Đêm trao giải Oscar lần thứ 94 đã chứng kiến nhiều bất ngờ, với sự “ngã ngựa”của The Power of the Dog khi chỉ chiến thắng 1/12 đề cử, trong khi CODA vượt lên chiến thắng toàn bộ 3/3 đề cử. Truyền thông cũng chộn rộn hơn với cú tát của Will Smith dành cho Chris Rock.
CHIẾN THẮNG PHÂN MẢNH
Không nằm ngoài dự đoán của các nhà phê bình, các đề cử chiến thắng Oscar năm nay nhìn chung không quá bất ngờ. Ariana DeBose chiến thắng hạng mục Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất trong phim West Side Story. Ở hạng mục Nam diễn viên phụ, người giành tượng là Troy Kotsur, nam diễn viên khiếm thính có màn thể hiện thuyết phục trong phim CODA. Khoảnh khắc nam diễn viên bước lên nhận giải được trao bởi người chiến thắng năm trước, nữ diễn viên Youn Yuh Jung, khiến cả khán phòng im lặng và ra các cử chỉ kí hiệu chúc mừng.
Ekip phim CODA.
Ở các hạng mục diễn xuất chính, nữ diễn viên Jessica Chastain với vai diễn trong phim The Eyes of Tammy Faye đã xuất sắc được vinh danh trước các tên tuổi gạo cội trong danh sách đề cử. Ngoài Kristen Stewart, cô là người duy nhất chưa sở hữu giải Oscar nào trước đó. Ở đề cử Nam diễn viên chính xuất sắc nhất, Will Smith bất ngờ vượt lên Benedict Cumberbatch để giành lấy chiến thắng đầu tiên sau hơn 40 năm cống hiến cho nghệ thuật. Chiến thắng của anh được đánh giá như sự tổng hòa của việc tri ân, cũng như có vai diễn thuyết phục trong bộ phim tiểu sử King Richard.
Ở mảng kịch bản, kịch bản gốc hay nhất đã thuộc về Belfast của nhà làm phim người Ireland Kenneth Branagh. Đây là chiến thắng có nhiều bất ngờ khi trước đó giới phê bình đánh giá rất cao kịch bản của phim Licorice Pizza. Ở mảng chuyển thể, CODA làm nên cú hattrick khi vượt qua The Power of the Dog để giành chiến thắng ở hạng mục này.
Nữ đạo diễn người New Zealand Jane Campion giành chiến thắng ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất, và là chiến thắng duy nhất của The Power of the Dog năm nay. Như vậy lần đầu tiên trong lịch sử Oscar có hai nữ đạo diễn chiến thắng liên tiếp, khi năm trước đó là Chloé Zhao của phim Nomadland. Jane Campion cũng là người phụ nữ thứ 3 chiến thắng ở hạng mục đạo diễn trong gần 100 năm lịch sử của giải thưởng này. Trước đó bà cũng được đề cử cho phim The Piano nhưng không chiến thắng.
Đạo diễn Jane Campion.
Có thể thấy rằng các kết quả trên không quá khác biệt so với các dự đoán trước đó, cũng như các kết quả tiền Oscar. Bất ngờ lớn nhất ở đêm trao giải có lẽ nằm ở hạng mục quan trọng nhất, khi CODA lội ngược dòng chiến thắng Phim hay nhất. Ngay từ đầu mùa giải, vị trí dẫn đầu luôn là The Power of the Dog, trong khi CODA hầu như bị “bỏ lơ” ở các giải thưởng tiền Oscar cũng như giới phê bình. Thế nhưng chỉ vài tháng trước khi đêm trao giải diễn ra, cục diện đã thay đổi một cách toàn diện với các chiến thắng lần lượt tại SAG (Nghiệp đoàn diễn viên lựa chọn), WGA (do các nhà biên kịch lựa chọn) và PGA (do các Nhà sản xuất lựa chọn).
ĐIỀU GÌ KHIẾN CODA LÀM NÊN LỊCH SỬ?
CODA, viết tắt của cụm “Child of deaf adults” ngầm chỉ những đứa trẻ sinh ra trong một gia đình khiếm thính, và nhân vật chính, Ruby, 17 tuổi, cũng là một người trẻ như thế. Sinh sống bằng nghề đánh bắt hải sản, ngay từ thủa nhỏ, cô đã vô tình trở thành thông dịch viên ngôn ngữ kí hiệu cho cha, mẹ và anh trai mình. Khi phát hiện ra khả năng ca hát, ước mơ được học ở trường nghệ thuật Berklee giờ đây xung đột với trách nhiệm gia đình, khi cô là người duy nhất nói được. CODA phần nào đã tái hiện được tình cảm gia đình đầm ấm cũng như những áp lực có phần vô hình mà những người trẻ sinh ra trong một gia đình “lệch chuẩn” phải chịu.
Được làm lại từ bộ phim La Famille Bélier của Pháp năm 2014, chiến thắng hạng mục Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất đã chứng minh khả năng cải biên của nữ đạo diễn Sian Heder. Trong bộ phim gốc, gia đình Biter chăm sóc nông trại và bán các sản phẩm từ phô mát. Khi chính trị gia có nhiều khả năng chiến thắng ở địa phương muốn xây trung tâm thương mại lấn vào rừng cũng như trang trại của những người nông dân, nhà Biter đã quyết định tranh cử, và cô con gái nhỏ, Paula, bị kẹt trong trách nhiệm giúp cha mình truyền đạt ý tưởng để vận động phiếu bầu.
