Tạp chí Văn nghệ Quân đội số 1073 (cuối tháng 11/2025)
Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống “tôn sư trọng đạo”, “một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy”. Trong những năm gần đây, ngành giáo dục đã có những thay đổi lớn ở cả tầm vĩ mô (sự ra đời của Luật Giáo dục 2025, thay đổi sách giáo khoa, sắp xếp cơ cấu lại các trường học trên phạm vi cả nước) vẫn vi mô (sự đầu tư cho cơ sở vật chất, đổi mới phương thức thi cử...). Những thay đổi này đã làm diện mạo giáo dục Việt Nam sang một trang mới. Nhân dịp kỉ niệm 43 năm ngày nhà giáo Việt Nam, Tạp chí Văn nghệ Quân đội đã có cuộc trò chuyện với PGS. TS Bùi Thanh Truyền Trưởng khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh về một số vấn đề xoay quanh giáo dục và việc đào tạo sinh viên sư phạm ngữ văn.
Phần Văn xuôi được tiếp tục với các tác phẩm và bài viết ấn tượng.
Bài trò chuyện Người dạy văn là nghệ sĩ trên bục giảng sẽ mở đầu Tạp chí số 1073.
Truyện ngắn Gia sư cá biệt của Trương Ngọc Hùng hiện lên như bức tranh đời sống nhiều tầng lớp và nhiều giai đoạn của cuộc đời. Một cậu bé mười lăm tuổi nổi loạn, một người phụ nữ kiêu hãnh, mạnh mẽ nhưng nhiều góc khuất. Họ gặp nhau trong những đưa đẩy của số phận. Ngôn ngữ truyện giàu chất thị giác, vừa tả thực vừa gợi liên tưởng khiến nhân vật sống động và tạo được xung đột tâm lí. Truyện kết hợp giữa lãng mạn và hiện thực, sâu sắc về tình người, trách nhiệm và những lựa chọn đạo đức. Cách dẫn dắt qua các lớp thời gian và trải nghiệm khác nhau tạo cảm giác đời sống vừa phong phú vừa bất định, khiến người đọc vừa bỡ ngỡ vừa đồng cảm. Xung đột giữa quyền lực, dục vọng, tình cảm và trách nhiệm được khắc họa tinh tế, vừa châm biếm vừa nhân văn. Truyện cũng nhấn mạnh sự trưởng thành của nhân vật qua những sai lầm và khám phá bản thân, tạo chiều sâu tâm lí cho các nhân vật.
Truyện ngắn Tương tác của Lệ Hằng là một khảo sát tinh tế về sự cô đơn và kết nối trong thời đại số. Chúng ta không khỏi giật mình khi nhận ra con người ngày nay dễ biết về người xa lạ mà lạc mất mối quan hệ thực với người bên cạnh. Nhân vật chính, qua hiểu lầm với một người lạ và mối quan hệ gián tiếp với con mèo, tìm thấy niềm an ủi, sự quan tâm và ý nghĩa tồn tại nhỏ nhoi nhưng sâu sắc. Ngôn ngữ giàu chi tiết, dòng ý thức mạch lạc, xen lẫn tự trào và quan sát tinh tế, tạo nhịp điệu vừa chân thực vừa nội tâm. Truyện khéo léo khai thác các chi tiết đời thường để phản chiếu trạng thái tâm lí và xã hội. Sự hài hước, tự sự và các chi tiết mạng xã hội vừa hiện đại vừa mang tính triết lí. Tác phẩm làm nổi bật thông điệp về kiên nhẫn, lòng tin và những kết nối giản dị nhưng đầy ý nghĩa trong đời sống thường nhật.
