Anne Rice - mẹ đẻ của vũ trụ ma cà rồng, vừa qua đời ở tuổi 80 sau biến chứng đột quỵ. Sinh năm 1941, bà lớn lên trong một gia đình Công giáo điển hình ở New Orleans, và sớm mất mẹ ở tuổi 15. Trong suốt 80 năm tại thế, bà đã viết hơn 30 cuốn sách và bán được trên 150 triệu bản. Trong đó, Phỏng vấn Ma cà rồng là tác phẩm đầu tiên, để rồi sau đó 13 nhân vật trong tác phẩm này tiếp tục xuất hiện ở các tập sau trong series Vampire Chronicles (tạm dịch Biên niên sử ma cà rồng). Dù vừa rời xa trần thế nhưng bạn đọc khắp nơi sẽ còn mãi nhắc đến nữ nhà văn người Mĩ bởi dấu ấn Ma cà rồng do bà tạo ra quá đậm nét.
Nhà văn Anne Rice. Nguồn: Los Angeles Times
Nếu Stan Lee là người tạo ra vũ trụ các siêu anh hùng của Marvel, thì ở mảng thriller/ horror, Anne Rice từ lâu được biết đến như là tác giả sáng lập nên vũ trụ các ma cà rồng. Phỏng vấn Ma cà rồng xuất bản năm 1976, cũng đồng thời là tác phẩm hay nhất của bà, và là cuốn sách hiếm hoi được chuyển ngữ và giới thiệu tại Việt Nam. Ngoài nhân vật nữ ma ca rồng do ca sĩ yểu mệnh Aaliyah đóng, thì phim chuyển thể từ tiểu thuyết này với sự góp mặt của Brad Pitt, Tom Cruise và Kristen Dunst từ lâu đã là một dấu ấn không thể xóa nhòa của dòng phim ma cà rồng.
BÀ HOÀNG GOTHIC
Tác phẩm thuật lại lần phỏng vấn hiếm hoi của phóng viên Daniel Molloy với Louis - Ma cà rồng chính. Với trí tưởng tượng siêu phàm, Anne Rice đã viết nên một tiểu thuyết không chỉ gây sợ; mà đó còn là hành trình trưởng thành - trả thù vô cùng lí thú, cũng như ý nghĩa ẩn sâu nhiều gợi mở: về các mặt đối lập, về sự đấu tranh giữa phần người - phần thú và rất nhiều những nội dung khác.
Đặt bối cảnh câu chuyện ở vùng Lousiana đầy không khí gothic, Anne Rice dẫn dắt người đọc đi từ nhân vật chính - Louise, một thanh niên 25 tuổi, từng là chủ sở hữu của hai đồn điền chàm. Trong gia đình mình, vì ám ảnh bởi cái chết của người em trai đang dần trở nên cuồng tín, Louise lâm vào đau khổ và tự trách mình. Từ đó anh tự hủy hoại và nguyền rủa bản thân. Đây cũng là lúc Lestat -tên ma cà rồng thủ cựu - tiếp cận và nuôi ý định biến Louise thành “nô lệ” của mình.
Cấp bậc của ma cà rồng cũng như trong xã hội loài người thông thường, nhắm đến những cá thể có nhiều tiềm năng, và biến họ thành tay sai hay kẻ học việc. Mù mắt bởi gia sản giàu có từ đồn điền Point du Lac, Lestat - một tên vô lại, yếu đuối, ngu xuẩn, thù hằn cuộc đời - đã biến Louise thành nô lệ, nhằm cưỡng đoạt khối tài sản nhiều tiền của để chăm sóc người cha mù của mình. Louise vừa mới trải qua sự mất mát em trai, cũng như bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của tên quái vật ấy; đã buông xuôi và thuận theo số mệnh.
Nhưng hai con người ấy chưa khi nào hợp nhau. Nếu Lestat nhàm chán, tầm thường và hạ thấp trải nghiệm cá nhân; thì Louise ngược lại, luôn trăn trở về phần người cũng như phần nửa quái vật trong bản thể mình. Trong anh là trận chiến giữa thiện và ác, giữa đau khổ và đau khổ hơn. Cũng chính bởi sự tự vấn này, mà Louise đã vận vào mình một sự yếu đuối bất khả. Anh vị tha, nhân bản, thương xót cho con trai cả nhà Freniere bị cơn khát máu của Lestat giết chết. Anh an ủi cha y dẫu cho bản thân đang gặp nguy hiểm vì sự nổi dậy của bọn nô lệ da đen trong đồn điền. Anh cũng cảm thông cho nàng Babette, cho Claudia và cả Madeleine sau này.