Còn trong CODA, Sian Heder đã khéo léo xoay gia đình Rossi sang phía biển cả, và bởi những chi phí giám sát do chính quyền áp đặt đã đẩy những ngư dân thành lập các hợp tác xã. Khi doanh nghiệp này chập chững phát triển, cũng là khi Ruby muốn thực hiện được ước mơ của mình. Có thể thấy được sự chặt chẽ cũng như mạch lạc ở chi tiết này so với bản gốc.
Một cải biên quan trọng khác nằm ở người mà Ruby say nắng, Miles, một anh chàng đẹp trai, và hành trình chữa lành của hai người trẻ. Nếu Ruby chịu nhiều áp lực từ những lời trêu chọc về gia cảnh cũng như hành động có phần kì lạ của bố mẹ mình; thì Miles tuy có một gia đình bình thường, nhưng không hạnh phúc. Hai người trẻ đồng cảm với nhau, để những lần trên mỏm đá cao, họ đã thấu hiểu và chia sẻ cùng nhau. Trong bộ phim gốc, Paula dường như cô độc trên hành trình của mình, và không có ai để chia sẻ sự cùng.
Ngoài những cải biên cần thiết, thì dàn diễn viên của CODA cũng là một thành tố lớn góp phần tạo nên chiến thắng. Khác với bộ phim gốc sử dụng các diễn viên có thính lực, đạo diễn Sian Heder đã mời đến ba diễn viên khiếm thính, và sự thấu hiểu của họ đã phần nào đó tạo nên một bộ phim hay. Theo đó, bộ phim có sự góp mặt của nữ diễn viên Marlee Matlin trong vai người mẹ, người từng chiến thắng Oscar năm 1986 cho bộ phim Children of a Lesser God, và là người khiếm thính duy nhất chiến thắng ở Oscar cho đến khi Troy Kotsur - nhân vật thủ vai người cha - trở thành người khiếm thính thứ 2 chiến thắng sau cúp vàng ở hạng mục Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất năm nay.
Lady Gaga và huyền thoại Liza Minnelli.
Bên cạnh đó, việc dời lễ trao giải cũng được đánh giá là nhân tố giúp CODA lập được cú hattrick lớn. Với nội dung nhẹ nhàng, ấm áp; CODA thắp nên được sự đồng cảm, thấu hiểu, sẻ chia, cũng như những cảm xúc tinh nguyên nhất cho những thứ không hoàn hảo. Trong bối cảnh cả thế giới chao đảo vì chiến tranh Nga - Ukraine, đây là một ngọn lửa đồng cảm cần thiết, và mang ý nghĩa nhân văn trong đêm tối hỗn mang. Nếu so với The Power of the Dog có phần đen tối, thì CODA khơi gợi được nhiều đồng cảm cũng như niềm ham sống. Tuy còn nhiều tranh cãi xung quanh chiến thắng này, thế nhưng khó mà nói CODA không xứng đáng.
NHỮNG ĐIỂM ĐÁNG TIẾC
Tuy là năm có nhiều cải tổ sau số lượng lượt xem thấp kỉ lục của năm ngoái, thế nhưng Oscar lần thứ 94 cũng để lại nhiều điểm đáng tiếc. Theo đó, cú “va chạm” bất ngờ giữa Will Smith và người dẫn chương trình Chris Rock gây nhiều ý kiến trái chiều khi Will Smith (người được trao giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất ngay sau đó) đã tiến lên sân khấu tát Chris Rock, người dẫn chương trình, trên sóng trực tiếp khi người này pha trò không thiện chí và lịch sự với vợ của anh. Ngoài ra, việc cắt phần lớn những hạng mục phụ khỏi đêm trao giải, mà chỉ được trình chiếu lại đoạn ngắn, hoặc bỏ hoàn toàn bài phát biểu nhận giải, là khó chấp nhận với những thành tựu mà các nhà làm phim đã cố gắng làm được.
Ariana DeBose, Troy Kotsur và Jessica Chastain.
Với việc nâng tổng số đề cử ở hạng mục Phim hay nhất lên 10, Viện Hàn Lâm ít nhiều đã cho thấy sự ghi nhận của mình với các tác phẩm có chất lượng. Chiến thắng của Jane Campion cũng như Ariana DeBose phần nào cho thấy các vấn đề phụ nữ, sắc tộc… đã được Oscar tiếp thu và cải thiện. Đêm trao giải cũng chứng kiến sự trở lại của huyền thoại Liza Minnelli, cùng sự góp mặt của Lady Gaga, nhằm kỉ niệm 50 năm ra đời của tác phẩm Cabaret từng chiến thắng áp đảo ở Oscar năm 1973.
Ngoài ra sân khấu giải thưởng năm nay cũng gây ấn tượng với các viên trang sức hai màu chủ đạo xanh lam và trắng gợi lên ý tưởng về hòa bình, bình đẳng và đoàn kết. Lễ trao giải cũng dành ra những giây phút để tưởng nhớ những nạn nhân trong xung đột Nga - Ukraine với lời kêu gọi “Stand with Ukraine”. Nhìn chung năm nay là một mùa giải không có quá nhiều tranh cãi, với các chiến thắng phù hợp với các giải tiền Oscar cũng như đã được dự đoán từ trước. Chiếm 13.7 triệu lượt xem, cao hơn so với năm trước do bị ảnh hưởng nhiều bởi đại dịch, ít nhiều Viện Hàn Lâm đã chịu cải tổ và có những thay đổi cần thiết, giúp tôn vinh sự đa dạng của ngành công nghiệp điện ảnh.
NGÔ MINH
VNQD