Giữa khuất nẻo mây bay

Lật dở vài trang, đọc vài bài thơ đầu tiên trong Gió heo may ngày nắng gián đoạn, không hiểu điều gì xui khiến tôi cứ muốn tìm tới những bài thuộc mạch nguồn trong trẻo, tin yêu, sòng phẳng một chèo một lái ở đôi tập thơ đầu của Lê Thiếu Nhơn. Ví như: Gót chậm kỉ niệm; Chiều muộn miền thu; Mùa gọi Bazan; Hiên vắng mưa đêm; Bước chậm ở Hậu Giang…

Ví như những câu thơ: Con tập bước đi mùa xuân thứ nhất/ Cha mẹ bắt đầu tìm lại ấu thơ (Gửi theo mùa xuân thơ ấu); Muốn tìm lại tiếng ca ai sau vành nón/ Chỉ thấy ngoại ô thăm thẳm thở dài (Tĩnh lặng lúc giao thừa). Những bài thơ, những câu thơ như vậy trong Gió heo may, ngày nắng gián đoạn đã là thưa, là hiếm bớt mà thay vào đó là cảm xúc dằn vặt, âu lo, buồn thương của một người đã “ngấm đòn” thị phi, đã trải qua bao vấp váp cuộc đời: Sự tử tế ngày càng bị đẩy vào tuyệt lộ/ Tôi tập làm quen với màu cúc trái vụ, vì sợ mùa đi bỏ rơi mình (Tĩnh lặng lúc giao thừa); Không còn đủ khát khao để nhắc sông dài biển rộng/ Tôi trồng thêm một hàng cây, cho chim về hót hắt hiu đời mình (Buổi sáng ở Thủ Dầu Một)... Là vì tuổi tác hay vì anh muốn thi ca gần với đời sống thực của mình hơn?

Lê Thiếu Nhơn ngang ngửa bình thơ, bình văn, phác dựng chân dung của họ một cách tinh nhạy và xác quyết… để khi lớp đàn anh đọc những bài viết ấy phải buông rơi những câu sửng sốt: “Già dặn, chuẩn xác… Đúng là một thằng sớm già”. Làm báo và làm thơ song hành. Cũng không ai nhớ nổi, thuở ấy nhà thơ Lê Thiếu Nhơn nổi trội hơn nhà báo Lê Thiếu Nhơn, hay là ngược lại. Chỉ nhớ một điều: Trẻ trung đấy mà không buông tha, mà rất cụ cựa, mà thích đối đầu nói thẳng nói thật, mà không sợ tạo ra nhiều... kình địch.

Và cứ thế, thêm hai mươi năm nữa ập tới. Tôi nhấn mạnh đến tính cách thích đối đầu, thích nói thẳng của anh để cố tình tìm ra mối liên hệ với những bài thơ anh mới viết trong tập thơ Gió heo may nắng ngày gián đoạn hôm nay.

Có ai đó đã ví von rằng, hiện thực đời thường giống như chiếc giếng đang thau. Phần còn lộn lèo bùn đất, rác rến, lá ải, rêu mục là dành cho văn xuôi. Thi ca chỉ múc lấy phần nước đã tinh khiết, đã trong lọc, đã lắng đọng ở tận đáy sâu. Nhưng với đất nước mình, những sự biến cải, những cuộc binh đao, những phủ định và khẳng định tới tấp, vội vã lại giống như chiếc gậy automatique, chạy bằng động cơ điện nhiều sức ngựa đã quấy đảo, làm lộn lạo, nháo nhào qua năm này tháng khác, khiến nước trong không còn kịp lắng xuống đáy sâu… Có phải điều này mà ở xứ mình không ít nhà báo cầm bút làm thơ và ngược lại là nhà thơ không thể tránh khỏi cái nhìn và cảm quan của nhà báo.

Vì lẽ đó, với tập Gió heo may ngày nắng gián đoạn tôi cảm thông và bênh vực những ẩn ức, những thất vọng, những hoài nghi của anh trước những gì đã nghe, đã thấy: Chúng ta làm sao tự vệ được trước sắc mây bay?/ Chúng ta làm sao tự vệ trước chiều mưa muộn?/ Chúng ta làm sao tự vệ trước vệt nắng phai? (Chột dạ khi ra khỏi nhà).

Tôi thông cảm và bênh vực cả cái cảm giác bất lực vào chính ngòi bút của mình, vào những vần thơ mình viết ra, rồi bằng cách nào đây để thực hiện được thiên chức ngợi ca, làm đẹp cho cuộc đời: Người lương thiện còn bị đọa đày đến bao giờ?/ Câu hỏi chán chường không ai muốn nhắc/ Thế kỉ bán mua danh vọng/ Thế kỉ trí thức nửa mùa/ Tôi tìm cách đi lùi trong kí ức, đi lùi đến ngây thơ! (Khuất nẻo mây bay).

Ai quen biết Lê Thiếu Nhơn, đã đọc anh, đặc biệt là đọc những bài báo giàu sức nóng, sự châm ngòi cho phát nổ khi anh đề cập tới những ngang tai, chướng mắt, những gì bất cập trong cuộc sống nói chung, trong toàn cảnh văn hóa văn nghệ hiện nay, đều nhận ra sự thống nhất hữu cơ của anh giữa thơ và báo. Đó chính là đạo đức và phẩm cách cần thiết của người cầm bút hôm nay; là phần “trách nhiệm công dân” thấm đẫm trên mỗi dòng viết của anh. Cũng ở “phần trách nhiệm công dân” ấy, đọc Gió heo may ngày nắng gián đoạn vẫn thấy toát lên cái vỉa mạch chủ yếu; cái màng lọc riêng của cảm xúc của biểu hiện là dành cho thơ, giúp thơ thoát thai, nên hình hài. Chứ tuyệt nhiên tác giả không bị lạc bước sang những nẻo đường xa lạ với thi ca.