Bằng việc xây dựng lên một thế giới tiểu thuyết giao thoa giữa đời thực và mạng xã hội ảo, giữa hiện thực và quá khứ của một cô gái trẻ, nhà báo, nhà văn người Anh - Lottie Moggach đã giảnh giải Portsmouth First Fiction Award cho cuốn sách đầu tay Hôn em trước đã - Kiss me first.
Sau sự ra đi của mẹ, người thân duy nhất mà cô gái Leila còn lại trên cuộc đời, cô bắt đầu sống những ngày tháng một mình trong ngôi nhà từng là tổ ấm của cô và mẹ. Vốn không có bạn bè, tách biệt với xã hội, lúc này Leila càng thêm thu mình lại. Nhất là khi cô tìm được niềm vui ở trang web Red Pill, một trang mạng cho phép người dùng thoải mái bày tỏ quan điểm và tranh luận đủ mọi đề tài. Red Pill cuốn hút Leila và cô cũng nhanh chóng bị Adrian, chủ trang web này chiếm được cảm tình. Adrian cuốn Leila vào một dự án đặc biệt, nơi cô sẽ trở thành một cô gái xinh đẹp, sành điệu tên Tess, trên các tài khoản mạng xã hội của cô ấy…
Bìa tiểu thuyết.
Thế giới ảo - cuộc sống thực
Được viết dưới dạng nhật kí với từng chương mang một mốc thời gian cụ thể, Hôn em trước đã là cuốn tiểu thuyết mà Leila, nhân vật trung tâm trong tác phẩm, xưng tôi, tự kể lại tất cả mọi điều cô đã trải qua. Câu chuyện có tựa đề hết sức lãng mạn nhưng nội dung lại “nhuốm màu rùng rợn và kịch tính” bởi sự quyện hòa giữa thế giới ảo với cuộc sống thực, giữa hiện thực với quá khứ làm nên nội dung đầy gai góc và vô cùng tàn nhẫn. Rằng cuộc sống con người đã bị thế giới ảo chi phối ra sao, người ta đã chìm đắm trong những mộng tưởng ngay ở hiện thực thế nào. Và giữa thế giới ngày càng trở nên “phẳng” hơn, mối liên kết giữa con người với con người mỗi lúc một trở nên mong manh tới dường nào.
Câu chuyện mở ra từ bối cảnh thực tại, trên miền đất Tây Ban Nha nơi những người theo phong cách hippi tụ hội thành cộng đồng, cô gái Leila vốn sống trong thế giới vây bủa bởi internet đã đến đây nhằm tìm lại dấu vết của Tess, cô gái trong dự án bí mật Leila từng tham gia. Qua những ngày sống không internet, gần như hòa mình vào thiên nhiên mà ngẫm nghĩ, quá khứ tựa thước phim quay chậm, đưa Leila về tháng ngày cô còn ở London. Đó là quãng thời gian cô sống một mình sau cái chết của mẹ, biết tới Red Pill và bị người chủ trang web đấy, Adrian cuốn hút vào dự án “Tess”, để rồi tới một ngày Leila dường như đã không còn là chính mình.
