Cùng với Banana Yoshimoto, Ekuni Kaori là cây bút nữ đã thể hiện trọn vẹn tâm hồn nữ Nhật Bản, truyền thống mà hiện đại, yếu đuối mà kiên cường trên trang văn. Và tiểu thuyết Lấp lánh chính là một trong những tác phẩm thể hiện rõ nhất phong cách sáng tác đó của Ekuni Kaori.
Shoko và Mutsuki, một đôi vợ chồng trẻ mới cưới. Tuy nhiên, cuộc sống vợ chồng của họ lại hết sức lạ kì. Không có sự giao hòa thể xác bởi Mutsuki là người đồng tính và bản thân anh, đã có một cuộc tình đồng tính kéo dài nhiều năm. Nhưng Shoko, giữa những buổi chìm trong men rượu, vẫn chấp nhận tất thảy, cả Mutsuki, cả người tình của chồng lẫn mối quan hệ, cô như một người ngoài luồng, chỉ có thể chứng kiến mà không thể xen vào, cuộc tình của chính chồng cô.
SHOKO
Trước tiên, cần phải xác định một điều rằng, tiểu thuyết Lấp lánh của Ekuni Kaori có một kết cấu khá đặc biệt. Câu chuyện được kể chung dưới điểm nhìn của ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện xưng “tôi”. Song, cái “tôi” đó lại do hai cá nhân thay phiên nhau, nói về cuộc đời cùng những cảm xúc tinh tế trong mối quan hệ lạ kì mà cũng đầy mệt mỏi họ đang trải qua: đầu tiên là Shoko, sau đó là Mutsuki, cứ vậy, đến cuối tác phẩm.
Qua những chương truyện được tái hiện từ chính điểm nhìn của Shoko: Ôm nước, Chòm Lộc Bảo, Những viên kẹo, Cái gông bằng nước, Tháng Bảy, như những người từ ngoài gũ trụ, Người cuốn sao hay dưới ánh nhìn của Mutsuki; cô gái có tên Shoko ấy hiện lên như một người phụ nữ với nội tâm cực kì bất ổn.
Tiểu thuyết Lấp lánh, bản dịch của Phạm Quỳnh Nga, Nxb Văn hoá Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh.
Sự bất ổn đến từ chứng nghiện rượu đã khiến Shoko phải đi điều trị tâm lí đồng thời tạo nên những cơn kích động cô không thể kiểm soát. Và sự bất ổn, đến từ bản thân tâm hồn mong manh, cũng hết sức nhạy cảm của chính cô. Để rồi Shoko càng nhạy cảm, tinh tế bao nhiêu, cô càng thêm thấm thía nỗi đau đớn, cô đơn của một kẻ ngoài luồng, thứ sinh vật ngoại lai trong mối quan hệ với người đàn ông cô chung sống bấy nhiêu. “Tôi thấy có cảm giác bất hạnh kinh khủng.” Bởi, cô đâu thể có được một chỗ đứng trong mối quan hệ như đã vượt ngưỡng tình yêu suốt bao năm giữa người đàn ông đó với người tình đồng tính của anh ta.
Lí trí Shoko chấp nhận cuộc sống chỉ ở bên nhau như vậy. Vì cô ý thức, cả cô lẫn Mutsuki là “Hai kẻ đều có vấn đề của mình” và ngay bản thân cô cũng “không bình thường”. Nhưng tình cảm của Shoko, lại như chẳng thể mãi lắng nghe lí trí. Nên, vì nghiện rượu mà Shoko trở nên bất ổn hay chính những cảm xúc len lỏi trong tâm trí cô, thôi thúc Shoko uống rượu, uống ngày một nhiều hơn, để trốn chạy và như cách, để cô đắm chìm mà quên lãng.
