Thêm một giải thưởng văn học lớn ở Anh tuyên bố dừng lại

Chưa đầy một tháng sau khi giải Costa Books tuyên bố ngừng lại sau hơn 50 năm hoạt động, khiến văn đàn Anh xôn xao thì mới đây BookTrust, đơn vị điều hành giải sách thiếu nhi Blue Peter cho biết vì nguồn lực hạn chế nên sự đồng hành là không thể tiếp tục.

Theo đó, quyết định hủy bỏ giải thưởng sách Blue Peter đã bị các tác giả và nhà xuất bản ví như một sự "tàn phá" và là "tổn thất khủng khiếp" đối với ngành sách, đặc biệt là sách dành cho thiếu nhi. Trong quá khứ đây là giải thưởng được trao cho sách hư cấu và phi hư cấu dành cho trẻ em, và được quảng bá thông qua chương trình truyền hình dành cùng tên, có lịch sử hoạt hoạt động hơn 22 năm qua.

Trong một tuyên bố mới đây, BookTrust cho biết bản thân rất buồn cũng như thất vọng khi phải thông báo kết thúc giải thưởng đã có truyền thống lâu đời. Đại diện tổ chức cũng thông báo rằng, giải Blue Peter đã “tìm ra và giới thiệu rất nhiều cuốn sách, tác giả và họa sĩ minh họa tuyệt vời trong những năm qua. Tham vọng của chúng tôi là cho thấy được lợi ích của việc đọc sách từ lứa tuổi nhỏ và hiệu quả lâu dài tiếp theo sau đó bằng cách thiết lập thói quen và hành vi đọc sách”

Tuyên bố cũng cho biết thêm: “Tại thời điểm này, các nguồn lực hạn chế của chúng tôi sẽ tập trung hơn vào việc mang lại các giải pháp hỗ trợ cho các gia đình khó khăn. Thông qua các khoản tài trợ, họ sẽ có cơ hội thay đổi cuộc sống bằng các cuốn sách”. Theo đó, một giải thường mới đã được thành lập vào năm 2021, mang tên Storytime với mục đích “tìm ra cuốn sách hay nhất có khả năng chia sẻ” và là một phần của dự án thử nghiệm nhằm khuyến khích các gia đình có hoàn cảnh khó khăn đến thăm thư viện địa phương.

Hai tác phẩm cuối cùng chiến thắng giải Blue Peter.

Tuyên bố mới cũng cho biết BookTrust hiện đang chạy “các chương trình thí điểm mới” cho trẻ em và gia đình trong những năm trước khi chúng đến trường “để khám phá những nguồn lực và hỗ trợ nào sẽ hiệu quả nhất trong việc giúp phát triển thói quen đọc sách thường xuyên. Chúng tôi làm điều này bởi vì rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em đọc sách thường xuyên thường có kết quả tốt hơn trong suốt cuộc đời".

Đại diện văn chương Alice Sutherland-Hawes cho biết “không có gì bí mật khi nói thị trường xuất bản dành cho trẻ em hiện đang bão hòa, và các giải thưởng như Blue Peter (hay là Costa) đã giúp quảng bá rất tốt cho những cuốn sách và các tác phẩm tuyệt vời của họ. Việc mất cả hai giải thưởng chỉ trong vài tuần là một tổn thất to lớn đối với những người sáng tạo không chỉ trong riêng ngành sách thiếu nhi, mà còn là cả thị trường xuất bản”. Cô cũng nói thêm “giờ đây chỉ còn lại hai giải thưởng là được chú ý cho thể loại này”

Các giải thưởng lớn khác cũng có hạng mục cho sách thiếu nhi là Giải thưởng sách thiếu nhi Waterstones (có ba hạng mục) và Giải thưởng huân chương Carnegie

Sutherland-Hawes, đại diện của nhiều tác giả bao gồm cả Harry Woodgate, người chiến thắng hạng mục minh họa của giải thưởng Waterstones 2022 cho cuốn sách ảnh Grandad's Camper, đã dự đoán rằng việc mất giải thưởng Blue Peter có thể làm giảm sức hút của sách thiếu nhi. Bà nói: “Với thu nhập ngày càng đang giảm, những người sáng tạo sẽ mất đi hai nguồn thu nhập lớn tiềm năng đối với những cuốn sách được xuất bản và những người có khả năng có cơ hội được xuất bản. Và đó thật là không hay cho những đứa trẻ giờ đây không thể tìm thấy câu chuyện của mình trong sách".

