4 trong 13 cuốn sách tranh giải Booker danh giá năm nay là các tác phẩm đầu tay, và ban giám khảo tiết lộ chúng được vinh danh bởi sự mới mẻ và đầy đột phá.
Các tác phẩm lọt vào danh sách dài của giải Booker 2023.
Danh sách bình chọn của giải Booker 2023 đã được công bố vào hôm thứ Ba. Các tác giả lọt vào danh sách năm nay đại diện cho 7 quốc gia trải dài trên 4 châu lục, gồm Scotland, Anh, Ireland, Canada, Mĩ, Nigeria và Malaysia. Chỉ có 2 nhà văn Mĩ là Paul Harding và Jonathan Escoffery được đề cử.
Danh sách nói trên có rất ít tiểu thuyết của các tác giả nổi tiếng. Thuộc trường hợp này có thể kể đến Old God's Time của Sebastian Barry kể về một viên cảnh sát đã nghỉ hưu và phải đối mặt với những kí ức đau buồn của bản thân mình. Ngoài tác phẩm ấy thì Paul Harding cũng đã góp mặt với This Other Eden nói về một cộng đồng đa chủng tộc phải đương đầu với việc bị trục xuất ra khỏi hòn đảo quê hương.
5 tác giả nổi tiếng tranh cử năm nay.
Hầu hết danh sách tác phẩm thuộc về các nhà văn ít tên tuổi hơn. Esi Edugyan, tiểu thuyết gia và cũng đồng thời là chủ tịch ban giám khảo năm nay, cho biết trong một thông cáo báo chí rằng danh sách này “được chọn ra từ sự mới mẻ. Chúng có được sự đột phá của những tiếng nói mới và sự vượt biên của những giọng văn đã có tên tuổi.” Tất cả những cuốn sách được đề cử đều “cho thấy ý nghĩa mới của việc tồn tại trong thời đại chúng ta theo những cách độc đáo và đầy thú vị khác nhau.”
Theo đó từ trước đến nay, số lượng nhà văn Mĩ được đề cử luôn chiếm áp đảo từ khi giải thưởng nới lỏng điều kiện vào năm 2014. Thế nhưng năm nay các nhà văn Ireland đã có “cú lội ngược dòng” khi chiếm đến 1/3 số lượng đề cử. Tuy vậy sự thiếu vắng của những cuốn sách nổi bật khác như cuốn tiểu thuyết The Fraud sắp được ra mắt vào tháng 9 này của Zadie Smith hay tác phẩm đầu tay được hoan nghênh The New Life của Tom Crewe… cũng đã để lại những sự nuối tiếc.
4 cuốn sách của các tác giả đầu tay là If I Survive You của Jonathan Escoffery kể về một gia đình người Jamaica ở Miami, Pearl của Sian Hughes xoay quanh câu chuyện mất tích của một người mẹ, All the Little Bird-Hearts của Viktoria Lloyd-Barlow là những đấu tranh của một bà mẹ mắc chứng tự kỉ và Western Lane của Chetna Maroo là về một vận động viên đau buồn bởi những vết thương của gia đình cô.
Jonathan Escoffery, Brits Siân Hughes, Lloyd-Barlow và Chetna Maroo là 4 tiểu thuyết gia có tác phẩm đầu tay được đề cử.
Sự hiện diện của 4 nhà văn Ireland tuy vậy không có gì đáng ngạc nhiên, bởi lẽ Sebastian Barry là một tác giả kì cựu, người thúc đẩy bản thân tiến lên với các đột phá về nghệ thuật viết trong mỗi cuốn sách. Paul Murray cũng được vinh danh với cuốn tiểu thuyết tiếp theo trong sự nghiệp mình mang tên The Bee Sting để khám phá lại những bí mật của một gia đình trong bối cảnh lo lắng về biến đổi khí hậu. Trong khi đó Prophet Song của Paul Lynch, dự kiến ra mắt vào tháng 9 này, là một nghiên cứu lạnh lùng về việc Ireland đặt dưới chế độ toàn trị.
Sebastian Barry, Elaine Feeney, Paul Lynch và Paul Murray làm nên lịch sử cho Ireland khi chiếm đến 4 đề cử năm nay.
Trong danh sách này cũng thật tuyệt vời khi thấy có một tác phẩm khoa học viễn tưởng. Tác giả người Scotland Martin MacInnes là một nhà văn luôn được đánh giá là rất khác thường cũng như đột phá, và với cuốn tiểu thuyết thứ ba, anh đã phát huy hết được khả năng của mình. In Ascension là một câu chuyện về khám phá vũ trụ và kì quan hiện sinh, đi sâu vào cả mối quan hệ gia đình mật thiết và sự khởi đầu của chính cuộc sống, và du hành từ đáy đại dương đến không gian sâu thẳm.
Tác giả người Malaysia Tan Twan Eng cũng là gương mặt quen thuộc của giải Booker. Với đề cử này ông đã có lần xuất hiện thứ 3. Xuất sắc ở mảng tiểu thuyết lịch sử, The House of Doors lấy bối cảnh những năm 1920 ở Penang khi tiểu thuyết gia Somerset Maugham đến thăm vùng đất và nghe được những câu chuyện có liên quan đến một vụ bê bối thuộc địa. Cuốn tiểu thuyết này là một cái nhìn về thực dân hóa và những hệ lụy vẫn còn ám ảnh cho đến ngày nay, khi lấy cảm hứng từ một vụ án ngoài đời thực của một phụ nữ Anh bị buộc tội giết người.
Như vậy nhà văn gốc Á đã được đề cử cho mọi tác phẩm của mình. Theo đó tác phẩm đầu tay The Gift of Rain lọt vào danh sách năm 2007, trong khi cuốn sách thứ 2 The Garden of Evening Mists lọt vào danh sách năm 2012. Đầu năm nay, ông cũng trở thành giám khảo cho Giải Booker Quốc tế vinh danh các tác phẩm dịch.
Các tác phẩm khác cũng góp mặt vào danh sách này là Study for Obedience của Sarah Bernstein. Đây là cuốn sách mang nhiều dư vị huyền ảo, kể về một người phụ nữ đang bị cô lập bởi một cộng đồng chìm trong những nỗi kinh hoàng đến từ quá khứ. A Spell of Good Things của tiểu thuyết gia Ayòbámi Adébáyò cũng phơi bày sự bất bình đẳng xã hội, khoảng cách giàu nghèo cùng nạn tham nhũng của nhà nước Nigeria. Nếu như chiến thắng bà sẽ là người Nigeria thứ hai chạm tay vào giải thưởng này, sau Ben Okri với cuốn Con đường đói khổ.
Được thành lập vào năm 1969, Giải thưởng Booker là một trong những giải thưởng văn học được khao khát nhất thế giới, được trao hàng năm cho tác giả của một cuốn tiểu thuyết viết bằng tiếng Anh và được xuất bản ở Anh hoặc Ireland. Nó thường được coi là đỉnh cao trong sự nghiệp của một nhà văn, nhưng giải thưởng này cũng thường tạo ra những ngôi sao văn học mới.
Ban giám khảo cũng sẽ tiếp tục thu hẹp danh sách xuống còn 6 cuốn, dự kiến sẽ được công bố vào ngày 21 tháng 9. Cuốn sách chiến thắng cũng như tác giả của nó sẽ nhận được giải thưởng trị giá 50.000 bảng Anh, khoảng 64.000 USD, và sẽ được công bố tại một buổi lễ ở London vào ngày ngày 26 tháng 11.
NGÔ MINH dịch từ The Guardian
VNQD