Giữa dòng văn học Nhật hiện đại và đương đại nói chung, văn chương Ekuni Kaori nói riêng, Shoko là một tồn tại khá đặc biệt. Cô sống mà không có sex và kể cả đau khổ đến đâu, cô cũng không tìm tới sex như cách để giải tỏa nỗi cô độc gặm nhấm từng ngày bên cạnh người đàn ông cô yêu thương nhưng không dành tình yêu cho cô như bao cá nhân khác. Shoko đặc biệt đến nỗi, chấp nhận tất thảy, thậm chí, cô còn như tự dằn vặt bản thân tới cực đoan, trong nỗi khao khát được lắng nghe câu chuyện giữa chồng với người tình của anh.
Tất cả khiến bóng hình Shoko hiện lên trang văn Lấp lánh, dưới ngòi bút Ekuni Kaori, yếu đuối như nước mà cũng cuồng nhiệt, mạnh mẽ như nước. Bởi yếu đuối, nên Shoko mới tìm đến sự quên trong men rượu, nên nỗi đơn độc, khổ đau trong cô mới có thể vỡ òa thành những giọt nước mắt trong sự sự kiệt quệ về thể xác lẫn tinh thần giữa những cơn nổi loạn, kích động với tần suất ngày một dày đặc. Nhưng Shoko mong manh, mà Shoko cũng mạnh mẽ. Vì cô đã dám yêu, dám chấp nhận, dấn thân và đánh đổi để yêu thương.
Bản thân Shoko không thể biết trước những bất ổn tâm lí trong cô sẽ còn trở nên tồi tệ đến thế nào. Cô lại càng không thể rõ, mối quan hệ phức tạp giữa ba cạnh tam giác: cô - Mutsuki - Kon, người tình của Mutsuki sẽ ra sao. Nhưng Shoko yêu và Shoko hi sinh. Sự hi sinh cũng dịu dàng như nước, của người phụ nữ như đã đánh cược tất thảy cả cái tôi cho thứ cảm tình, hạnh phúc đớn đau có phần ích kỉ, cũng hết sức cá nhân ấy.
MUTSUKI
Cùng với Shoko, Mutsuki là một trong hai giọng kể ngôi thứ nhất ở tiểu thuyết Lấp lánh. Và cũng như Shoko, anh hiện lên, trong chính những dòng tự sự tại các chương truyện anh xưng “tôi”; đồng thời, hiện hình cả dưới cảm nhận, lời kể, điểm nhìn của Shoko.
Nhưng dù xuất hiện vào vai trò, vị trí nào thì dáng dấp Mutsuki, vẫn rất mực “hiền lành” và dịu dàng. Anh luôn ân cần với Shoko ngay cả khi cô giận dữ, kích động cuồng loạn, thậm chí là phá phách đến mức tổn thương chính mình lẫn người xung quanh. Và Mutsuki, bao dung với cả sự trẻ con của người tình.
Mutsuki dịu dàng, và Mutsuki thấu hiểu. Thấu hiểu hết thảy từ sở thích, thói quen đến sự phức tạp của mối quan hệ xoay quanh anh lẫn nỗi đau khổ, mất mát mà người phụ nữ sống cùng anh dưới một mái nhà đang phải chịu đựng. “Những tình cảm mà tôi không có duyên được hưởng. Vì sao Shoko có thể quyết định dễ dàng đến vậy? Liệu cô ấy có nhận ra rằng mình đang mỗi lúc một rời xa khỏi những thứ cô ấy hằng quý trọng, những nơi chốn có những con người cô ấy hằng yêu mến như bố mẹ và Mizuho?”
Thật vậy, một bác sĩ, dù là bác sĩ nội khoa như Mutsuki, sao có thể không hiểu thấu thói nghiện rượu, chứng loạn thần kinh cùng cả sự hi sinh đến bất chấp của Shoko là từ đâu mà có. “Nhìn theo dáng Shoko đi vào phòng ngủ, tôi tự nhủ người dồn ép cô ấy chính là tôi. Có cái gì đó vô cùng xót xa.” Nhưng Mutsuki có thể làm gì? Bản thân anh, làm được gì đây? Công khai tất thảy, giải thoát cho Shoko, cho anh và cho Kon khỏi mối quan hệ đầy đớn đau song sẽ biến những đánh đổi của Shoko bấy lâu vỡ tan thành bọt nước ư? Mutsuki hiểu Shoko vậy không lẽ, Shoko không hiểu Mutsuki hay sao?
