Liệu thế hệ gen Z đã là đối tượng lí tưởng của ngành xuất bản chưa? Thông qua hàng loạt những Tiktoker đạt hơn một tỉ lượt xem, chúng ta hãy cùng nhìn cách mà thế giới sách vở đang được “điện tử hóa” trong việc tạo ra những cuốn sách bán chạy, hồi sinh văn chương kinh điển và giải cứu các thể loại mới đang bị lãng quên.
4 giờ chiều một ngày thứ bảy đầy nắng, một cô gái trẻ trong chiếc váy đỏ đang lướt ngón tay dọc theo gáy sách của chín cuốn tiểu thuyết bán chạy từ nhà văn viết cho lứa thanh thiếu niên Colleen Hoover, trong khi một vài cậu chàng khoảng 20 tuổi thì đang miệt mài đứng bên các kệ truyện tranh. Họ đang ở trong một hiệu sách lớn được bài trí giống như một quầy buffet, với các cuốn sách bìa mềm chất đống trên bàn, hoặc được nhóm lại một cách thu hút dựa theo phân loại như “Tiểu thuyết lãng mạn” hoặc “LGBTQ+”… Tiểu thuyết tranh ảnh Heartstopper của Alice Oseman nói về mối tình học trò hiện đã lên sóng Netflix - có một khu riêng.
Tất cả điều này là do #BookTok, một xu hướng mới trên nền tảng TikTok để bàn về những cuốn sách. Peter, người quản lí của cửa hàng trên, cho biết: “Chúng tôi từng bán rất chạy những cuốn sách cho thế hệ Millennials. Nhưng hiện nay đa số khách hàng thuộc về gen Z, những người có tiền, có tầm ảnh hưởng và muốn tìm thấy câu chuyện của mình. Rất nhiều tác giả da đen và châu Á cũng được chú ý. Tôi luôn muốn có một lô riêng cho văn chương LGBTQ và giờ đây sẽ không thể không làm điều đó. Thật thú vị. Bạn có thể thấy việc xuất bản đang dần thay đổi. Thật vui khi thấy điều đó.”
Trào lưu Booktok như một cách tươi mới giới thiệu những cuốn sách đến công chúng trẻ.
Trào lưu BookTok diễn ra nhanh chóng và thật dữ dội. @groovytas, một BookToker đến từ Toronto với 109.000 người theo dõi, biết tất cả mánh khóe để có một clip thu hút. Trong clip mới nhất, cô đã trích ra một đoạn từ cuốn sách tự xuất bản mới đây có tên Addicted to You như sau: “Thực tế là cô ả biết, dù anh ta có làm gì đi nữa thì ả vẫn yêu anh ta” và theo sau đó là cái nhún vai có vẻ tuyệt vọng. Trong các video khác, @groovytas cầm ngược cuốn sách với vẻ trêu chọc, hoặc là tương tác với các tác giả cũng như nêu lên chủ đề thảo luận. Nếu bạn thích cách tiếp cận này, bạn sẽ được dẫn tự động đến những người sáng tạo khác để thu hút bạn vào cộng đồng BookTok.
Đối với các tác giả trẻ, thì đây không phải một khởi đầu tồi. Quán quân Top 10 tựa sách được quan tâm nhất của giới BookTok hiện nay là Six of Crows của Leigh Bardugo (được hơn một tỉ lượt xem). Vị trí thứ hai là It Ends With Us (gần 800 triệu), và cú trở mình có phần ngoạn mục là Trường ca Achilles (xuất bản vào năm 2011) của Madeline Miller, chiếm vị trí thứ bảy với 323 triệu lượt xem.
Madeline Miller gửi lời cám ơn đến các BookTok đã giúp cuốn tiểu thuyết Trường ca Achilles được chú ý trở lại sau hơn một thập kỉ.
Theo đó It Ends With Us là một tác phẩm tự xuất bản mới của Hoover, một cựu nhân viên xã hội 42 tuổi đến từ Texas, người cũng đã tự xuất bản tác phẩm kinh dị-lãng mạn đầu tiên của mình vào năm 2012, và sau đó bán bản quyền cho Simon & Schuster. Hiện cô đang viết cuốn tiểu thuyết thứ 10. Cô nói: “Tôi đến với nghiệp viết sách một cách tình cờ. Một vài độc giả đã chia sẻ cuốn sách đầu tiên của tôi và tôi được chú ý từ đó. Đó là một sự kết hợp giữa thiên thời và may mắn. "
Elena Armas, một cây viết không chuyên khác, sinh ra ở Tây Ban Nha, và là một tác giả mới nổi gần đây, đã không viết truyện cho đến khi đại dịch xảy ra. Cô đã tự mình xuất bản tựa sách hài lãng mạn đầu tay, The Spanish Love Deception, vào năm 2021. “Lúc đầu doanh số bán hàng rất ổn, ít nhất là đối với ai có kì vọng thấp. Phải đến vài tháng sau, cuốn sách mới lọt vào Top 100 mục sách điện tử trên Amazon. Tất cả là nhờ một TikToker đã giới thiệu cuốn sách của tôi […] Hàng triệu lượt xem, doanh số và thu nhập cũng tăng lên theo. Điều đó khiến cho đại lí và nhà xuất bản liên hệ với tôi”.