Elle McNicoll, người đã chiến thắng hạng mục Tác phẩm hư cấu hay nhất của giải Blue Peter 2021 với cuốn tiểu thuyết đầu tay A Kind of Spark, cũng cho biết rằng cô đã rất buồn khi nghe giải thưởng đã phải dừng lại vì đây là “một trong số ít giải thưởng văn học lớn trao cho trẻ em mà có sức nặng cả về chất lượng cũng như truyền thông”.

“Tiếng nói của những tác giả đã được lắng nghe trong suốt quá trình đánh giá và thật là một mất mát lớn khi điều đó diễn ra. Truyền hình có thể tiếp cận độc giả nhỏ tuổi theo những cách khác mà các tác phẩm chữ viết không thể so bì, vì vậy đây là một cú đánh lớn khi trẻ em đôi khi bị bỏ rơi khỏi không gian văn học”.

Một số tác phẩm của tác giả chiến thắng giải Blue Peter được chuyển ngữ sang tiếng Việt.

Kiran Millwood Hargrave, người lọt vào danh sách rút gọn của giải thưởng Blue Peter ở hạng mục Tác phẩm hay nhất cho cuốn tiểu thuyết thứ hai The Island at the End of Everything gọi việc mất giải thưởng là một "cú đánh kinh hoàng không chỉ đối với độc giả trẻ em mà còn là với các tác giả" .

Trong khi “giải thưởng có những tiêu chí rất riêng, thế nhưng Blue Peter đã cung cấp khả năng tiếp cận độc giả trên một quy mô chưa từng có tiền lệ. Việc lọt vào danh sách rút gọn chắc chắn đảm bảo sự nghiệp tốt đẹp. Và khi các bậc cha mẹ chỉ dựa vào những tác giả tên tuổi, việc đọc sách của con cái họ sẽ bị ảnh hưởng. Thật là xấu hổ, và hơn thế nữa, là một mất mát”.

Tác giả LD Lapinski cho biết giải thưởng “đánh giá cao phản hồi của những người trẻ tuổi và cho thấy những cuốn sách có thể quan trọng và tuyệt vời như thế nào”. Hội đồng giám khảo cho giải thưởng này chính là lứa tuổi học sinh. Bởi vì điều này đặt “sách cũng như trách nhiệm vào tay của những người trẻ”, Lapinski nói. “Dù sao thì báo chí đưa tin về văn học thiếu nhi cũng rất ít nên việc loại bỏ những giải thưởng trên truyền hình này là một sự mất mát khủng khiếp.”

Đại diện văn học Molly Ker Hawn cho biết việc phải dừng lại giải thưởng Costa và Blue Peter là sự mất mát vô cùng khó khăn. “Tất cả những giải thưởng này”, cô nói, “đã đưa sách thiếu nhi đến với độc giả phổ thông theo cách mà tôi không chắc là giải Huy chương Carnegie và Kate Greenaway có thể làm được”.

Florentyna Martin, người đứng đầu mảng sách thiếu nhi tại Waterstones, cho biết giải thưởng “từ lâu trở thành một kim chỉ nan cho những người bán sách và độc giả. Bởi vì danh sách đề cử hàng năm luôn giới thiệu những tác phẩm thú vị, sáng tạo và giàu trí tưởng tượng từ khắp các nhà xuất bản dành cho trẻ em”.

THUẬN NGÔ