Ngay khi mẹ còn sống, Leila đã vô cùng khép kín. Cô có những suy nghĩ và đánh giá riêng của cô với các bạn bè đồng giới, đồng trang lứa đang sống khiến cô càng không thể hòa hợp cùng cuộc sống thực tại xung quanh. Thực tại là thế song đời sống trên mạng internet của Leila lại hết sức phong phú. Red Pill xuất hiện như một sự “cứu rỗi” Leila, giúp cô kết nối, chia sẻ, trao đổi quan điểm về con người, cuộc đời với vô vàn người không biết mặt, biết tên nhưng lại “hợp” với Leila tới lạ. Đặc biệt thời điểm được chính người sáng lập trang web đó - Adrian liên hệ trực tiếp và thẳng thắn bày tỏ bản thân anh đánh giá cao Leila, điều đó khiến “cái tôi” khao khát được công nhận, khao khát được khẳng định của cô như được ve vuốt. Đồng thời, dễ dàng đẩy cô vào dự án mà Adrian dựng lên. Một dự án mờ ám nhằm giúp đỡ người phụ nữ tên Tess có thể ra đi thanh thản, không gây buồn khổ cho người thân cô ấy bằng cách, Leila ở phía sau màn hình máy tính, và hóa thân thành cô gái đó…
Và thật sự, Leila đã làm rất xuất sắc nhiệm vụ được giao trong dự án ấy. Không ai nhận thấy Tess đã biến mất hay nhận ra người đứng sau màn hình vẫn cập nhật cuộc sống hàng ngày của cô lại là một cô gái khác mà vốn hai hai cô gái chẳng có một chút giao điểm. Cũng như những người xung quanh, không ai thấy cô gái có tên Leila kia đang sống với một lịch bất thường, cư xử kì quặc thế nào.
Nhà văn Lottie Moggach.
Thế giới ảo dần trở thành cuộc sống thực, cuộc sống thực ngày càng bị đẩy lùi sâu vào không gian ảo nơi ai cũng cập nhật được trạng thái của nhau một cách nhanh nhất mà chẳng ai thấy được nhau thật sự. Cuộc sống thực bị thế giới ảo xâm lấn. Lằn ranh ngăn cách giữa thế giới rộng lớn ngoài kia và thế giới nghìn trùng giữa mạng internet mông lung ngày càng bị xóa nhòa. Và con người thực chìm sâu phía sau màn hình máy tính, điện thoại dần hóa thành hư ảo trong cuộc đời. Câu chuyện trở nên đầy ma mị và mang “sắc màu rùng rợn” là thế.
Những cá nhân lạc lối
Cả tiểu thuyết Hôn em trước đã là một chuỗi những giao thoa giữa thực và ảo, giữa quá khứ và hiện tại mà nhân vật trung tâm, cô gái trẻ Leila như chiếc lá, chao đảo giữa sự thật và những điều cô đã ngộ nhận. Những điều cô tin tưởng, những thứ cô ngỡ rằng bản thân đã đi đến tỏ tường, tới cuối cùng, lại vỡ tan tựa bong bóng. Có thể nói, Leila là một sáng tạo đặc sắc của tác giả Lottie Moggach. Một nhân vật phức tạp đầy rẫy mâu thuẫn được xây dựng từ những kinh nghiệm, cái nhìn nhạy bén, quan sát tinh tế sâu về cuộc đời, con người, nhất là lớp người trẻ đang tách mình với xã hội từ tác giả vừa là nhà văn, cũng là một nhà báo.
Ở Leila vừa có sự thông minh, tỉ mỉ, vừa có sự ngây thơ, non nớt của kẻ thiếu những vốn sống xã hội đơn thuần. Trên lằn ranh thực ảo, mang theo ẩn ức về thương tổn sau quãng thời gian vật lộn với người mẹ mắc chứng MS cùng sự ra đi của bà, Leila thu mình lại đến mức cô không nhận ra, bản thân đã lạc lõng với thế giới "ngoài kia" biết bao. Không bạn bè đồng trang lứa, không giao tiếp hay có những mối quan hệ xã hội cơ bản, không có bất cứ tham vọng hay nhu cầu đặc biệt nào về cuộc sống, Leila đã tự cô lập bản thân, sống tách biệt và như cái bóng trong chính ngôi nhà cô đang tồn tại lẫn cuộc đời vẫn đang vận động không ngừng.
Nhưng một Leila vụng về trong cuộc sống thực lại rất khác biệt với một Leila sâu sắc, thông minh trên mạng internet. Bởi nếu không thông minh, Leila đã không thể lên một kế hoạch và thực hiện gần như hoàn hảo cho việc thay thế Tess William trên các trang mạng xã hội.