Biên tập viên người Anh làm việc với cả Hoover và Armas là Molly Crawford, nói về sự quan tâm của cô đối với BookTok: “Ảnh hưởng của BookTok đối với ngành công nghiệp xuất bản là một trong những điều kì lạ nhất mà tôi từng thấy. TikTok giờ đây cũng nên được coi là sự gạn lọc cho việc bán hàng. Công việc của tôi là xuất bản tác phẩm mà độc giả muốn đọc, vì vậy sẽ thật sai lầm nếu bỏ qua tầm ảnh hưởng toàn cầu của BookTok. Giờ đây nó tiết lộ rằng một số thể loại, như lãng mạn-hài và khoa học viễn tưởng đang có tiềm năng khá lớn."
Không chỉ tác giả viết cho lứa thanh thiếu niên mới được hưởng lợi từ sự bùng nổ BookTok. Tại Lakeside, Waterstones có một khu dành riêng cho các tác phẩm kinh điển bằng vải của Penguin Book, vì BookTokers giờ đây rất thích những cuốn sách đẹp, đặc biệt hơn nữa là có các cạnh được quét nhũ kim. @billreads, một BookToker tại Birmingham, có đến hơn 3,9 triệu lượt thích cho clip đánh giá bộ sưu tập sách xuất sắc của mình trên thang điểm 1-10, với điểm 1111/10 cho cuốn Xứ Cát bìa cứng màu tím của Frank Herbert.
Sau đó, những cuốn sách đã xuất bản rất lâu trước đây đột nhiên nổi tiếng trở lại. Ulysses của James Joyce đột nhiên phổ biến sau khi nhiều người đăng bài về nó. Trường ca Achilles cũng tương tự thế, từ đó mà mọi thứ liên quan đến thần thoại trở nên thịnh hành. Nhà xuất bản Bloomsbury chỉ ra một yếu tố khác: “Trong lúc đại dịch và giữa các lần phong tỏa, việc chia sẻ cảm xúc về số phận của Achilles và Patroclus cho phép mọi người kết nối với nhau. Sự nổi tiếng của Madeline Miller đã được dẫn dắt bởi những độc giả ở trong trong phòng ngủ chứ không phải qua hàng loạt quảng cáo hay một bộ phim kinh phí hàng triệu đô la”
Hoover đồng ý. “Khi bắt đầu viết, tôi coi tiếp thị trên ứng dụng là cách tốt nhất để tìm độc giả. Tôi rất cố gắng tham gia các câu lạc bộ sách khi có thể. Tôi cũng tổ chức chương trình tặng quà và đôi khi là các sự kiện tại nhà hoặc hiệu sách của tôi. Tôi gắng hết sức để đến gần hơn với những độc giả đã giúp sở thích của tôi trở thành công việc đáng mơ ước này, nhưng tôi rất tệ trong việc đến gần những ai chưa đọc sách của tôi ”
Tại một hội nghị bán sách quốc tế ở Venice vào đầu năm nay, giám đốc điều hành của Waterstones, James Daunt, cho biết: “Một điều hiển nhiên là tính xác thực rất quan trọng. Và nhìn chung, chúng tôi nhận thấy những người có cá tính mạnh thì làm tốt hơn những người đạo mạo. Và người giới thiệu cũng như quảng bá sách vở một cách xuất sắc thường cùng thế hệ với tác phẩm đó”.
Ông nói: “Khi đang ở đợt phong tỏa đầu tiên, tất cả chúng tôi đều thấy TikTok có thể tác động thế nào đến việc bán lẻ. Thế nhưng chỉ khi đến đợt phong tỏa thứ hai, thì nó mới thật bùng nổ. Tôi đã làm việc trong lĩnh vực bán sách được hơn 10 năm và sự xuất hiện của BookTok là thay đổi nhân khẩu học lớn nhất mà tôi thấy”.
Câu hỏi là trào lưu này sẽ tồn tại trong bao lâu. Peter nói: “Nó dường như sẽ không biến mất” Giám đốc xuất bản của Harper Voyager, Natasha Barden, thì đánh cược rằng: “Một nền tảng cho phép đưa ra các đề xuất xác thực, đáng tin cậy chỉ bằng một lần vuốt là vô giá. Và không, BookTok không có dấu hiệu chậm lại ”.
THUẬN NGÔ
Dịch từ The Guardian
VNQD