Hồi ức Quảng Trị: những tiếng nói của người trong cuộc

 Trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt, Quảng Trị được xem là “chảo lửa” là “cối xay thịt”, là nơi giao tranh ác liệt nhất, đặc biệt là giai đoạn trước khi Hiệp định Paris được kí kết. Đã có rất nhiều cuốn sách viết về sự ác liệt ấy, nhưng những trang nhật kí viết tay của chính những người lính từ hai phía trực tiếp tham gia chiến đấu là những trang viết chân thực nhất của chính người trong cuộc.

Cuốn sách Hồi ức Quảng Trị đã khắc họa sinh động sự tàn khốc của 81 ngày đêm trận chiến Thành cổ Quảng Trị qua những trang nhật kí, hồi kí chiến trường của hai người lính trực tiếp đối đầu nhau ở hai bên chiến tuyến. Phần thứ nhất Ra đi từ giảng đường được viết bởi tác giả Đào Chí Thành, một người chiến sĩ cách mạng của Quân đội nhân dân Việt Nam; phần thứ hai Quảng Trị trong tôi được viết bởi tác giả Nguyễn Thanh Quang, một người lính của thủy quân lục chiến Việt Nam Cộng hòa. Cuốn sách do nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha sưu tầm và biên soạn. Sáng 19/1/2024 cuốn sách được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức ra mắt giới thiệu tại Hà Nội.

Khi lật giờ từng trang, từng dòng tự sự của một bên là anh giải phóng quân của Quân đội nhân dân Việt Nam, còn bên kia là người lính thủy quân lục chiến trong quân đội Việt Nam Cộng hòa, bạn đọc sẽ được đối chiếu, so sánh, cảm nhận về hoài bão, mục tiêu, lí tưởng sống của hai người lính. Họ là những người đồng trang lứa, cùng năm sinh, đều cồn cào nỗi nhớ gia đình, nhớ quê hương, có những khát vọng của tuổi trẻ nhiệt huyết, nhưng ở hai bên chiến tuyến, mục tiêu cầm súng của hai người lính là hoàn toàn khác biệt. Những trang nhật kí, hồi kí của họ ngày ấy đã trở thành tư liệu sống động, sinh động và cũng đầy xúc động về một thời bom đạn, đất nước bị chia cắt bởi chiến tranh.

Tại buổi ra mắt sách, nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thuỵ Kha chia sẻ: Quảng Trị đối với tôi như là một vết thương chưa bao giờ lành. Tôi đau đáu về chiến tranh và mảnh đất này rất lâu. Hơn 50 năm đã trôi qua, tôi thấy mình không thể không làm gì đó, Đây là cuốn sách đầu tiên in cùng lúc hồi kí của hai người lính thuộc hai bên chiến tuyến, cuốn sách thể hiện tinh thần hoà hợp dân tộc. Tác giả Đào Chí Thành ra đi từ miền Bắc, anh rời ghế giảng đường đại học, mang theo lí tưởng của thế hệ thanh niên tiêu biểu lúc bấy giờ, anh chọn ra đi một cách tự nguyện. Tác giả Nguyễn Thanh Quang đến với cuộc đời lính như là một nghề, anh được trả lương để cầm súng. Sau những va chạm giữa hai bên anh Quang nhận ra anh đang làm một công việc không thể khác được nhưng nó khiến anh trăn trở và nhận ra cuối cùng thì cái chính thể anh đang bảo vệ nó sẽ tan rã. Qua hai phần nhật kí của hai người lính chúng ta sẽ thấy, bên cạnh sự khốc liệt là những hình ảnh đẹp, là lòng trắc ẩn nhân bản con người trỗi dậy. Cuốn sách là một tiếng nói mới để chúng ta nhìn lại cuộc chiến dù đã đi qua rất lâu rồi nhưng vẫn khắc khoải trong long mỗi người Việt Nam, vẫn thô thúc chúng ta xích lại gần nhau hơn để thấu hiểu và yêu thương.

Hai bản nhật kí, hồi kí chiến trường được nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha đưa vào cuốn sách Hồi ức Quảng Trị là những góc nhìn chân thật nhất về chiến tranh. Sự gian khổ, thiếu thốn nơi chiến trường nhưng tràn ngập tình yêu thương, tình đồng đội, sự gắn bó máu thịt với nhân dân của những anh lính Bộ đội Cụ Hồ, họ đã chiến đấu bằng sức mạnh của lí tưởng và tình yêu Tổ quốc thiêng liêng. Đối lập lại, ở chiến tuyến bên kia là hình ảnh những người lính thủy quân lục chiến nặng trĩu tâm tư, đau đáu về cuộc chiến; họ chiến đấu vì mục đích duy nhất là để bảo vệ tính mạng của mình, họ nhận ra sự cống hiến, hi sinh của mình là vô nghĩa…

Dự buổi ra mắt sách, Anh hùng LLVT, Trung tướng Phạm Phú Thái bày tỏ: nhắc đến Quảng Trị là nhắc đến chiến tranh bom đạn. Tôi và anh Đào Chí Thành từng cũng là học sinh cấp 3 Hùng Vương. Thời chúng tôi, cứ con tiếp cha, em tiếp anh lên đường. Dù có những nỗi đau chiến tranh, nỗi đau dân tộc nhưng điều quan trọng nhất là chúng ta đã đuổi được quân xâm lược để xây dựng đất nước, vậy thì ngày nay sống trong hoà bình, chúng ta cớ gì không hoà hợp, đoàn kết! Cuốn sách đã thể hiện tinh thần ấy sâu sắc và cho chúng tôi nhớ lại một thời mình và đồng đội đã sống và chiến đấu như thế nào.

Một góc không gian của buổi ra mắt sách.

Vết thương chiến tranh đã dần được hàn gắn. Tuy nhiên, với những người lính, ở cả hai phía, đó là kí ức không thể nào quên trong cuộc đời họ. Hồi ức Quảng Trị là tư liệu quý giá, cung cấp cho độc giả cái nhìn chân thực nhất về một thế hệ sẵn sàng hi sinh, dâng hiến tuổi thanh xuân cho lí tưởng cách mạng, giải phóng đất nước.

HOÀI PHƯƠNG