Dẫu đã dừng bước tại lễ trao giải Oscar năm 2019 trước chiến thắng của Người nhện: Vũ trụ mới, thì Đảo của những chú chó vẫn là một thước phim cảm động về tình thương, lòng dũng cảm vượt trên những toan tính, cả nơi tăm tối đến như bị lãng quên. Một bộ phim, có thể coi là chuẩn mực của đạo diễn Wes Anderson, một bậc thầy trong dòng phim stop motion.
Chuyện kể rằng, từ thủa xa xưa, trên đất nước Nhật Bản, loài chó vốn chiếm vị trí áp đảo về quân số cũng như địa bàn cư trú. Tuy nhiên khi gia tộc Kobayashi nổi lên, loài chó dần bị mất đi đất sống bởi gia tộc này cực kì ghét chó và yêu mèo. Trước nguy cơ tuyệt chủng gần kề, một vị anh hùng đã đứng lên đẩy lùi sự càn quét của gia tộc Kobayashi, cứu giúp những chú chó đáng thương.
Câu chuyện đó tưởng chừng chỉ là cổ tích truyền tụng từ xa xưa. Nhưng tại nước Nhật thời hiện đại, câu chuyện ấy vẫn tiếp tục tái diễn. Nơi thị trấn có tên Megasaki, khi số lượng chó phát triển quá nhanh làm bùng phát dịch cúm chó, thị trưởng Kobayashi đã quyết định kí sắc lệnh trục suất toàn bộ loài chó trong thị trấn ra Đảo Rác. Và chú chó đầu tiên bị đưa đến đây, là Spots, người bạn, cũng là vệ sĩ của cậu bé Atari Kobayashi...
Ý nghĩa ẩn sau dòng motif quen thuộc
Trước hết, cần phải nói rằng, từ lâu hình ảnh loài chó đã không còn là đề tài mới lạ trên màn ảnh. Và bản thân nội dung tổng thể của bộ phim Đảo của những chú chó cũng không quá rắc rối, phức tạp hay khó đoán biết với motif ba hồi quen thuộc: chia li - tìm lại - hạnh phúc. Để rồi qua 100 phút của bộ phim, đạo diễn Wes Anderson hướng khán giả đến tình bạn ấm áp vượt qua ranh giới con người - vật nuôi, sức mạnh của lòng dũng cảm, tình đoàn kết từ những chú chó Đảo Rác hay đi hết tận cùng yêu thương thì những trái tim sắt đá nhất cũng có thể tan chảy.
Poster phim Đảo của những chú chó.
Nhưng nếu chỉ dựa vào nội dung như vậy, Đảo của những chú chó hẳn đã không thể lọt đến top 5 đề cử phim hoạt hình xuất sắc nhất tại Oscar năm 2019. Mà vượt lên motif thông thường, Đảo của những chú chó còn là tiếng nói gửi gắm về một cuộc sống hiện đại không còn sự phân biệt, đối xử giống loài. Một xã hội bình đẳng về giai cấp khi cậu bé cương trực, dũng cảm cũng có thể nắm giữ vị trí quan trọng trong cộng đồng. Và một nơi đưa đến cho người ta bình đẳng trong ngôn luận: ai cũng có quyền được nói, bày tỏ ý kiến, biểu quyết công bằng miễn sao những hành động đó đứng trên lập trường cơ sở lí luận, chứng cứ cụ thể, xác đáng.
Đồng thời, là bài ca về sự sống, tình bạn, tình yêu song Đảo của những chú chó cũng phê phán nhẹ nhàng, sâu cay cả mặt trái thời đại công nghệ số. Khi người ta lợi dụng tiến bộ khoa học nhằm trục lợi cho mục đích ích kỉ cá nhân. Mà hiện hình ở biểu tượng dịch cúm chó cùng sự xuất hiện gần như ngay sau đấy của những con chó máy vô tri như cỗ máy sát nhân chỉ biết làm theo một mệnh lệnh được lập trình sẵn.
Và cả bộ phim, còn là sự truyền tải những nét văn hóa rất đẹp của đất nước Nhật Bản từ một đạo diễn, biên kịch không phải người Nhật qua nghệ thuật diễn kịch đến nghệ thuật ẩm thực, bộ môn vật tới nghệ thuật trà đạo... Quả thực, đạo diễn Wes Anderson đã phải cẩn trọng, chỉn chu, tỉ mỉ thế nào trong quá trình tìm hiểu để có thể diễn tả văn hóa một đất nước bằng thứ ngôn ngữ điện ảnh đẹp đến vậy, trong một tác phẩm điện ảnh, bị hạn chế về mặt thời gian?
Những kiếp sống muôn màu
Ngay tiêu đề bộ phim: Đảo của những chú chó, nhà làm phim đã phần nào hé lộ tác phẩm này sẽ có một dàn nhân vật hết sức đặc biệt. Và thật sự, đạo diễn Wes Anderson đã khai thác thành công nhóm nhân vật này, các chú chó sống tại Đảo Rác.
Với sự trợ giúp của “đội ngũ phiên dịch tiếng chó”, khán giả có thể hiểu được tính cách, tình cảm của những nhân vật bốn chân không chỉ thông qua hành động mà qua cả lời thoại. Từ đó, người xem dễ dàng nhận ra, đằng sau mỗi chú chó làm một quá khứ; đằng sau mỗi cư dân sống trên Đảo Rác lại có ước nguyện, tâm tư tình cảm riêng. Và chính sự khác biệt đó làm nên sự đa sắc màu cũng như tính cá thể cho mỗi cá tính đặc biệt ấy.
