(Đọc Mật ngôn của tình yêu, Lê Khánh Mai, Nxb Hội Nhà văn, 2019)
Tình yêu xưa như trái đất, cũ như loài người, tất yếu như thức ăn nước uống không khí thở. Ấy nhưng, tình yêu luôn mới. Bởi trái đất luôn vận động. Loài người là sự cộng sinh thay thế của vô vàn con người. Mỗi con người là một chủ thể yêu. Mỗi chủ thể yêu là một chủ thể trải nghiệm và sáng tạo. Một khi chủ thể yêu đồng thời là chủ thể thơ thì ở đó tình yêu càng đặc biệt được sáng tạo: Sống/ hành trình tiến về phía trước/ trên con đường trong trải nghiệm của riêng mình (Con đường trong trải nghiệm); Không trải nghiệm tình yêu/ đời người như hạt giống nằm trong lọ/ không gieo trồng (Những mảnh vỡ của ngọc); Ta làm mới chính mình để nuôi dưỡng tình yêu (Ngẫu cảm).
Đời sống đời thơ của Lê Khánh Mai không ra ngoài từ trường yêu. Với chị, yêu là lí do sống cũng là mục đích sống; hay nói cách khác, chị yêu để sống và sống để yêu. Và thơ, vừa là cách chị vật chất hoá cái tình yêu ngồn ngộn thường trực trong mình, vừa là cách chị đối thoại với tình yêu đó, định danh nó, khai mở mật ngôn của nó: Như tình yêu chọn thơ làm nơi nương náu (Mây trắng); Chân lí tìm đâu trong cõi mông lung/ cỏ vẫn lặng lẽ xanh lặng lẽ úa tàn (Khi người ta già).
Cái tên Lê Khánh Mai mang đến cho người đọc hình dung về một chủ thể mà ở đó năng lượng trữ lượng sống-yêu-viết dường như luôn trong trạng thái vơi rồi lại đầy. Chính trạng thái vơi rồi lại đầy (khác với luôn đầy) này khiến cho cái năng lượng trữ lượng kia không ngừng được tái tạo và sáng tạo, để rồi cái sống cái yêu cái viết kia luôn mới mẻ sinh sôi. Thi giới Lê Khánh Mai song tồn hai mặt đối lập hiện thực và giấc mơ, trong đó, chủ thể bung phá nới giãn hoá giải hiện thực bằng giấc mơ, cũng là cách để hiện thực hoá giấc mơ: Như chiếc hạt ủ sâu trong lòng đất trút bỏ lớp vỏ úa tàn/ đội mầm xanh đón những giọt sương mai soi bóng nụ cười và nước mắt; Trên ngưỡng cửa ngôi nhà ta chia tay với bóng đêm/ mang theo giấc lành hái từ ngôi sao số phận (Khởi đầu). Dẫu vẫn biết hữu hạn đời người/ bí mật lớn lao trong tay thiên cơ (Tản mạn), nhưng phận người lại đồng thời là trong tay con người, do con người làm chủ. Giữa sâu rộng vũng bi kịch bởi đứt lìa dang dở mất mát, mầm sống mầm yêu trong chủ thể thơ cứ cựa quẫy bung bật: Ánh sáng chống lại bóng tối/ đánh thức những cơn mê/ bật dậy những hạt máu li ti/ mạnh hơn ngựa chiến (Ánh sáng); Người lặng lẽ thắp lên tín hiệu xanh/ và tôi bừng thức/ như chiếc lá thu tàn/ tái sinh diệp lục (Xanh).
Tháng chạp kết thúc và tàn lụi/ cho những điều mới mẻ sinh ra (Tháng chạp); Loài người tăm tối vì giam hãm mình trong định kiến/ sự nghèo nàn của thơ vì tự giới hạn trong những điều hiện hữu (Tản mạn). Con người cần tranh thủ tự yêu lấy mình từng satna hiện sinh. Tự phá vỡ định kiến và/để vượt thoát giới hạn, đó là cách khả dụng giúp con người khai minh cho mình, làm giàu có cho thơ: Hãy đi con đường bên ngoài những con đường (Con đường trong trải nghiệm). Một khi sống hết mình, yêu tận độ rồi dốc kiệt cái lưng túi sống và yêu ấy lên thơ, thì con người đã đóng được con dấu hữu hạn đời mình lên càn khôn vô hạn, dự phần làm tươi mới trái đất, làm đa dạng đa sắc thế giới loài người: Những ngón tay định mệnh văn chương/ đóng đinh nỗi khát yêu của những người đàn bà đa cảm (Gửi); Hạnh phúc này/ oan nghiệt này/ khoảnh khắc này/ là/ cả một đời yêu (Khoảnh khắc).
