Chimamanda Ngozi Adichie, Miranda July và Elizabeth Strout nằm trong số những tác giả lọt vào danh sách đề cử dài của giải Women’s Prize for Fiction 2025. Năm nay đánh dấu năm thứ 30 giải thưởng được tổ chức.
Chia sẻ về danh sách này, nhà văn kiêm giám khảo Kit de Waal cho biết: "Đã có nhiều tranh luận sôi nổi trong hội đồng giám khảo về 16 cuốn sách. Theo tôi thấy, đây là ‘cuộc đua’ vô cùng gay cấn. Danh sách chúng tôi công bố hôm nay tràn ngập những câu chuyện hấp dẫn và những tác phẩm thể hiện niềm đam mê, trí tuệ và sự đồng cảm đặc biệt".
Ban giám khảo bên các tác phẩm được đề cử.
Năm nay chứng kiến nhiều sự quay lại. Một trong số đó là Chimamanda Ngozi Adichie. Cô được gọi tên với cuốn tiểu thuyết thứ 4 rất được mong đợi là Dream Count xoay quanh những câu chuyện đan xen của 4 người phụ nữ hiện đại phải vật lộn với tình yêu, tình bạn, chấn thương và áp lực xã hội để kết hôn và sinh con. Nhà văn người Nigeria trước đó đã giành chiến thắng vào năm 2007 cho Nửa mặt trời vàng và sau đó cũng được bình chọn là "Người chiến thắng trong số những người chiến thắng" (Winner of the Winners) khi được coi là tác phẩm hay nhất trong số những cuốn đã được vinh danh. 2 cuốn khác của cô là Purple Hibiscus và Americanah cũng lần lượt được lọt vào danh sách rút gọn vào năm 2004 và 2014.
Kì vọng xã hội đối với phụ nữ cũng được khám phá trong cuốn tiểu thuyết All Fours của Miranda July. Tác phẩm này kể câu chuyện của một nữ nghệ sĩ 45 tuổi, người rời xa chồng con để bắt đầu chuyến đi đường dài từ Los Angeles đến New York. Ngay sau khi lên đường, cô quyết định vào một nhà nghỉ và từ đây bắt đầu một mối quan hệ kì lạ với người đàn ông trẻ tuổi. Cũng sở hữu danh tiếng như 2 tên tuổi trên, nhà văn từng thắng giải Pulitzer Elizabeth Strout cũng được thêm vào danh sách với Tell Me Everything, trong đó các nhân vật từ tiểu thuyết trước như Olive Kitteridge và Lucy Barton sẽ gặp nhau. Đây là lần thứ 4 nữ nhà văn được gọi tên.
Laila Lalami, người được đề cử vào danh sách dài năm 2010 cho Secret Son, lần này cũng quay trở lại với The Dream Hotel khám phá những hiểm nguy của kỉ nguyên giám sát và thuật toán công nghệ. Nhân vật của của cuốn sách này là Sara – người đang trên đường về nhà sau một hội nghị thì bị một tổ chức lạ cho biết dữ liệu từ giấc mơ của cô cho thấy có nhiều nguy cơ cô sẽ làm hại chồng mình, từ đó buộc cô phải đến một "trung tâm giam giữ"...
13 tựa sách lọt vào vòng chung khảo Booker Quốc tế 2025.
Điều đặc biệt là nhiều tựa sách lọt vào danh sách dài năm nay lấy bối cảnh chính trị, sự thay đổi xã hội và chiến tranh làm trọng tâm chính. Có thể kể đến Crooked Seeds của Karen Jennings kể về một người phụ nữ da trắng trở lại quê hương Nam Phi và thấy bản thân phải vật lộn trong mối quan hệ của anh trai với một nhóm ủng hộ chế độ phân biệt chủng tộc. Trong khi đó tiểu thuyết đầu tay The Safekeep của Yael van der Wouden (cũng lọt vào danh sách đề cử Booker 2024 trước đó) lại phơi bày cách đối xử với người Do Thái ở Hà Lan sau Thế chiến thứ 2. Một tác phẩm đầu tay khác là Fundamentally của Nussaibah Younis lại mang màu sắc châm biếm, có nhân vật chính là một nhân viên cứu trợ được giao nhiệm vụ phục hồi chức năng cho những phụ nữ là thành viên của nhóm vũ trang Hồi giáo cực đoan IS.
Một số tiểu thuyết trong danh sách dài năm nay cũng có tầm vóc xuyên lục địa với những câu chuyện sâu sắc về nhiều thế hệ bị cuốn vào những “cơn gió” của các sự kiện toàn cầu. Có thể kể đến Somewhere Else của Jenni Daiches kể về một người tị nạn qua hai cuộc Thế chiến, sự thành lập của Israel và sự sụp đổ của Bức tường Berlin, trong khi Amma của Saraid de Silva mô tả hoàn cảnh khốn khổ của ba thế hệ phụ nữ từ Singapore, Sri Lanka đến New Zealand và London.