Nhà Văn Anne Rice. Nguồn New York Times
Cái hay của Anne Rice là bằng chính những mâu thuẫn rất tự thân ấy, ma cà rồng không còn đơn thuần chỉ mang nghĩa đen, là con quái vật; mà đó là sự tự vấn, là cái xuống cấp của nhân tính và của một con người. Ma cà rồng trong tác phẩm của bà không dùng để hù dọa hay tạo twist, mà đó là những tấm gương giúp người đọc tự soi chiếu mình, soi chiếu nhân vật, như thể đa nhân cách, như trường hợp Bác sĩ Jekyll và ông Hyde. Chính những mặt đối lập này làm tác phẩm của bà có giá trị, mà không đơn thuần chỉ là mua vui giải trí đơn thuần.
ĐA TẦNG NGHĨA
Hai con người khác biệt nhau ấy, gắn kết với nhau bởi cái yếu đuối của Louise và cái tham lam của Lestat; cho đến một ngày, Claudia xuất hiện. Vì muốn giải thoát cô bé khỏi đời sống trước bệnh dịch hạch và cái chết của người mẹ trẻ, Louise đã hút máu cô, nhưng vô tình bị Lestat nhìn thấy, và y đã biến cô thành một ma cà rồng nhí, cũng là cầu nối trói buộc Louise, khi anh dần nhận ra bản chất và muốn thoát li ra khỏi Lestat. Chính sự độc ác ấy đã làm hại nhiều người, giam cầm Claudia trong dáng vóc một cô bé con, dẫu đằng sau đó là người đàn bà sắc sảo và nhiều độc đáo.
Điều đó cũng làm hại Louise, và tình cảm của anh. Giữa anh với Claudia là tình cha con khi vừa chớm, nhưng liền sau đó biến thành một tình cảm thể xác hơn. Anne Rice táo bạo khai thác tận cùng cốt truyện, để ngày càng ngày khai thác sự bối rối trong diễn biến cảm xúc. Bị kìm kẹp, cũng đến lúc Claudia phản kháng, và cái kết là hành vi giết hại Lestat. Nhưng hắn chưa bao giờ chết, và hai người họ vẫn chưa khi nào an toàn.
Mang ý định khám phá cộng đồng mình, họ đến Đông Âu để tìm thấy ma cà rồng nơi đây chỉ như xác sống. Họ dong đến Paris, nơi tinh hoa hội tụ, nơi cả Louise và Claudia đều mong muốn đến. Tại đây họ đã chạm mặt Armand - thủ lĩnh của Rạp hát Ma cà rồng, và khi Lestat xuất hiện, điều đó đã gieo rắc cái chết. Ma cà rồng là một cộng đồng nhỏ, và để giữ ổn định những nấc thang ấy, họ xem xét rất kĩ những ai có thể trở thành, để trật tự luôn được đảm bảo. Việc giết đồng loại của mình là không thể chấp nhận, cũng chính điều ấy, Armand đã biến Claudia thành vật tế cho ánh mặt trời.
Tác phẩm Phỏng vấn Ma cà rồng bản tiếng Việt.
Louise bị cuốn hút bởi Armand, và ngược lại, Armand thấy được tinh thần của thế kỷ 19 - trái tim của thời đại này, trong sự xung đột mọi thứ của Louise. Điều đó phản bội tình cảm của Claudia, trong khi sự thật về việc giết chết Lestat được khui ra, tất cả dẫn đến cái kết đầy đau đớn và mất mát. Lại một lần nữa, Anne Rice khiến người đọc khâm phục sự sáng tạo của bà, với cốt truyện ngày càng gấp gáp và tăng tiến, với một cộng đồng và những lề thói, luật lệ riêng.
Hẳn nhiên, điều thành công nhất của Phỏng vấn ma cà rồng là sức sáng tạo của Anne Rice. Bà tạo ra được tính phổ quát cho cộng đồng này, bà đi sâu khai thác các mặt đối lập, cũng như những tình cảm bị dồn ứ trong mỗi nhân vật của mình. Bà dò vào tâm tính họ, bóc tách những dồn nén bấy lâu nay bị che mờ trước tấm rèm sân khấu, để ta thấy được Claudia tàn ác và thiếu nhân tính hơn bất kì ai, Lestat yếu đuối nhưng luôn tỏ vẻ; và trên hết là một Louise luôn bị chi phối bởi tính người trong nhân tính còn ít ỏi sót lại.
Bằng trí tưởng tượng vô cùng phong phú, những tình tiết căng thẳng nối nhau cho đến vô cùng; Anne Rice đã nâng tiểu thuyết về ma cà rồng lên một tầm cao mới, khi nó không còn đơn thuần là hăm dọa, làm cho sợ sệt; mà ngược lại, đó còn là những tầng sau triết lí, sự xoi xét giữa phần con và người dẫu cho đó là một quái vật, con ma cà rồng không hơn không kém. Tác phẩm lớn nhất và cũng hay nhất trong dòng thriller/ horror về ma cà rồng, rất văn chương nhưng cũng cuốn hút không ngờ.
NGÔ THUẬN PHÁT
VNQD