Hình ảnh người lính biển qua trường ca Biển mặn của Nguyễn Trọng Tạo

Thứ Tư, 13/04/2016 00:54

. TUỆ MỸ
Nhặt lên hạt muối thưa rằng
Một phần biển mặn. Mấy phần
máu xương...

Đó là hai câu thơ mở đầu trường ca Biển mặn của Nguyễn Trọng Tạo xuất bản tháng 9 năm 2015. Biển Việt Nam là của người Việt Nam. Để biển đảo của Tổ quốc mình không lọt vào tay kẻ xâm lăng, con dân Việt phải đổ bao xương máu. Mà đứng đầu mũi nhọn cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển đảo là người lính biển. Do vậy, hình ảnh người lính biển là hình ảnh trung tâm của trường ca này.

Cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước đã kết thúc thắng lợi năm 1975. Những tưởng dải giang sơn gấm vóc Việt Nam không còn bị ngoại bang đe dọa, nhưng khi một phần biển đảo quê hương bị cưỡng chiếm, xâm phạm, người lính lại phải lên đường để bảo vệ chủ quyền lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc. Khúc quân hành lại phải tiếp nối:
Cha đã lính bây giờ con lại lính
Những thế hệ nối nhau đi giữ
nước non nhà
Xưa cha Trường Sơn Rừng
Nay con Trường Sơn Biển
Những hòn đảo dựng vòng cung
phòng tuyến
Dựng tin yêu từ phía mặt trời lên

Nói đến Trường Sơn là nói đến thế hệ Việt Nam anh hùng thời chống Mĩ. Đó là những con người không tiếc máu xương vì lí tưởng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Vậy nên Trường Sơn huyền thoại không còn là địa danh mà đã là biểu trưng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Xưa cha Trường Sơn Rừng/ Nay con Trường Sơn Biển. “Trường Sơn Biển” là một hình ảnh thơ đầy sáng tạo để khẳng định vẻ đẹp của người lính biển hôm nay thừa kế dòng máu anh hùng của cha ông trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược để bảo vệ chủ quyền lãnh hải Việt Nam.
Đây là hình ảnh những “Trường Sơn Biển” ra quân:
Tin dội về: Biển đảo bị xâm lăng
Thề giữ biển, giữ yên từng
tấc sóng
Những người lính hiên ngang
cùng chiến hạm
Những con tàu thẳng hướng
Hoàng Sa
Đẹp hơn cả là hình ảnh người lính biển trực diện chiến đấu với kẻ thù
đến giọt máu cuối cùng trên biển khơi:
Khi con tàu đang chìm dần
xuống biển
Trung tá Trần Đức Thông vẫn
đứng trên boong
Anh đã chết nhưng anh không
gục xuống…
Tư thế chết của Trung tá gợi nhớ tư thế chết của anh Giải phóng quân năm nào trên chiến hào chống Mĩ: Và Anh chết trong khi đang đứng bắn/ Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng (Lê Anh Xuân). Tượng đài người lính cách mạng ở thời kì nào cũng lấp lánh ánh hào quang của chủ nghĩa anh hùng.

biển mặn

Hình ảnh người lính biển bảo vệ cờ Tổ quốc giữa biển đảo được nhà thơ tái hiện đã gây xúc động khôn cùng trong lòng người đọc. Kẻ thù bắt ta hạ xuống cây cờ đỏ, nhưng: Một vòng tròn lính biển kết thành hoa/ Bao bọc cờ Tổ quốc; Những người lính sát vào nhau một vòng tròn khép kín/ Mặc pháo 100 li từ biển bắn vào. Nguyễn Văn Phương ôm cột cờ giữ chặt và rồi Đạn bắn vào đầu Phương, anh ngã xuống. Nhưng lập tức Nguyễn Văn Lanh thay Phương làm nhiệm vụ/ Giữ lá cờ giữa “vòng tròn bất tử” dù “lưỡi lê quỷ dữ đã đâm anh”. Các anh có “ngã” nhưng nhất định cây cờ phải “đứng”, lá cờ phải “tung bay”. Vì đây là lá cờ xương máu biết bao đời nên phải giữ cho bằng được. Dõi theo cuộc chiến tay không giành giật bảo vệ cờ Tổ quốc của người lính biển, lòng người đọc thắc thỏm từng cơn. Tưởng chừng như còn vang vọng đâu đây tiếng hô của anh Nguyễn Văn Phương: Hãy để máu tô cờ. Tiếng hô của anh vọng về lời của Bác Hồ “Thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước...”. Màu cờ Tổ quốc đã thắm máu cha ông bao đời giờ càng thắm hơn bởi máu các anh. Nhìn lá cờ Tổ quốc tung bay giữa trời lộng gió ta như thấy hiển hiện bóng hình các anh bởi:
Các anh hóa thành sao
Các anh hóa thành cờ
Mỗi người lính - một lá cờ
Tổ quốc
Hồn các anh đã nhập vào hồn nước linh thiêng, bất tử.