Đó là Spots và Chief, hai chú chó cùng đàn nhưng sống với hai thân phận rồi lại gặp nhau trên Đảo Rác mà cùng sẻ chia kí ức lẫn hiện thực cay nghiệt về những kẻ muốn tận diệt loài chó. Đó là câu chuyện thương tâm về những chú chó hoang Đảo Rác, buộc phải ăn thịt đồng loại. Đó còn là bốn chú chó Rex, King, Boss, Duke, đều từng sống hạnh phúc bên người chủ cũ nhưng cuối cùng lưu lạc tới Đảo Rác, kiên cường sống với nhận thức, cảm tình ngô nghê, trong sáng nhất. Để rồi, sau tất cả, hiện lên trên màn ảnh, là áng hình những chú chó mang nặng nhân tính, trọng nghĩa tình đã cố gắng chôn chặt thương tổn về kiếp đời bị bỏ rơi, xa lánh mà mạnh mẽ sinh tồn.
Bên cạnh đó, còn là tuyến nhân vật con người được chia thành hai phe đối lập gay gắt: một bên luôn ủng hộ và muốn cứu vớt loài chó mà tiêu biểu là cậu bé Atari, giáo sư Watanabe, cô bé Tracy Walker... Mỗi người có cách chiến đấu riêng nhưng đều gặp gỡ ở tình yêu vô bờ đến đau lòng cùng tấm lòng sục sôi vì sự sống còn của những chú chó.
Còn một bên lại muốn tiêu diệt, thậm chí là tận diệt đến cùng giống loài này mà đứng đầu là thị trưởng Kobayashi cùng tay trợ lí. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng, nguyên nhân khiến phe phản diện muốn triệt tiêu loài chó bởi vì ghét chó yêu mèo có phần quá mức cực đoan. Nhưng chẳng phải, vì sự “cực đoan”, bao xung đột đã xảy đến trên thế giới hay sao? Nên phải chăng, đằng sau câu chuyện loài chó, loài mèo, đạo diễn Wes Anderson như thầm gửi gắm cả tinh thần phản chiến mạnh mẽ trong một bộ phim hoạt hình dòng stop motion chỉ vỏn vẹn 100 phút.
Đạo diễn Wes Anderson và dàn diễn viên trong Đảo của những chú chó.
Tác phẩm tiêu biểu của dòng phim stop motion
Thật sự, không ít khán giả sau khi xem xong Đảo của những chú chó đã phải thốt lên rằng: đây có thể coi là siêu phẩm, một trong những bộ phim hoạt hình hay nhất của thể loại stop motion. Bởi sự sống động, chân thực như chính con người qua những nhân vật 3d hiện diện trên màn ảnh và đặc biệt, bởi tính motage - sự liên kết hình ảnh của từng cảnh, phân cảnh diễn ra trong phim cực kì lớp lang.
Từ tiếng vọng cổ tích truyền thời xa xưa mở đầu tác phẩm như đã mở ra cả bối cảnh xã hội thành phố Megasaki, không gian văn hóa nước Nhật hôm nay. Qua đấy, tạo sự xuyên suốt về mặt thời gian đồng thời là sự kế thừa về mặt nội dung câu chuyện. Đến sự đan xen giữa quá khứ - hiện tại tạo nên những cú dựng nhảy bên cạnh những cú dựng song song giữa một bên là không gian sông nước mênh mông trên quãng đường Atari cùng các chú chó nơi Đảo Rác vượt biển về đất liền; một bên là sự căng thẳng trong cuộc bầu cử tái nhiệm kì của thị trường Kobayashi trong dòng chảy thời gian tuyến tính của lối dựng phim tuyến tính. Tất cả, làm nên những khung cảnh, khung hình của một Đảo của những chú chó chuyển động rất mượt trong trọn vẹn thời lượng 100 phút.
Cùng với đó, lớp hình ảnh ở Đảo của những chú chó còn mang sức gợi cùng tính biểu tượng mạnh mẽ. Như ngay phân cảnh mở đầu, Spots bị đưa đến Đảo Rác. Một mình chú chó nhỏ giữa mênh mông cồn rác cao như núi đã tạo tính tương phản mãnh liệt về sự cô đơn, lạc lõng. Đặc biệt, khi hình ảnh này được đặt với tương quan thị trấn Megasaki lại càng khắc sâu thêm mảnh đất quên lãng bên rìa xã hội hoa lệ. Đồng thời, nước phim ngả vàng nâu xuyên suốt bộ phim thật sự hợp với tác phẩm tạo dựng từ đan xen hiện thực - kí ức giữa một không gian văn hóa trầm, lặng mà chứa đựng đầy bất ổn.
Ngoài ra, âm thanh cũng là điểm cộng lớn cho Đảo của những chú chó. Tiếng tru đau lòng khi nhớ về câu chuyện cũ của các chú chó hoang. Tiếng trống dồn dập mở màn, vang dậy cùng những phân cảnh hành động quyện cùng tiếng đàn shamisen đã tác động mạnh đến thính giác người xem. Đặc biệt, bài hát chủ đề I won’t hurt you da diết theo từng bước chân cậu bé Arita trên quãng đường tìm kiếm chú chó Spots cũng khơi gợi lên rất nhiều cảm xúc, suy ngẫm: xúc động, thương cảm, cả lắng lo cho cái kết chuyến hành trình tưởng chừng dài vô tận Arita đang đi.
Nằm trong năm đề cử giải Oscar cho phim hoạt hình xuất sắc nhất vào năm 2019, Đảo của những chú chó (Tên tiếng Anh: Isle of dogs) đến nay vẫn được đánh giá là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của dòng phim stop motion (khái niệm dùng để chỉ những đoạn phim được tạo nên bởi hàng loạt các hình ảnh chụp tĩnh như: đồ chơi, hình khối, những nhân vật bằng đất nặn, hình rối…)
MỌT MỌT
VNQD