Quốc hội Ukraine vừa bỏ phiếu thông qua hai đạo luật mới đặt ra những hạn chế rõ ràng hơn đối với sách vở cũng như âm nhạc từ Nga, sau khi Kyiv tìm cách “phá vỡ” nhiều mối quan hệ văn hóa còn lại giữa hai nước sau cuộc tấn công của Moscow.
Theo đó, một trong hai đạo luật là việc cấm công dân Nga in sách, trừ khi họ từ bỏ hộ chiếu Nga và nhập tịch Ukraine. Lệnh cấm sẽ chỉ áp dụng đối với những người có quốc tịch Nga sau khi chế độ Xô Viết sụp đổ vào năm 1991. Dự luật này cũng cấm nhập khẩu thương mại sách in ở Nga, Belarus và lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng, đồng thời yêu cầu sự cho phép đặc biệt đối với các trường hợp ngoại lệ, là sách viết bằng tiếng Nga hoặc từ bất kì quốc gia nào khác.
Mặt khác, các tác phẩm của các tác giả Nga đã qua đời từ lâu, như Pushkin hay Tolstoy, đã được xuất bản nhiều năm ở Ukraine sẽ không bị cấm.“Các cửa hiệu sách vẫn có thể nhập sách bằng tiếng Nga, từ Lithuania, nhưng để làm được điều này thì cần phải nhận được sự cho phép đặc biệt từ Ủy ban Nhà nước về Phát thanh và Truyền hình”, Taras Shamayda, một nhà hoạt động về bản sắc Ukraine, người đã làm việc với các dự luật, cho biết “Để nhập các sản phẩm này, bên thứ ba cần phải đợi cho đến khi ủy ban đọc sách và quyết định xem đó có phải là sách tuyên truyền của Nga hay không”.
Đạo luật mới sẽ cấm các tác phẩm nhập khẩu từ Nga.
Theo các văn bản đề xuất, các hiệu sách ở Ukraina có thời hạn từ nay đến ngày 1 tháng 1 năm 2023 để bán toàn bộ tác phẩm văn học của các tác giả có quốc tịch Nga xuất bản sau năm 1991. Ngoài thời hạn này, việc bán sách sẽ bị cấm. Taras Shamayda nói: “Bạn phải hiểu rằng không chỉ Putin khơi mào cuộc chiến này, mà công dân Nga cũng đã ủng hộ chiến tranh xâm lược. Bất cứ điều gì liên quan đến việc tuyên truyền của Nga đều nên bị cấm”.
Đạo luật còn lại cấm công dân Nga có quốc tịch sau năm 1991 chơi nhạc trên các phương tiện truyền thông và phương tiện giao thông công cộng, đồng thời tăng thời lượng sử dụng tiếng Ukraine trên các chương trình truyền hình và đài phát thanh.
Các đạo luật này cần phải được kí bởi tổng thống Volodymyr Zelenskiy để có hiệu lực, và không có dấu hiệu nào cho thấy ông sẽ phản đối. Cả hai đều nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ khắp chính quyền, gồm cả các nhà lập pháp, những người được các phương tiện truyền thông và xã hội dân sự Ukraine coi là từ lâu ủng hộ Điện Kremlin.
Tuy thế Moscow không đồng ý với các đạo luật mới này, và cho rằng các chính sách của Kyiv nhằm sử dụng ngôn ngữ Ukraine trong cuộc sống hàng ngày là sự áp chế lượng lớn người nói tiếng Nga của Ukraine.
Âm nhạc Nga cũng sẽ bị hạn chế.
Theo báo cáo trong cuộc điều tra dân số gần đây nhất vào năm 2001, hiện nay khoảng một phần ba người Ukraine nói tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ của họ. Và trong các cuộc khảo sát gần đây hơn - phần lớn người Ukraine nói rằng họ đã quen với ngôn ngữ Nga. Ukraine đã được Nga hóa trong nhiều thế kỉ, dưới thời Đế chế Nga và sau đó là Liên bang Xô viết, khi tiếng Nga là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến trong các trường học.
Tuy nhiên thói quen giao tiếp hàng ngày bằng tiếng Nga đang ngày càng giảm, đặc biệt là sau định hướng thân với phương Tây kể từ năm 2014 của Ukraine. Tiếng Ukraine nổi lên như một nền tảng trong việc thúc đẩy quốc gia hướng tới một bản sắc riêng thời hậu Xô Viết.
Ông Oleh Myrhorodskyy, 57 tuổi, một người nói tiếng Nga đến từ thành phố phía nam Odesa, người đã nhanh chóng đăng kí một lớp học tiếng Ukraina cho biết: “Đó là câu hỏi về sự tồn tại của chúng tôi. Đó là lí do tại sao mọi người cần phải nỗ lực xây dựng nền tảng quốc gia. Và ngôn ngữ chính là nền tảng đó"
Các lớp học từ xa, được khởi chạy trực tuyến từ Lviv ngay sau khi cuộc tấn công bắt đầu, được lấp đầy ngay lập tức. Các nhà tổ chức cho biết hơn 800 người đã đăng kí trong vòng ba ngày.
Hàng trăm địa điểm ở thủ đô Kyiv của Ukraine đã được đánh dấu cho việc đổi tên để loại bỏ mối liên hệ với Nga, và một tượng đài thời Liên Xô kỉ niệm tình hữu nghị của người dân Ukraine và Nga đã bị phá bỏ vào tháng 4, thu hút sự cổ vũ của đám đông tụ tập.
Các đại biểu của Quốc hội Ukraine đã bỏ phiếu vào hôm Chủ nhật, 19 tháng 6 với đại đa số đồng ý hai đạo luật trên. Không có phiếu chống nào cho đạo luật nhằm hạn chế việc phổ biến tiếng Nga và các tác phẩm văn học hoặc âm nhạc của Nga. Các đề xuất lập pháp đã được chuyển tới Tổng thống Ukraine Zelensky, và ông có mười lăm ngày để kí chấp thuận hoặc là từ bỏ việc làm cho chúng có hiệu lực.
NGÔ MINH
VNQD