Người lính biển đảo không chỉ từng ngày từng giờ đối mặt với hỏa lực địch mà còn thường xuyên chống chọi với bão tố:
- Cơn bão điên cuồng gió giật
cấp 12
- Cơn bão biển từ phương đông
đang đến
Sóng đã chồm qua đầu hòn
Đá Lớn
Biển ngả nghiêng chơi trò
cập kênh
Trước mặt chúng tôi tối
sầm ngọn gió đen

Bão tố phong ba không chỉ phá hoại nhà cửa, hoa màu trên đảo mà còn đe dọa đến các phương tiện chiến đấu:
- Bạt che pháo trong gió lùa tơi tả
- Dây điện thoại đứt tung như
chỉ rối
Thế nhưng người lính đã bảo vệ đến cùng vũ khí chiến đấu:
Những người lính cởi áo ra che
pháo
Những người lính ngã nhoài trong
gió bão
Lại đứng lên. Gió lại giật
ngã nhoài
Không thể đi thì bám đất trườn đi
Dây điện nối men theo triền
đá xám

Đoạn thơ gợi nhớ đến Những đồng chí chèn lưng cứu pháo/ Nát thân nhắm mắt còn ôm (Tố Hữu) trong kháng Pháp. Xả thân cứu pháo để phục vụ chiến đấu, hành động của người lính thật cao đẹp! Chỉ vì các anh tâm niệm một điều:
Không thể nào mất đảo đất liền ơi
Trong gió bão chúng tôi nghe
người gọi
Chúng tôi nghe tiếng đất liền
vang dội
Tiếng đất liền từ ngực chúng
tôi đây...

Hình ảnh người lính xuất hiện trong mỗi tình huống khác nhau, khi làm cột mốc sống, khi trực diện chiến đấu với quân thù hay khi chống chọi cùng bão tố đều sáng lên phẩm chất anh hùng: yêu nước, kiên cường, bất khuất trước kẻ thù, sẵn sàng xả thân vì mỗi con sóng thiêng của Tổ quốc. “Nguyễn Trọng Tạo đã dựa vào bộ xương sử sách để tái tạo hình ảnh của Biển Đông hôm nay”, “Trường ca Biển mặn thoát ra được chiếc vỏ hoành tráng giả tạo” (Mặc Lâm). Hình ảnh người lính biển dưới ngòi bút của Nguyễn Trọng Tạo không mang dáng dấp những trượng phu phi thường kiểu văn học cổ, mà rất chân thực, bình dị, gần gũi nhưng vẫn sáng ngời cốt cách của người anh hùng thời nay.

Viết Biển mặn, tác giả sử dụng nhiều phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, thông tấn, chính luận… nhưng bao trùm bản trường ca vẫn là yếu tố trữ tình. Dừng lại ở mỗi dòng thơ viết về người lính, người đọc như thấy được nhịp rung của trái tim nhà thơ. Nhà thơ cũng là người lính. Còn gì thật hơn, cảm động hơn khi viết về đồng đội của mình. Cái tài của tác giả không phải là kể, tả giỏi mà là đã truyền cảm xúc từ trái tim mình đến trái tim người đọc. Biển lắng máu cha ông biển xanh biêng biếc. Câu thơ làm nhức nhối lòng người về cái giá đắt phải trả cho từng con sóng quê hương. Lại càng thấm thía hơn cái vị mặn của biển:
Và em hiểu: biển nơi này
mặn lắm
Những cuộc đời máu thắm đã
thành hoa

Vâng, cây đời nở hoa là nhờ máu của biết bao con dân Việt đã sẵn sàng tưới xuống. Cuộc sống yên bình, hạnh phúc ta đang hưởng là do những người đứng mũi chịu sào ở đầu con sóng ngọn gió không tiếc máu xương. Vậy nên, bên cạnh cảm xúc tự hào, khâm phục, yêu thương, lòng ta dào lên một cảm xúc hàm ơn khó tả về người lính biển. Nếu người lính đảo Chúng tôi nghe từ đất liền vang dội/ Lời đất liền từ ngực chúng tôi đây, thì người đất liền cũng hướng trái tim mình về biển đảo xa xôi để hòa cùng hơi thở nhịp tim với người lính biển trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh hải của Tổ quốc mình.

T.M

Tin tức khác

Bài đọc nhiều nhất

Ống kính nhà văn

Hoà Lam, xóm nhỏ bình yên bên bờ sông Lam

Phố phường Hà Nội rợp sắc trong ngày thu lịch sử

Người thổi hồn vào đất

Trái tim của 'Tây Bắc đệ nhất động'

Bóng thầm mà rực rỡ trên mỗi trang văn

Sau những giờ lên lớp về lí thuyết, các ông chia nhau mỗi người kèm mấy học viên sáng tác... (CHÂU LA VIỆT)

Anh Tựu trong "Vượt lũ"

Anh Tựu của chúng tôi, ngoài đời là Thầy thuốc Ưu tú, tiến sĩ, dược sĩ chuyên khoa II Trần Tựu... (KIỀU BÍCH HẬU)

Giọt nước mắt mang hình vết thương

Cứ chiều chiều bà xay bột, tối tráng bánh rồi phơi, phơi đến khô thì mang ra chợ, vừa quạt than nướng vừa bán... (VŨ THANH LỊCH)

Tiếng chim bắt cô trói cột

Chẳng biết bắt đầu từ đâu, nhưng trong kí ức của một đứa trẻ đôi lần lên núi kiếm củi, bứt lá rừng về lót chuồng cho lợn cho bò, thi thoảng gặp bụi sim chín ửng… thì núi sau lưng làng tôi được bắt đầu từ mé sông... (HỒ MINH TÂM)

Sách từ Nhà số 4