Bên cạnh đó, trốn thoát cũng là chủ đề nổi bật trong danh sách. Theo đó trong Nesting của Roisín O'Donnell, một người phụ nữ đã chạy trốn cùng con mình khỏi cảnh bạo hành gia đình chỉ để đối mặt với sự bất ổn cứ thế tiếp nối. Song song đó, Good Girl của Aria Aber mô tả nỗ lực của một phụ nữ cống hiến hết di sản thừa kế từ cha mẹ nhập cư của mình bằng cách tái tạo bản thân trong cộng đồng nghệ thuật của Berlin...
Những tác phẩm khác góp phần hoàn thiện danh sách dài gồm có Ministry of Time của Kaliane Bradley, Somewhere Else của Jenni Daiches, Amma của Saraid de Silva, The Persians của Sanam Mahloudji, A Little Trickerie của Rosanna Pike, Birding của Rose Ruane và The Artist của Lucy Steeds.
De Waal cho biết: “Đây là những tiểu thuyết quan trọng, có tầm ảnh hưởng sâu rộng, trong đó các nhân vật được xây dựng một cách xuất sắc, vượt qua sự phức tạp của gia đình và các mối quan hệ hiện đại, đồng thời mở rộng ranh giới ra xung quanh. Có thể nói 16 cuốn sách sẽ khiến độc giả đọc ngấu nghiến và khơi lên tiếng vọng xoay quanh các sự kiện trong cuộc sống hàng ngày cũng như sức mạnh và sự thông minh của những người phụ nữ”. Bà cũng nói thêm: “Đây thực sự là một lời tri ân dành cho những người phụ nữ ngày nay: Mạnh mẽ, quyền lực, biết mình muốn gì, biết mình là ai”.
Với các ứng cử viên này, danh sách năm nay tiếp tục thực hiện mục tiêu ban đầu khi giải Women’s Prize for Fiction được thành lập là phản ánh sự thiếu vắng những gương mặt phụ nữ ở các giải thưởng lớn, qua đó tôn vinh "sự rộng lớn và đa dạng" của tiếng nói phụ nữ cũng như các tác phẩm độc đáo, xuất sắc và dễ tiếp cận. Từ bóng tối của chủ nghĩa đế quốc và xung đột thế kỉ 20, tác động liên tục của nhập cư và lưu vong, đến tác động trong tương lai khi trí tuệ nhân tạo trỗi dậy… Cùng De Waal, ban giám khảo năm nay còn có tiểu thuyết gia Diana Evans, 2 nhà báo Bryony Gordon, Deborah Joseph và nhà soạn nhạc Amelia Warner.
Năm nay có 9 tác phẩm đầu tay và nhiều hơn một tác phẩm so với năm ngoái. Tác phẩm đầu tay có nghĩa là chúng được chính thức xuất bản, bởi trong số 9 nhà văn này có những cái tên đã viết rất lâu trước đó nhưng đến nay mới được biết đến. Về sự đa dạng, danh sách dài có 6 nhà văn Anh, 3 tác giả Mĩ, 1 người gốc Maroc, 1 người Đức, 1 nhà văn Hà Lan-Israel, 1 tác giả Ireland, 1 người New Zealand, 1 người Nigeria và 1 người Nam Phi. Năm nay có 5 nhà xuất bản độc lập lọt vào danh sách.
Danh sách rút gọn gồm 6 cuốn sách sẽ được công bố vào ngày 2/4 tới, trong khi người chiến thắng sau cùng sẽ được công bố vào ngày 12/6, cùng lúc với người chiến thắng giải thưởng dành cho tác phẩm phi hư cấu mà danh sách chung khảo đã được công bố tháng trước. Nói về nhiệm cắt giảm xuống còn 6 tựa, Waal bày tỏ: “Tôi không biết phải bắt đầu từ đâu nữa… Mỗi một cuốn sách đều có một điều gì đó hấp dẫn và khác biệt về thể loại, chủ đề cũng như đối tượng. Giải thưởng này thực sự là sự tôn vinh đối với tư duy, tiếng nói và quan điểm của phụ nữ về thế giới này, vì vậy việc chọn ai bỏ ai cũng thật khó khăn”.
Để đủ điều kiện nhận giải năm nay, tác phẩm phải được xuất bản tại Vương quốc Anh trong khoảng thời gian từ ngày 1/4/2024 đến ngày 31/3/2025. Những người chiến thắng nổi tiếng trước đây có thể kể đến Zadie Smith, Ali Smith và Maggie O'Farrell. Năm ngoái, tác giả gốc Sri Lanka VV Ganeshananthan đã giành giải thưởng cho tác phẩm Brotherless Night.
LINH TRANG dịch từ The Guardian
VNQD