Yael van der Wouden được vinh danh với tiểu thuyết đầu tay gây tiếng vang The safekeep, trong khi bác sĩ Rachel Clarke chạm đến trái tim độc giả với tác phẩm phi hư cấu đầy nhân văn The story of a heart.
Hai tác giả nữ xuất sắc đoạt giải Women’s Prize for Fiction.
Sự thấu hiểu lịch sử và bản ngã cá nhân trong The safekeep
Tác phẩm đầu tay The safekeep là một tiểu thuyết sâu sắc, lấy bối cảnh Hà Lan năm 1961, xoay quanh những tổn thương lịch sử hậu Thế chiến II và mối quan hệ phức tạp trong một gia đình Do Thái. Tác phẩm đã được đánh giá cao ngay từ khi ra mắt, lọt vào danh sách rút gọn của giải Booker, và nay tiếp tục được khẳng định qua giải thưởng danh giá này.
Trong bài phát biểu nhận giải, Van der Wouden gây xúc động khi chia sẻ rằng cô là người liên giới tính, một chi tiết riêng tư đã góp phần hình thành thế giới quan và giọng văn độc đáo của cô:
"Tôi lớn lên là một cô gái, cho đến khi tuổi dậy thì đến mà không mang theo những thay đổi mà người ta vẫn mong đợi. Về mặt nội tiết, tôi là người liên giới tính. Điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến tuổi thơ và hành trình đấu tranh cho dịch vụ y tế phù hợp."
Cô cũng nhấn mạnh vai trò của cộng đồng chuyển giới và liên giới tính trong việc thúc đẩy sự thay đổi xã hội, và xúc động nói: “Trong khoảnh khắc vinh dự này, tôi được đứng ở đây với tư cách một người phụ nữ, là nhờ vào những người đã không ngừng đấu tranh cho sự hiện diện và quyền lợi của chúng tôi.”
The safekeep không chỉ mang màu sắc cá nhân mà còn đặt trong bối cảnh toàn cầu. Van der Wouden cho biết, khi bạo lực ở Gaza và Bờ Tây gia tăng, cũng như làn sóng phân biệt đối xử với cộng đồng LGBTQ+ trên toàn thế giới, tác phẩm càng trở nên có ý nghĩa sâu sắc hơn.
Trưởng ban giám khảo thể loại tiểu thuyết, nhà văn Kit de Waal, nhận xét: “Đây là một tác phẩm hiếm có, kết hợp tuyệt vời giữa bối cảnh lịch sử, yếu tố tâm lý hồi hộp và chiều sâu nhân văn. The safekeep là một tiểu thuyết kinh điển đang hình thành.”
Câu chuyện nhân văn từ y học
Ở hạng mục phi hư cấu, bác sĩ Rachel Clarke đã gây xúc động mạnh mẽ với The story of a heart, một tác phẩm hòa quyện giữa khoa học y học và những câu chuyện đời thực đầy cảm động. Cuốn sách xoay quanh ca ghép tim kết nối hai em nhỏ, một người hiến tặng và một người được cứu sống, đồng thời tái hiện lịch sử phẫu thuật tim qua lăng kính đầy thấu cảm.
Fiona Sturges, trong bài bình luận trên The Guardian, ca ngợi: “Dù đầy ắp thông tin y học, Clarke không bao giờ quên yếu tố con người. Cuốn sách là minh chứng cho lòng nhân ái và sự dấn thân trong y học hiện đại.”
Nhà báo Kavita Puri, chủ tịch hội đồng giám khảo thể loại phi hư cấu, nhận xét: “Một tác phẩm đẹp, sâu sắc và đầy lòng trắc ẩn. Cuốn sách là sự tôn vinh những con người đã trao đi sự sống – từ những bậc cha mẹ đau đớn hiến tặng trái tim con mình, đến đội ngũ y tế NHS tận tụy từng giờ.”
Vinh danh thành tựu trọn đời: Bernardine Evaristo
Nhân dịp kỉ niệm 30 năm giải thưởng, nhà văn Bernardine Evaristo được trao giải Thành tựu nổi bật trị giá 100.000 bảng Anh. Dù từng lọt vào danh sách rút gọn với tiểu thuyết đoạt giải Booker Girl, Woman, Other, đây là lần đầu tiên bà được vinh danh tại giải thưởng này. Evaristo chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn: “Giải thưởng này là một sự bù đắp tuyệt vời, không chỉ cho cá nhân tôi, mà còn cho hành trình văn chương của những người phụ nữ da màu trong văn học Anh.”
Sự đổi mới của giải thưởng và những dấu ấn mới
Women’s Prize for Fiction mới chỉ được ra mắt vào năm 2023, sau khi các nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ 35,5% sách phi hư cấu đoạt giải trong thập kỉ trước do phụ nữ viết. Những người chiến thắng đầu tiên: Naomi Klein với Doppelganger, và VV Ganeshananthan với tiểu thuyết Brotherless Night đã tạo nền móng cho giải thưởng ngày càng có ảnh hưởng.
Năm nay, ngoài hai tác phẩm đoạt giải, danh sách rút gọn còn có các tên tuổi nổi bật như Miranda July, Elizabeth Strout, cùng những tác giả mới như Aria Aber, Sanam Mahloudji và Nussaibah Younis.
Women’s Prize for Fiction không chỉ là sự công nhận văn chương xuất sắc mà còn là nơi tôn vinh những tiếng nói dũng cảm và nhân văn, những người phụ nữ viết nên sự thật, dù là trong tưởng tượng hay ngoài đời thực.
MINH KIÊN dịch
VNQD