Tuy nhiên, khi càng lún sâu vào cuộc sống ảo của Tess, Leila càng lãng quên chính bản thân. Cô là Leila hay là Tess, cuộc sống này là của cô hay của Tess, vọng tưởng từ đó mà sản sinh khi tới tận cùng, Leila cũng không thể thoát khỏi đời sống thực tại bủa vây. Vì cô cũng có khao khát yêu thương riêng của một cái tôi phụ nữ Leila đã quá đỗi cô độc. Phức tạp, thông minh mà lại ngây thơ đến khờ khạo, tới tận cùng, Leila dần đánh mất tất cả.
“Tess có lần nói rằng đôi khi cô tuyệt vọng đến mức cảm thấy mình giống như nhiều mảnh ghép lại, được dạy dỗ và nuôi nấng – không có gì là thực chất, duy nhất của “cô”. Lúc ấy tôi không hiểu ý cô. Nhưng bây giờ thì tôi hiểu. Và tôi nhận ra một cách đột ngột, choáng ngợp rằng một ngày nào đó tôi sẽ không tồn tại.”
Giữa thế giới ảo rộng lớn, rất chân thực song cũng đầy bí ẩn kia, đâu chỉ có một Leila dần đánh mất mọi thứ như thế. Thế giới ấy có vô vàn những cá nhân đang lạc lối trong cuộc sống thực, tìm đến không gian ảo để sống một cuộc đời khác, được công nhận với cái tôi kiêu hãnh hơn. Không gian ấy sẵn sàng đón nhận tất thảy, cả những con người tổn thương khôn cùng, cho họ một chốn trú ẩn. Và những kẻ lạc lối trong cuộc sống thực, lạc bước đến thế giới ảo, cuối cùng cũng sớm nhận ra, thế giới kia cũng đầy rẫy lọc lừa còn những kẻ khao khát sự công nhận, dễ dàng bị lợi dụng ra sao. Người ta dù trốn tránh sâu trong không gian ảo thế nào sau cuối cũng không thể thoát được thực tại cùng các mối quan hệ xã hội xung quanh. Bởi mạng internet đưa con người tới thế giới ảo chẳng phải vẫn nằm trong đời sống thực tại nghiệt ngã, đắng cay mà muôn màu này hay sao.
Con người giữa thời hiện đại
Với tiểu thuyết Hôn em trước đã, tác giả Lottie Moggach đã sớm đi sâu tới những vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện đại. Bên cạnh ẩn ức con người buổi hôm nay với những cái tôi mang nhiều thương tổn nhưng khao khát được sống là chính mình; cuốn sách này còn tái hiện những góc khuất, những điều “chưa có tiền lệ” trong lịch sử nhưng đang hiện hữu trong đời sống thực tại hôm nay.
Rằng sau màn hình máy tính, điện thoại, trên không gian mạng xã hội, người ta có thể là bất cứ ai, dễ dàng nói ra bất cứ điều gì, thể hiện bất cứ khuôn mặt nào mà người ta muốn... Thế nhưng những kẻ tham gia vào thế giới ảo lại là những con người bằng xương bằng thịt thật sự. Họ có cuộc sống riêng, suy nghĩ, quan điểm riêng, biết yêu, biết thương tổn và hàng ngày, vẫn đang sinh tồn theo cách này hay cách khác. Họ mong manh, yếu đuối và dễ bị lừa dối để rồi mãi sống trong vọng tưởng xa vời.
Tới khi ngẩng đầu lên khỏi thế giới “ảo” mà đối diện với thế giới “ngoài kia”, có người đã dễ dàng biến mất khỏi thế giới này trong sự quên lãng của những người xung quanh, cũng có người đang dần tan biến khi chính họ cũng dần lãng quên danh tính, bản ngã của mình.
Hôn em trước đã, lấy bối cảnh không gian ảo, để nói về cuộc sống thực gai góc, ngột ngạt, nhức nhối.
MỌT MỌT
VNQD