Mùa hè có tuyết là tác phẩm mới nhất của nhà văn Gia Bảo, được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành vào tháng 3 năm 2025. Cuốn sách kể về cuộc sống và những chuyến phiêu lưu của chú mèo Louis cùng cô chủ nhỏ có biệt danh là Mami, một du học sinh Việt Nam tại Mĩ. Đây cũng là một trong những tác phẩm dự giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất 2023- 2025.
Nhà văn Gia Bảo bắt đầu sáng tác từ rất sớm và được đông đảo bạn đọc nhỏ tuổi biết đến cũng rất sớm, ngay từ những năm cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 của thế kỉ XX. Khi ấy Gia Bảo là Trưởng Bút nhóm Vòm me xanh của tờ báo Mực tím, một tờ báo đình đám dành cho các bạn ở độ tuổi học trò thế hệ 7X. Từ Vòm me xanh ấy, có nhiều tên tuổi văn chương xuất hiện như Nguyễn Hữu Hồng Minh, Nguyễn Danh Lam, Nguyễn Khắc Cường, Trần Lê Sơn Ý... Gia Bảo đã gắn bó với tờ báo thân thương từ những năm tháng ấy đến tận bây giờ. Hiện nay chị là Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ phụ trách khối ấn phẩm Khăn quàng đỏ. Bên cạnh hình ảnh một nhà báo nhiệt tình, lăn xả với những hoạt động xã hội dành cho thanh thiếu niên Gia Bảo từng có những tác phẩm văn học như Quay đi và khóc (1994), Cỏ biển (1995), Những ngôi làng trên triền dốc (2019). Nhiều độc giả nhớ về Vòm me xanh với chị Trưởng Bút nhóm nhiệt tình, vui vẻ và luôn chờ đón những tác phẩm của chị.
Sự mong chờ ấy đã được đền đáp khi thời gian gần đây nhà văn Gia Bảo cho ra mắt cùng một lúc hai tác phẩm song hành viết cho tuổi nhỏ. Hai tác phẩm Soái ca Mèo Mái Ngói và Nông trại hoa đậu biếc cùng ấn bản và nhanh chóng được bạn bè văn chương cũng như độc giả đón nhận. Hai tác phẩm này đã nhận được Giải C, Giải sách Quốc gia năm 2024 với nhân vật chính là một chú mèo có biệt danh Soái ca Mèo Mái Ngói. Và năm 2025 này, nhà văn Gia Bảo tiếp tục mạch sáng tác về đề tài thiếu nhi với tác phẩm Mùa hè có tuyết. Điều thú vị là ở tác phẩm này nhân vật chính cũng là một chú mèo: Mèo Louis.
Tác phẩm Mùa hè có tuyết của nhà văn Gia Bảo.
Những tác phẩm văn học lấy chú mèo làm chủ đề chính vốn không xa lạ với độc giả yêu văn chương. Trong văn học trung đại Việt Nam, có nhân vật Trạng Quỳnh với những câu chuyện cười dân gian được nhắc đến nhiều, trong đó có câu chuyện Ăn trộm mèo của chúa. Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, một tên tuổi quen thuộc của tuổi mới lớn có tác phẩm Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ trong đó lồng ghép nhiều câu thơ dễ thương của Mèo Gấu dành tặng cho Mèo Áo Hoa. Trước đó hơn nửa thế kỉ, nhà văn Nguyễn Đình Thi từng ghi dấu ấn trong lòng độc giả nhỏ tuổi với tác phẩm Cái Tết của Mèo Con. Từ mấy trăm năm nay, hình ảnh chú mèo đi hia trong truyện cổ tích của anh em nhà Grimm không chỉ dừng lại ở văn chương mà đã được khai thác ở nhiều loại hình nghệ thuật khác như hội họa, sân khấu, điện ảnh… Tiểu thuyết Tôi là con mèo của nhà văn Nhật Bản Natsume Soseki nhìn cuộc sống con người một cách châm biếm dưới con mắt của một con mèo. Nhiều độc giả trên thế giới biết đến chú mèo béo Zorba của nhà văn người Chile Luis Sepúlveda trong tác phẩm Con mèo dạy hải âu bay. Tác giả người Mĩ Helen Hunt Jackson viết tác phẩm Những lá thư mèo gồm những bức thư gửi cho chú mèo Pussy…
Nếu những chú mèo trong hai tác phẩm Soái ca Mèo Mái Ngói và Nông trại hoa đậu biếc là những chú mèo thời đại, có cả trang Fanpage trên mạng xã hội, thì chú mèo Louis lại là chú mèo sống với cô chủ nhỏ là người Việt trên đất Mĩ. Nhà văn Gia Bảo cho biết cảm hứng để viết tác phẩm này là lấy từ chính chú mèo do cô con gái của chị đang nuôi ở Mĩ. Ở điểm nhấn là chuyến đi xuyên bang nước Mĩ, qua góc nhìn hồn nhiên của chú mèo Louis, tác phẩm truyền tải những thông điệp sâu sắc về tình cảm gia đình, tình yêu thương động vật và sự gắn kết văn hóa giữa hai quốc gia, với câu nói của nhân vật Mami: “Nhà ở nước Mĩ là để ở. Còn nhà của Mami ở Việt Nam là quê hương” (Mùa hè có tuyết, NXB Kim Đồng, 2025, trang 25).
Chú mèo Louis trong Mùa hè có tuyết của nhà văn Gia Bảo là một nhân vật đặc biệt, vừa mang nét ngây thơ, tinh nghịch của một chú mèo con, vừa thể hiện những cảm xúc chân thật như một con người. Nhân vật này không chỉ đóng vai trò như một thú cưng trung thành mà còn là sợi dây kết nối tình cảm giữa cô chủ nhỏ Mami và thế giới xung quanh. Ngay từ những trang đầu tiên, Louis được xây dựng như là một chú mèo con tràn đầy năng lượng, luôn tò mò với mọi thứ xung quanh. Cuộc sống của mèo Louis ở Mĩ cùng Mami mở ra một thế giới đầy màu sắc, nơi chú khám phá những điều mới mẻ, từ những món ăn lạ, tuyết rơi trắng xóa đến những người bạn thú cưng khác như Loli, Spider, Pizza với những hình dáng, tính cách riêng độc đáo. Những nhân vật phụ như dì Susan, dì Rose, dì Jenny đều được xây dựng với chân dung riêng biệt, nhưng đều có chung những tính cách: giàu cảm xúc, sự sẻ chia bè bạn và tình yêu thương loài vật.
Mèo là loài vật xuất hiện khá nhiều trong các tác phẩm văn học dành cho thiếu niên, nhi đồng.
