuế nặng. Đau lòng trước tình cảnh ấy, Thái hoàng thái hậu Từ Dụ, lúc đó trên 80 tuổi, đã đích thân đến Tòa Khâm Sứ Pháp để đề nghị giảm tô thuế cho dân. Sự kiện này tuy không được sử gia ghi chép, nhưng đời này qua đời khác vẫn lưu truyền trong kí ức dân gian, để lại ấn tượng về một người phụ nữ quyền quý nhưng rất bình dị, nhân hậu và dũng cảm.

Sau này, trong thời gian trú ngụ ở vùng Nam Giao, tôi hay vào thăm lăng Xương Thọ, nơi yên nghỉ của bà. Khi bước đi trên nền gạch vỡ nát của ngôi lăng cũ, những hình ảnh xa xưa thường hiện ra trong trí tưởng tượng của tôi như những thước phim sống động. Cuộc đời một cung phi non trẻ, năm 13 tuổi vào cung, trở thành Hoàng quý phi, rồi thành Thái hậu, quả thực là một câu chuyện rất dài với nhiều khổ đau, hạnh phúc, vinh quang và cả thị phi, tai tiếng. Nghi Thiên Chương Hoàng hậu – tức Từ Dụ Thái hậu, là một phụ nữ rất đặc biệt. Tính giản dị, khiêm nhường, lòng nhân và tình thương của bà như một dòng nước dịu mát, giữa sự tàn khốc của những âm mưu chốn cung đình, những khúc quanh đau buồn của lịch sử.

Có lẽ có bao nhiêu người viết tiểu thuyết lịch sử thì có bấy nhiêu quan niệm và cách viết. Phần tôi, tôi chọn dung hòa cả hai cách trên: một phần dựa vào sử sách, một phần lấy cảm hứng từ những giai thoại truyền tụng ở kinh thành Huế.

Một chiều mùa hè, lúc bắt đầu khai bút, tôi đến thắp nhang trước mộ Từ Dụ Thái hậu. Bỗng đâu có ngọn gió lồng lộng thổi tới, làm bó nhang bừng cháy. Một bó lửa rực sáng bốc cao, cháy mãi cho đến lúc cả bó nhang đã hoàn toàn tàn lụi. “Thác là thể phách, còn là tinh anh”. Ngọn gió là tình cờ hay chính là hồn thiêng đã cho tôi một cảm xúc mạnh mẽ để bắt đầu viết về nàng cung nữ Phạm Thị Hằng, từ dòng họ Phạm danh tiếng ở phương Nam? Trong hai năm, cảm xúc ấy đã không ngừng thúc đẩy tôi hoàn tất thiên tiểu thuyết về một trong những bà Hoàng được yêu quý nhất trong lịch sử Việt Nam: Từ Dụ Thái Hậu.

Nhà văn Trần Thùy Mai

VNQD
Thống kê
Bài đọc nhiều nhất
Cây thốt nốt quỳ trên núi Tưk-cot

Cây thốt nốt quỳ trên núi Tưk-cot

Tôi được nhiều lần sang Campuchia cùng các đội chuyên trách tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh qua các thời kì chiến tranh... (HỒ KIÊN GIANG)

Nguyên mẫu trong hai truyện vừa đầu tay viết cho thiếu nhi của tôi

Nguyên mẫu trong hai truyện vừa đầu tay viết cho thiếu nhi của tôi

Khi viết cuốn Những tia nắng đầu tiên tôi đã hóa thân vào các em nhỏ học sinh lớp 6 của năm học 1969 - 1970 ở Hà Nội... (LÊ PHƯƠNG LIÊN)

Bà Minh của tôi

Bà Minh của tôi

Sống ở Hà Nội, trở thành một công dân có hộ khẩu đến nay đã hơn hai thập kỉ, nhưng chưa bao giờ tôi có cảm giác mình thuộc về Hà Nội... (ĐỖ BÍCH THÚY)

Đồng đội là nguyên mẫu trong các sáng tác của tôi

Đồng đội là nguyên mẫu trong các sáng tác của tôi

Có nhân vật chỉ là dáng dấp của nguyên mẫu, có nhân vật là nguyên mẫu đã sống và chiến đấu cùng tôi, suốt những năm tháng ở rừng... (VŨ NGỌC THƯ)