HOÀNG ĐĂNG KHOA chọn và giới thiệu
Hát một mình trong sương mù
Hát một mình trong sương mù
nghe tiếng vọng
bên kia có ngọn núi
Trên ngọn cây
những chiếc lá viết thơ tình gửi trời xanh
trong lòng đất
từng cặp rễ nâu quấn vào nhau ân ái
Bóng đêm tranh chấp với ánh sáng
tiếng bước chân
xa dần
- Câm nín đến hóa đá, sao còn kêu?
- Ai đánh thức nỗi đau của đá?
Sự im lặng của tình yêu
tro cốt trong bình
Tiếng chim gõ vào ban mai
hồi sinh
một hoàng hôn đã chết
Viên đá vỡ từ đỉnh cao
rơi thầm xuống vực
kiêu hãnh quyên sinh
Trở về hang tối
sau đam mê lạc lối cánh rừng
tự liếm vết thương
Đường đời thăm thẳm
thơ dìu nỗi khổ đau
trong vô lượng thời gian
Mệt nhoài vì khát vọng
vì đau
biển lặng.
Mật ngôn của tình yêu
Em
từng đêm, từng đêm
hồn đi hoang, thoát khỏi căn phòng đơn lạnh
bức rèm hoa dây leo lay động
bầy côn trùng rền rĩ giao hoan
mưa thu tí tách gọi tình
hạt sương quyên sinh trong niềm đau dâng hiến
gió thì thào lời yêu bất tận
lá reo mừng quấn quýt những bước chân
bầu trời đêm rất xanh
trăng sao thắp đèn quanh ngôi nhà mây trắng
Đêm
căn phòng trống trải
bỗng ngập tràn mùi hương ân ái
cái mùi hương đi vắng đã mười năm
trở về
ướp lên mái tóc em
ủ thơm chăn gối
mơn man da thịt hồi sinh
nồng nàn hơi thở thương quen
riết róng vòng tay êm ấm
thảng thốt nụ hôn muộn mằn sau quên lãng
ngân lên da diết cung đàn xưa
bản tụng ca tình yêu dang dở
nước mắt đọng bờ mi hạnh ngộ
em như cây khô vừa nhú lộc non
Đêm chưa tàn
tri kỉ ơi nán lại cùng em
nhấm nháp vị cà phê thơm nóng
em đắm đuối ngắm hình bóng anh qua làn khói mỏng
hạnh phúc giờ đây còn lại chút này thôi
mà ràng buộc, đan bện nhau muôn kiếp
như mật ngôn của tình yêu, chỉ riêng em biết
Em đã sống cạn kiệt mình trong cõi này
cạn kiệt nỗi cam chịu buồn đau, li biệt
mơ một không gian khác
mãi mãi có anh.
Sinh phần
Lau bia mộ anh
nhẹ nhàng nâng niu gương mặt
ngạc nhiên
hơn mười năm mà tấm bia vẫn mới
đá hoa cương lên nước bóng
chữ khắc còn tươi màu sơn
Thắp hương xong
em ngồi tựa lưng vào thành mộ
duỗi đôi chân mỏi về sinh phần của mình
phần đất liền kề em đã mua và lát đá xám
tiệp với màu mộ anh
làm thành một khoảng sân
để lúc thảnh thơi anh hóng mát
Anh nằm lâu thế hẳn là đau nhức
để em xoa bóp cho anh
em vẩy dầu gió vào không gian
hương dầu thơm ngào ngạt
thơm tự ngày xưa thơm về
Sinh phần của em
nơi lũ trẻ mặt mũi nhem nhuốc chơi đùa hồn nhiên
chúng dường như “thân thiết” với người dưới mộ
đôi khi thuộc vanh vách tiểu sử của họ
nơi những người chăm sóc nghĩa trang
nghỉ ngơi, trú mưa, tránh nắng
rôm rả chuyện trò trong bữa cơm trưa
vái xin lễ vật của người khuất mặt
với niềm tin âm dương giao hòa
Mặt đất bao la
là sinh phần của loài người đang sống
chen chúc nhau, giẫm đạp, đôi khi còn xâu xé nhau
cuối cùng may phước thì được nhận
một phần vừa đủ
cho mình.
VNQD