Truyện ngắn Lối về phong sương của Nguyệt Chu là câu chuyện nhiều cảm xúc về kí ức, tuổi trẻ, và những mất mát. Tác phẩm đan xen giữa hiện tại và quá khứ, với ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm giác u ẩn, mơ màng, day dứt. Nhân vật nữ trải qua những biến cố tuổi thơ, mất mát gia đình, nỗi sợ hãi tâm linh, nhưng cũng tìm thấy niềm an ủi, tình cảm và sự cứu rỗi nơi quá khứ và những người quen cũ như Phong. Nghệ thuật kể chuyện giàu chi tiết tượng trưng: cúc áo rơi, cỏ phong sương, ánh mắt Phong đều là dấu ấn cảm xúc và kí ức. Truyện vừa chân thực vừa lãng mạn, vừa hiện thực vừa mơ mộng, phản chiếu sự đấu tranh nội tâm và hành trình trưởng thành của người phụ nữ. Hình ảnh cuối cùng về hoa phong sương nở trắng là biểu tượng của hi vọng, thanh thản và sự nối kết giữa quá khứ với hiện tại.
Ghi chép Đất nước tôi cần phải trở lại của nhà văn Nguyễn Mạnh Hùng khắc họa sống động hình ảnh Đại tá Kazakov Rim Alexandrovich - người bạn Nga gắn bó cùng quân đội Việt Nam thời chiến tranh, vừa quả cảm vừa ấm áp. Qua hồi ức chiến đấu và huấn luyện, thấy được tinh thần kiên cường, trí tuệ và tình yêu nước của cả hai dân tộc. Câu chuyện nhấn mạnh tình hữu nghị Việt - Nga, sự sẻ chia, hi sinh và lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân Việt Nam. Bên cạnh chiến tranh, bài viết còn tôn vinh vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Việt Nam qua con mắt một chuyên gia Liên Xô.
Bài viết Cũng là một trận chiến của Trịnh Hòa Bình như một cuộc trở về giữa hai trận chiến, chiến trường xưa và cuộc chiến với bệnh tật hôm nay. Giữa đau đớn và hiểm nguy, tình đồng đội, tình vợ chồng và tình người hiện lên ấm áp, nâng đỡ từng bước sống còn. Khi đã đi qua lửa đạn, con người ta học được cách không sợ hãi bất kì bão tố nào nữa.
Phần Thơ với sự tham gia của các tác giả: Trần Sang, Hoàng Anh Tuấn, Huỳnh Minh Tâm, Hà Huy Hoàng, Trần Ngọc Mỹ, Trần Đức Tín, Trần Văn Lợi, Hoàng Thụy Anh, Lữ Hồng, Myo, Hồ Anh Tuấn, Trịnh Oanh Lan, Phan Thành Đạt, Lê Hải Kỳ.
Những dấu ấn đề tài chiến tranh, người lính, quê hương đất nước, tình yêu con người…; sự riêng biệt trong phong cách biểu đạt; sự khẳng định giọng điệu, màu sắc riêng của mỗi tác giả đã làm nên sự ấn tượng, độc đáo cho trang thơ số này.
“Thơ trong những tập thơ” là bài viết Bên ô cửa đời sống của Lê Anh Phong giới thiệu thi tập Người qua như tiếng rao của Mai Nhung.
Văn học nước ngoài giới thiệu tác phẩm Súp đặc biệt của Claire Keegan do Quế Chi dịch từ nguyên bản tiếng Anh.
Phần Bình luận văn nghệ với sự tham dự của các tác giả: Phùng Gia Thế, Thái Phan Vàng Anh, Hoài Nam, Vĩnh Phước, Hoàng Cẩm Giang, Huệ Viên, Hồ Minh Tâm.
" Lí luận, phê bình cần đa dạng. Bởi sự đa dạng này, trên một ý nghĩa nào đó sẽ góp phần hình thành nhãn quan văn học cũng như làm phong phú cách tiếp cận văn học của độc giả. Không phải cái mới nào cũng hay, cũng đúng. Nhưng nếu không có cái mới, lí luận, phê bình sẽ tự giam mình trong khung cũ. Và hệ quả nhãn tiền là, nền văn học của chúng ta sẽ mất đi cơ hội bước cùng nhịp với đời sống văn chương thế giới." Bài viết Lí luận, phê bình văn học và những chuyển đổi sẽ đưa đến những bình luận xác đáng và sâu sắc.
