"Nhâm Nhi Dần" là dự án thường niên sáng tạo về con giáp của năm, được họa sĩ Lê Huy (giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội) và đồng nghiệp thực hiện, lấy ý tưởng từ những câu chuyện, biểu tượng dân gian để truyền tải thông điệp về cuộc sống đương đại.
Trong căn chung cư cũ nhỏ chỉ khoảng 20 mét vuông, những họa sĩ trẻ đầy đam mê vẫn tỉ mỉ mài từng lớp sơn trên sản phẩm, trước khi chuyển xuống xưởng để phủ sơn bóng. Nhân vật chính là một chú hổ trên tay cầm bông hoa sen. Hổ được tạo hình thành khối tròn căng, béo tốt, miệng cười sảng khoái, ẩn dụ cho niềm hạnh phúc, an nhàn, vui vẻ.
Tác phẩm hổ cầm bông sen.
Họa sĩ Lê Huy chia sẻ: "Chúng tôi thường làm những thứ có liên quan đến cuộc sống thường nhật chứ nó không có ý nghĩa phong thủy. Chúng tôi đã mượn hình tượng con giáp để kể về những chuyện diễn ra trong năm. Đầu tiên là phác thảo con hổ, rồi tôi nghĩ về nó, những cái này là do hoàn cảnh diễn ra hàng ngày tác động lên mình. Ví dụ giãn cách, dịch bệnh, rồi xem truyền hình, thời sự về người mất do Covid-19,... Điều ấy tác động đến mình như thế nào thì sẽ làm theo hướng đó. Chúng tôi thường làm để kể câu chuyện của đại chúng trong cuộc sống đương đại. Sau khi phác thảo xong bắt đầu nặn thành hình. Lúc đó nghĩ đến một con lật đật dù dịch bệnh thế nào nó vẫn phải đứng, vẫn phải cười".
"Nhâm Nhi Dần" được họa sĩ Lê Huy và cả nhóm dày công tạo tác, mỗi chi tiết, đường nét, ra đời đều là bao công sức từ niềm say mê sáng tác. Tạo hình chú hổ ôm hoa sen không chỉ gây ấn tượng với người xem bằng sự độc đáo, mới lạ, mà còn chứa đựng những thông điệp mang giá trị và tinh thần Việt Nam bao đời. Hình tượng bông sen xuất hiện trong các tác phẩm "Nhâm Nhi Dần" được lấy cảm hứng từ đài sen trên cột đá hình bút lông ở Văn Miếu Quốc Tử Giám, đồng thời gửi gắm thông điệp truyền thống tôn sư trọng đạo được cha ông gìn giữ từ bao đời.
Không gian trưng bày nghệ thuật dự án “Nhâm Nhi Dần”.
Hoa văn lửa khắc nổi trên thân hổ được chuyển hóa từ hình quả phật thủ, lửa như những "ngón tay" bao trọn tổng thể, không còn là lửa của hiểm nguy mà là bao bọc. Dải hoa văn Mây-Lửa trên lưng hổ được mượn ý từ dải hoa văn trên sống lưng hình tượng nghê trong mĩ thuật cổ. Đó là tướng của rồng, đó là biến thể của dãy kì thể hiện tính mềm mại, bay bổng mang tinh thần của linh vật. Lửa-cháy trong nhiều câu chuyện dân gian thường được kể với những trận cháy rừng, những thiên tai... như một sự liên tưởng đến những hoạn nạn, khó khăn, dịch bệnh mà chúng ta đang phải trải qua. Nhưng trong bão lửa, hổ vẫn vững vàng.
Sau khi nghiên cứu, thử nghiệm trên một vài chất liệu, họa sĩ Lê Huy và đồng nghiệp chọn chất liệu sơn mài thủ công truyền thống để thể hiện hình tượng chú hổ. Với tông màu chủ đạo: đỏ, xanh, vàng, những gam màu biểu tượng cho tốt lành, rực rỡ cho năm mới như ý và thịnh vượng. Sản phẩm được thực hiện qua nhiều lớp sơn, mài và hoàn thiện thủ công hoàn toàn nên màu sắc và các vết mài không giống nhau, chính sự ngẫu hứng, ngẫu nhiên này tạo nên sự khác biệt cho từng sản phẩm. Họa sĩ Lê Huy tâm sự: "Khâu mài là khó nhất và được chúng tôi thực hiện rất kĩ, nó giống như là vẽ. Trong nhóm của tôi đều là những bạn học về mĩ thuật và có gu thẩm mĩ nhất định thì mới có thể mài được. Có thể hình dáng và màu sắc giống nhau nhưng sẽ không bao giờ có hai con giống hệt nhau. Không ai có thể mài được hai con hổ giống hệt nhau. Nó có số lượng rất nhiều nhưng từng con một sẽ khác nhau". Dù trong điều kiện dịch bệnh phức tạp, khó khăn, sự mệt mỏi vì những đợt giãn cách và những nỗi lo toan vất mưu sinh, cuộc sống vẫn luôn tiếp diễn. Đó là sự nhâm nhi, chậm rãi tận hưởng những điều hạnh phúc, trải nghiệm những điều mới mẻ, cảm nhận những yêu thương... hay cả nhâm nhi một nỗi buồn, một mất mát, hệt như cái tên "Nhâm Nhi Dần".
Họa sĩ Lê Huy - Trưởng nhóm "Nhâm Nhi Dần".
Hiện nay, nhiều làng nghề truyền thống đang chạy theo xu thế thị trường, các sản phẩm thường chú trọng nhiều về số lượng để đáp ứng đủ nhu cầu của khách hàng. Chính vì thế, những sản phẩm được đầu tư nhiều về chất lượng và ý nghĩa văn hóa ngày càng ít dần đi. Không lựa chọn việc đi theo số đông, họa sĩ Lê Huy đã lựa chọn một hướng đi khác biệt. Anh đem những chất liệu thuộc về văn hóa truyền thống để gửi gắm vào trong tác phẩm của mình. Họa sĩ Lê Huy nói: "Tôi tìm sản phẩm cho khách hàng tức là tôi thấy khách hàng đang thiếu một sản phẩm mang tính văn hóa, thiếu một câu chuyện về văn hóa, thì tôi sẽ tìm một sản phẩm cho họ. Chúng tôi không bán bằng tiền mà người mua sẽ chuyển khoản thẳng vào quỹ, sau đó gửi lại chứng từ chuyển khoản và chúng tôi sẽ gửi sản phẩm đến tận tay người ủng hộ. Đó cũng là cách để chúng tôi có thể cùng chia sẻ, đồng cảm với mọi người, gửi gắm những câu chuyện, những thông điệp tích cực đến mọi người".
Họa sĩ Lê Huy cùng nhóm "Nhâm Nhi Dần" tại xưởng vẽ.
Tạo hình các con giáp, đặc biệt là tạo hình hổ trong năm mới Nhâm Dần là điều không hiếm gặp, nhưng ở mỗi người nghệ sĩ lại có những nét đặc trưng riêng. Hòa cùng tinh thần và cảm hứng chung của năm mới, họa sĩ Lê Huy đã góp thêm một nét vẽ độc đáo cho hình tượng hổ của năm Dần.
NGUYỄN ĐỨC CẦM
VNQD