Bản tính tinh nghịch của Louis khiến nhiều tình huống trong truyện trở nên hài hước, dễ thương, mang lại tiếng cười cho độc giả nhỏ tuổi. Tuy nhiên, đằng sau sự tinh nghịch ấy là một tâm hồn rất nhạy cảm, biết quan sát và cảm nhận mọi thứ bằng trái tim. Mối quan hệ giữa Louis và Mami không chỉ đơn thuần là chủ và thú cưng, mà còn là tình bạn, sự gắn bó bền chặt. Chú mèo này không chỉ được Mami chăm sóc, yêu thương mà còn là người đồng hành, chia sẻ những vui buồn với cô. Qua ánh mắt của Louis, độc giả cảm nhận được sự cô đơn của Mami khi sống xa nhà, những lúc yếu đuối, nhớ gia đình của cô bé, từ cảm giác thèm đồ ăn Việt Nam đến khi bị bệnh phải tự chăm lo cho chính mình. Mèo Louis chính là chỗ dựa tinh thần, giúp Mami vượt qua những khó khăn, thiếu thốn về mặt tình cảm. Ngược lại, thông qua quá trình dạy dỗ mèo Louis, nhà văn Gia Bảo cũng gửi đến cho các em nhỏ những bài học thiết thực đầu đời: Giữ trật tự ở nơi công cộng, không được vào phòng người khác mà chưa xin phép, phải thắt dây an toàn khi ngồi trên xe ô tô, phải đi ngủ đúng giờ…
Không chỉ cô chủ nhỏ Mami mà ngay cả mèo Louis cũng có một quá trình trưởng thành trong suốt câu chuyện. Nếu như ban đầu chú mèo này vô tư, hồn nhiên, đôi khi ích kỉ và chỉ nghĩ đến bản thân, thì qua nhiều trải nghiệm và sự dạy dỗ của cô chủ nhỏ Mami, Louis dần hiểu hơn về giá trị của tình yêu thương, sự sẻ chia. Khi chứng kiến Mami buồn hay nhớ nhà, Louis biết cách an ủi, khi các bạn thú cưng gặp chuyện, chú cũng học cách quan tâm đến người khác nhiều hơn. Louis không chỉ đơn thuần là một chú mèo, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết, tình yêu thương giữa con người và động vật. Chú mèo này mang lại niềm vui, sự ấm áp cho Mami, đồng thời là hiện thân của những điều đẹp đẽ mà một thú cưng có thể mang đến cho con người.
Nhà văn Gia Bảo, Phó tổng biên tập Báo Tuổi trẻ, từng là Trưởng nhóm bút Vòm me xanh. Ảnh: NVCC
Qua hành trình của mèo Louis, người đọc nhận ra giá trị hạnh phúc của những điều giản dị trong cuộc sống, từ tấm mền “ghiền” ấm áp của ông ngoại tặng cho Louis, miếng bánh bagel ngon lành đến cái ôm thân thương của các cô gái trẻ, hay khoảnh khắc cùng nhau ngắm tuyết rơi giữa mùa hè trong rừng thông quốc gia của tiểu bang Colorado. Tác phẩm cũng khéo léo lồng ghép những bài học về sự trưởng thành, lòng biết ơn và tình bạn, giúp độc giả nhí hiểu thêm về thế giới xung quanh và trân trọng những mối quan hệ trong cuộc sống với gia đình, bè bạn và thú cưng. Hành trình đi học xa nhà của cô chủ nhỏ Mami đã ấm áp, sinh động và cảm xúc hơn rất nhiều nhờ có chú mèo Louis làm bạn.
Với giọng kể chân thành, tình cảm và cốt truyện nhẹ nhàng, Mùa hè có tuyết còn khiến người đọc ấn tượng bởi những chi tiết nhỏ. Đó là câu cửa miệng “Méo… eo” của mèo Louis; là quy ước dùng từ tiếng Việt để giao tiếp với mèo Louis như Mami nói “cá kho tộ” thì Louis phải cuộn người lại và im lặng, nói “bánh cuốn” là mèo Louis phải đi ngủ v.v…
Chú mèo Louis không chỉ là nhân vật trung tâm của Mùa hè có tuyết mà còn là linh hồn của tác phẩm. Với tính cách đáng yêu, chân thật, dễ thương và tình cảm, mèo Louis đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả, đặc biệt là trẻ em, giúp các em hiểu hơn về giá trị của sự yêu thương và trân trọng những người bạn đồng hành trong cuộc sống.
Đây là một tác phẩm dành cho các em nhỏ ở độ tuổi tiểu học, do vậy số trang không dày, chỉ có 68 trang, số chữ cũng ít, dành đất cho những minh họa đẹp, sinh động, nhằm giúp các em có khả năng tiếp cận và đọc tác phẩm dễ dàng hơn. Tác phẩm được nhà văn dành cho một kết thúc mở, để hi vọng sau này có thể tiếp tục viết những cuốn sách khác về chú mèo Louis, tạo thành một series tác phẩm.
HÀ THANH VÂN
VNQD