Nhiều lễ hội văn chương của Vương quốc Anh đã thông báo chấm dứt các thỏa thuận nhận tài trợ, sau khi các ý kiến về việc nhà tài trợ Baillie Gifford đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch và hỗ trợ cho Israel trong cuộc xung đột vũ trang gần đây không được thông qua.
Theo The Guardian, phía Baillie Gifford hiện chưa bình luận gì về việc này nhưng các lễ hội nói trên đã đơn phương thông cáo chấm dứt thỏa thuận. Ngoài 4 lễ hội lớn trên, thì lễ hội văn chương Cheltenham cho biết không phải mình mà là phía Baillie Gifford từ chối tài trợ.
Một tuyên bố trên trang web của lễ hội cho biết: “Chúng tôi rất buồn khi phải thông báo công ty Baillie Gifford đã quyết định chấm dứt tài trợ cho lễ hội văn học Cheltenham. Trong những tuần qua, nhiều người biết rằng các lễ hội văn học thường dựa vào nguồn tài trợ của doanh nghiệp để duy trì hoạt động. Những quỹ tài trợ đảm bảo khả năng tiếp cận rộng rãi với nền văn hóa đa dạng của bất cứ ai. Không có nó, sẽ không có các sự kiện miễn phí, giá vé sẽ tăng, các chương trình sẽ giảm quy mô, một số lễ hội sẽ phải kết thúc.”
Ban tổ chức cũng nói thêm: “Chúng tôi không muốn điều này diễn ra. Việc được lắng nghe và tôn trọng đa dạng ý kiến của độc giả, nhà văn, nhà hoạch định chính sách và các nhà tài trợ là một phương tiện quan trọng để đạt được tiến bộ. Chúng tôi yêu cầu tất cả chúng ta – nhà văn, khán giả, nhà đầu tư, người làm sách – xem xét những câu hỏi này trong quá trình thảo luận và cùng nhau hợp tác để đạt được mục tiêu chung.”
Trong khi đó, giám đốc lễ hội sách Borders - Alistair Moffat và Paula Ogilvie, cùng chủ tịch Michael Moore cho biết họ đã quyết định chấm dứt hợp đồng tài trợ “với sự hối tiếc vô cùng”, vì “đã có 8 năm hạnh phúc và hiệu quả” khi làm việc với nhau. Họ cho biết trong một tuyên bố: “Sự hỗ trợ của Baillie Gifford đã cho phép chúng tôi đưa sách miễn phí đến tay hàng nghìn trẻ em và giờ thì sẽ không được như thế”.
Được biết động thái nói trên được đưa ra sau áp lực ngày càng tăng từ nhóm vận động hàng lang Fossil Free Books (FFB), kêu gọi Baillie Gifford ngừng đầu tư vào ngành nhiên liệu hóa thạch và thoái vốn khỏi các công ti có liên kết với chính quyền Israel, vì họ tin rằng “đoàn kết với Palestine và bảo vệ khí hậu có mối liên hệ chặt chẽ với nhau”.
Tháng trước, một trong những lễ hội văn chương lớn nhất nước Anh là HAY Festival cũng đã đưa ra quyết định chấm dứt nhận sự tài trợ từ Baillie Gifford. Mặc dù điều này có nghĩa là công ty trên không còn tài trợ cho bất kì lễ hội văn học nào nữa, nhưng họ vẫn là nhà tài trợ cho giải thưởng danh giá nhất của Vương quốc Anh về sách phi hư cấu - giải Baillie Gifford.
Người phát ngôn của giải thưởng cho biết: “Giải thưởng Baillie Gifford dành cho sách phi hư cấu đã hợp tác với Baillie Gifford kể từ năm 2016. Trong quá trình này, chúng tôi luôn nhận thấy sự hào phóng và minh bạch về các khoản tài trợ của họ. Họ đã kí hợp đồng tài trợ cho giải thưởng đến cuối năm 2025 và chúng tôi hoàn toàn tuân thủ mối quan hệ đó”.
Tháng trước, hơn 700 nhà văn và chuyên gia trong ngành xuất bản đã kí một bức thư ngỏ do FFB đứng đầu, kêu gọi Baillie Gifford thoái vốn khỏi các dự án đầu tư về nhiên liệu hóa thạch và các doanh nghiệp có liên kết với Israel.
