Ntsika Kota - nhà văn người Eswatini (trước đây là Swaziland), đã giành giải Cuộc thi truyện ngắn Khối Thịnh vượng chung khu vực châu Phi với truyện ngắn And the earth drank deep (tạm dịch: Và trái đất vẫn cứ phê pha) và trở thành người Swaziland đầu tiên đoạt giải thưởng này.
Truyện ngắn đoạt giải được các giám khảo nhận xét là “một câu chuyện phổ quát… chạm tới nhiều nền văn hóa và nhiều thế hệ” và Kota xứng đáng với giải thưởng lần này, sánh vai cùng những tác giả khu vực đã được vinh danh những năm trước đây như Remy Ngamije, Innocent Ilo, và Akwaeke Emezi.
Chân dung Ntsika Kota. Ảnh: Brittle Paper
Năm nay tròn 29 tuổi, Kota sinh ra ở Mbabane, Eswatini. Anh tự mình vươn lên trở thành một nhà văn dù ngành học chính là hóa học. Chiến thắng ở giải truyện ngắn lần này của anh có ý nghĩa quan trọng bởi anh là nhà văn đầu tiên của Eswatini lọt vào danh sách rút gọn cuối cùng của giải thưởng và là người đầu tiên đoạt giải khu vực. Kota đã vươn lên và vượt qua tất cả các ứng cử viên xuất sắc nhất lọt vào vòng chung khảo khu vực châu Phi, gồm các tác giả người Nigeria như Dera Duru và Franklyn Usouwa, tác giả người Uganda Charlie Muhumuza và tác giả người Zambia Mubanga Kalimamukwento.
Hành trình đến với văn học của Kota thực sự là nguồn cảm hứng cho những ai đam mê văn chương, bởi anh là nhà văn tự thân không được trang bị nền tảng văn học như nhiều nhà văn khác. Điều khơi nguồn cảm hứng chính là ở chỗ Kota cho thấy sức mạnh của con người khi kiên định theo đuổi đam mê dù cho đối với những người xung quanh điều đó có bất khả thi đến đâu. Kota đã giành giải thưởng và điều này là đặc biệt quan trọng đối với việc Eswatini sẽ làm thế nào để thế giới biết tới văn học nước này nhiều hơn nữa.
“Và trái đất vẫn phê pha” là một câu chuyện lấy bối cảnh một cộng đồng săn bắn hái lượm và xoay quanh một nhóm dân làng khi họ đối mặt với các mối đe dọa từ động vật hoang dã, dịch bệnh và những cái chết bất ngờ. Kota cho biết mặc dù xã hội săn bắn hái lượm được miêu tả trong truyện là hư cấu, một số khía cạnh của hệ thống phân cấp xã hội của ngôi làng dựa một phần vào nền văn hóa Nguni từ Nam Phi.
Nói về truyện ngắn đoạt giải của Kota, giám khảo người Rwandan Louise Umutoni-Bower ca ngợi tính phổ quát của truyện và cách kể chuyện xúc động của của Kota: “Đây là một câu chuyện mang tính phổ quát, chạm tới nhiều nền văn hóa và nhiều thế hệ, một câu chuyện sử dụng chất liệu dân gian châu Phi về mặt hình thức nhưng rất dễ tiếp cận. Truyện ngắn là lời nhắc nhở về một thời kỳ mà nghệ thuật kể chuyện từng có vị trí cao trong các hoạt động hội họp cộng đồng. Đọc truyện, tôi như thấy mình đang trở lại thời gian khi còn ở bên mẹ và lặng lẽ lắng nghe những câu chuyện kể về những vị anh hùng cũng như những nhân vật phản diện của Rwandan. Qua truyện ngắn, chúng ta có thể nhìn thấy chính mình và ý nghĩa của việc được làm người. Điều đáng ngợi khen là việc nhà văn sẵn sàng mô tả ‘cái ác’ mà không cần đến một lời phán xét”.
Trước thông tin đoạt giải, Kota tỏ ra ngạc nhiên và thấy biết ơn vì điều này: “Được lọt vào danh sách rút gọn tự nó đã là một điều hết sức bất ngờ. Giành được giải thưởng khu vực châu Phi với tư cách là một người viết nghiệp dư quả thật vượt quá mọi khả năng mà người ta có thể tin được”.
Cùng với giải thưởng khu vực châu Phi trị giá 2.500 bảng Anh, Kota sẽ có cơ hội bước vào vòng thi chung khảo với các nhà văn đoạt giải ở các khu vực châu Á (Sofia Mariah Ma), Canada và châu Âu (Cecil Browne), Caribbean và Thái Bình Dương (Mary Rokonadravu). Người chiến thắng cuối cùng sẽ được xướng tên vào ngày 21/6 tới đây.
HỮU DƯƠNG
VNQD