Một mình một ngựa - con đường im lặng của sáng tạo tôn vinh hành trình sáng tạo như một độc đạo đầy ánh sáng nội tâm, nơi cô đơn trở thành điều kiện để ra đời giọng nói riêng. Tác giả khẳng định: chỉ trong im lặng và trung thành với bản thể, người viết mới chạm đến tự do, mở được “vân chữ” riêng biệt. Đó là hành trình dài, lặng lẽ, nhưng cũng là hành trình kết nối sâu xa nhất với truyền thống, thời đại và con người.
Bài viết Khi Chopin vang lên bằng mĩ cảm Á Đông là một cuộc gặp gỡ đẹp giữa Đông - Tây, nơi sự tinh tế nội tâm phương Đông làm phong phú thêm di sản Chopin mà không hề đánh mất gốc rễ. Bài viết cũng cho thấy Chopin đang được “đọc lại” bởi Á Đông, ở góc nào đó trở thành chìa khóa mở cánh cửa mới cho âm nhạc lãng mạn châu Âu.
Bên cạnh đó là những vấn đề được xã hội và giới chuyên môn quan tâm, những chia sẻ nghề nghiệp, những cảm nhận, phân tích, luận giải về các văn nghệ sĩ, tác phẩm nghệ thuật... hứa hẹn sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều thú vị, hấp dẫn.
Tạp chí Văn nghệ Quân đội số 1073 dày 120 trang dự kiến sẽ phát hành ngày 20/11/2025. Thân mời các bạn đón đọc!
Văn
TS. Đoàn Minh Tâm - PGS.TS Bùi Thanh Truyền
Người dạy văn là nghệ sĩ trên bục giảng
Trương Ngọc Hùng
Gia sư cá biệt
Nguyễn Mạnh Hùng
Đất nước tôi cần phải trở lại
Trịnh Hoà Bình
Cũng là một trận chiến
Lệ Hằng
Tương tác
Nguyệt Chu
Lối về phong sương
Thơ
Trần Sang
Trở lại Ô Tà Sóc; Nhà mồ Ba Chúc; Về ngồi bên cỏ
Hoàng Anh Tuấn
Viếng nghĩa trang Trường Sơn; Trà cúc
Huỳnh Minh Tâm
Cổng làng; Hai cánh cửa
Hà Huy Hoàng
Nhớ sông Châu
Trần Ngọc Mỹ
Người tôi chưa gặp; Phía làng
Trần Đức Tín
Đêm xứ này; Không phải giấc mơ
Trần Văn Lợi
Con gái; Ngóng mẹ
Hoàng Thuỵ Anh
Trường Sa; Bản nhạc phi lí
Lữ Hồng
Mắt của người già; Tháng tháng mùa đông
Lê Anh Phong
Bên ô cửa đời sống
(Đọc Người qua như tiếng rao của Mai Nhung)
Myo
Trăng chờ
Hồ Anh Tuấn
Chờ bão
Trịnh Oanh Lan
Đi tìm
Phan Thành Đạt
Thế giới trong ngăn bàn
Lê Hải Kỳ
Dù câu vọng cổ trổ đòng; Vườn đêm đập cánh
Văn học nước ngoài
Claire Keegan
Súp đặc biệt (Quế Chi dịch từ nguyên bản tiếng Anh)
Bình luận văn nghệ
Phùng Gia Thế
Lí luận, phê bình văn học và những chuyển đổi
Thái Phan Vàng Anh
Văn chương thế hệ 9x và những ưu tư hiện sinh
Hoài Nam
Thị trấn, một miền viết của Đinh Phương
Vĩnh Phước
Một mình một ngựa - con đường im lặng của sáng tạo
Hoàng Cẩm Giang
Khuôn mặt và tiếng nói: đánh mất hay tìm lại qua chuyển thể văn học - điện ảnh?
Huệ Viên
Khi Chopin vang lên bằng mĩ cảm Á Đông
Hồ Minh Tâm
Bia mộ trắng - nhân vật của tôi
Minh họa, ảnh
Bìa 1: Chải tóc
Tranh của họa sĩ Nguyễn Trọng Toàn
Minh họa: Nguyễn Vân Chung, Đỗ Dũng, Hải Kiên,
Văn Minh, Vũ Đình Tuấn
VNQD