Bởi thế, việc anh có thể làm, chỉ là tiếp tục thương yêu, bao dung rất mực hơn nữa đến người phụ nữ chất chứa đầy nỗi đau, mâu thuẫn bên cạnh anh mà anh chỉ có thể dành cho cô chữ “tình” chứ chẳng thể là chữ “yêu.”
Mutsuki và Shoko, mối quan hệ của họ thật sự đã vượt thoát và cũng không thể sử dụng khía cạnh “đạo lí hay không đạo lí” (chữ dùng của Kawabata Yasunari) để cắt nghĩa, gọi tên. Là tri kỉ chăng? Hay vốn, dẫu là những con người ôm ấp các vấn đề khác nhau, thì họ vẫn là hai người thuộc cùng thế giới. Một thế giới chất chứa nhiều định kiến, phán xét mà những tâm hồn yếu ớt, chỉ có thể dựa vào nhau để chở che, bảo vệ lẫn nhau: “Những vị khách, người ngủ và người canh giấc.”
Mutsuki, vì vậy, cũng như Shoko, anh dịu dàng như nước mà cũng kiên cường như nước. Dịu dàng tựa dòng nước, mặt hồ để dành trọn vẹn bao dung cho một Shoko mong manh, cho một chàng trai Kon hồn nhiên và cho cả những con người, thuộc cùng “thế giới” với anh. Song, Mutsuki có thể dịu dàng đến thế, cũng vì anh kiên cường như con nước chảy mãi không ngừng, trong mối quan hệ chẳng thể biết trước tương lai mà anh chỉ có thể, tiếp tục đứng vững để trở thành điểm tựa cho hai con người, đã hi sinh giữa lòng bao dung của anh.
Nhà văn Ekuni Kaori.
NƯỚC
Có thể nói chăng, Lấp lánh là hiện hình của nước, được tạo tác lên bằng câu văn, con chữ quá đỗi dịu dàng và nữ tính của Ekuni Kaori. Nước hiện diện ở khắp mọi nơi, tại từng chương truyện, ở mỗi chi tiết, cả trong liên tưởng con người.
Chẳng phải, từng cốc rượu Shoko uống, là nước hay sao? Chẳng phải cái cây Kon tặng hai vợ chồng Mutsuki và Shoko, chính Shoko vẫn tưới nước cho nó đấy ư? Hay chẳng phải, cha của Mutsuki, đã ví con trai ông, với “con nước” cùng việc Shoko mãi ôm ấp bóng hình Mutsuki, như “ôm nước” đó sao?
Và chẳng phải, những cá nhân xuất hiện trên trang viết Lấp lánh, không chỉ gắn liền với biểu hiện của nước mà còn tựa dòng nước, vẫn chảy trôi không ngừng? Họ cùng cuốn nhau vào mối quan hệ như một vòng luẩn quẩn không dứt. Người ta “bất an”, tưởng chừng hiểu thấu tất cả mà cuối cùng, lại như chẳng thể hiểu nổi bất cứ điều gì, cả về bản thân lẫn những người xung quanh. Giống ngọn nước, lúc lên cao, lúc xuống thấp. Song, tận cùng, dòng nước vẫn lưu chuyển. Như cách, người ta vẫn tiếp tục hi sinh, đánh đổi để chấp nhận được quấn riết, quyện hòa vào nhau dẫu cho có nhiều tổn thương hơn nữa.
Con nước, là “cái gông” giam cầm con người, song chẳng phải, đó cũng là khởi nguồn yêu thương hay sao? Và dù là yêu hay là thương, người ta cũng đã sống trọn với nhau bằng chữ “tình” của một cá nhân nhỏ bé, yếu ớt lắm, giữa thế giới rộng lớn, bao la này.
Như những vì sao của chòm Lộc Báo trên thiên cầu bắc, mặc dầu không có ngôi sao sáng bật lên giữa chòm sao hùng vĩ này, thì mỗi vì sao, đều là một đốm “lấp lánh” giữa bầu trời.
MỌT MỌT
VNQD