FFB cho biết trong một tuyên bố: “Trong 18 tháng qua, nghiên cứu của nhiều tổ chức phi chính phủ về nhân quyền đã chỉ ra rằng Baillie Gifford nắm giữ các khoản đầu tư trị giá hàng tỉ USD trong các công ty nhiên liệu hóa thạch và các công ty có liên quan đến sự chiếm đóng, phân biệt chủng tộc và nạn diệt chủng. Nghiên cứu của chúng tôi về các khoản đầu tư của Baillie Gifford đang được tiến hành và hi vọng sẽ đưa ra nhiều tin tức hơn về các khoản đầu tư có vấn đề của công ty này trong những ngày tới”.
Nhóm chiến dịch nói thêm, mặc dù họ biết “một tổ chức có những khoản đầu tư có vấn đề sẽ không còn đóng vai trò gì trong nền văn học của Vương quốc Anh”, nhưng “nhu cầu hàng đầu của họ luôn là Baillie Gifford phải thoái vốn”. Thông cáo cũng nói thêm: “FFB sẽ tiếp tục lên tiếng cho đến khi nào Baillie Gifford thực hiện đúng tuyên bố trở thành ‘nhà đầu tư có trách nhiệm’ bằng cách thoái vốn khỏi nhiên liệu hóa thạch và các công ti có liên quan đến vi phạm nhân quyền”.
Được biết HAY Festival là lễ hội đầu tiên rút khỏi hợp đồng tài trợ với doanh nghiệp này, sau khi một số khách mời dự kiến xuất hiện tại sự kiện năm nay như Nghị sĩ Đảng Lao động Dawn Butler, ca sĩ Charlotte Church và diễn viên hài Nish Kumar rút lui vì tinh thần đoàn kết với FFB. Hai ngày sau, HAY Festival thông báo rút khỏi hợp đồng tài trợ.
Giám đốc điều hành của HAYFestival - Julie Finch - cho biết vào thời điểm đó “Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là khán giả và các tác giả, diễn giả... Trên hết, chúng tôi phải bảo vệ quyền tự do trên các sân khấu và không gian của mình để có được sự tranh luận và thảo luận cởi mở, nơi khán giả có thể nghe thấy nhiều quan điểm khác nhau”.
Lễ hội quốc tế Edinburgh cũng đã công bố quyết định của mình khi Jenny Niven - giám đốc lễ hội nói rằng quyết định này được đưa ra “một cách đáng tiếc”, do áp lực “không thể chấp nhận được”. Về phía mình, vị này cho rằng “làm suy yếu tương lai lâu dài của các tổ chức tài trợ không phải là cách đúng đắn nhất để mang đến sự thay đổi”.
Baillie Gifford không bình luận gì về việc từ chối nhận hỗ trợ của các lễ hội sách nói trên. Nhưng Nick Thomas - một cổ đông tại Baillie Gifford - cho biết việc tài trợ nói trên đã được thực hiện từ năm 2004, “bắt nguồn từ mối quan tâm chung trong việc tạo ra các lễ hội văn chương sôi động, phong phú để chúng ta suy ngẫm và hành động”.
Ông cũng nói thêm: “Chúng tôi sẽ buộc các nhà hoạt động phải chịu trách nhiệm về tác động mà các hành động của họ gây ảnh hưởng đến việc tài trợ cho nghệ thuật ở đất nước này. Việc khẳng định chúng tôi nhận được số tiền đáng kể từ các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Palestine là sai lầm. Baillie Gifford đầu tư vào một số công ty công nghệ đa quốc gia bao gồm Amazon, Nvidia và Meta. Yêu cầu thoái vốn khỏi các công ty toàn cầu được hàng triệu người trên thế giới sử dụng là không hợp lí và không phục vụ mục đích gì cả. Sẽ là vô lí nếu yêu cầu các tác giả tẩy chay Instagram hoặc ngừng bán sách trên Amazon”.
Ông cho biết Baillie Gifford cũng không phải là một “nhà đầu tư nhiên liệu hóa thạch quan trọng”, bởi “chỉ 2% số tiền từ khách hàng của chúng tôi được đầu tư vào các công ti có hoạt động kinh doanh liên quan đến nhiên liệu hóa thạch. Chúng tôi đầu tư nhiều hơn vào các doanh nghiệp giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch”.
Trước đó đại diện Baillie Gifford đã từng chia sẻ: “Chúng tôi quản lí tiền của cổ đông, không phải của chính mình. Khi nói đến các tình huống đạo đức liên quan đến những lĩnh vực cụ thể (chẳng hạn như nhiên liệu hóa thạch) hoặc quốc gia (chẳng hạn như Israel), khách hàng của chúng tôi là người quyết định. Chúng tôi không có quyền từ bỏ hay can dự dựa trên các đánh giá đạo đức của riêng mình để đáp lại áp lực từ các nhóm bên ngoài”.
ĐOÀN ANH TUẤN dịch từ bài viết trên The Guardian
VNQD