Truyện ngắn. NGUYỄN HỒNG
Thin vừa nhảy được xuống hố thì tiếng nói chuyện mỗi lúc một gần. Hắn nín thở, cuộn gập người như con cuốn chiếu. Dưới chân hắn lõng bõng nước, Thin không dám thở mạnh, hắn sợ chỉ cần làm nước động đậy thì toán người ở trên sẽ quay ngay lại để tóm hắn. Lòng bàn chân Thin lành lạnh, cảm giác trơn tuột và bóng nhẫy khiến hắn rùng mình. Bỗng chốc, bóng đen bật lên như một chiếc lò xo căng cứng, ì oạp trồi khỏi làn nước lếnh loáng phèn. Lúc này, Thin không bình tĩnh được nữa bởi hắn biết mình vừa rơi xuống hố cải mả. Người Kinh sống xen kẽ người Ê Đê trong buôn làng hắn có tục cải mả khiến hắn rùng mình. Người chết chôn xuống đất ba bốn năm bị đào lên, nhặt lấy xương mang đi “tắm rửa” rồi chôn lại lần nữa. Và hắn đang ở trong chính cái hố mà xác chết mới được đưa lên lổn nhổn cá trê núc ních. Hắn hãi hùng cái giống da trơn và ăn tạp ấy bởi chính mắt hắn đã được thấy những cái hang sâu hoắm, thẳng đuột được lũ cá đào từ mả người này sang mả người khác rồi chúng nấp trong đó mà lớn lên một cách kinh hoàng và đầy dị hợm. Trên bờ đã yên, tốp người đi hẳn hắn mới cuống cuồng bò lên miệng hố, nhớp nháp dưới chân làm hắn sởn gai ốc, hắn nằm vật ra đất, trăm thứ cảm xúc hỗn loạn bủa vây khiến hắn tột cùng lo sợ. Cứ thế hắn ngửa cổ lên trời hềnh hệch khóc.
Bầu trời đen như đổ mực, Thin cố mở to mắt cũng chỉ nhìn thấy những đốm lập lòe của vài con đom đóm. Giá kể mà có trăng, hắn còn có thể men theo trăng mà mò tìm bánh trái trên những ngôi mộ xây cao lút đầu người. Hai ngày rồi Thin chưa có gì bỏ bụng, nhưng mà hắn chỉ mệt, kiểu mệt lả đi khiến hắn cảm thấy không còn sức chứ hắn cũng chẳng tha thiết lắm đến việc phải đi tìm cái ăn. Đầy lúc, hắn nghĩ đến việc không chạy nữa, quay về bảo thằng Pha đưa đi đầu thú. Thế nhưng nghĩ đến bà vợ đang nằm héo khô héo quắt trên giường, chắc bà ấy sẽ chết luôn nếu biết Thin làm điều xằng bậy. Lại còn cả Mân nữa, không biết giờ nó đã trốn được đến nơi nào nhưng Thin sợ nếu Mân biết Thin đi đầu thú, chắc chắn nó sẽ mò về tận nhà mà giết luôn cả thằng Pha với bà vợ già ốm yếu.
Thin gặp Mân lần đầu hôm đi hái tiêu thuê ở xã bên. Mân tự giới thiệu hắn là người M Nông thông thạo tiếng Kinh, tiếng Ê Đê và H Mông như cháo chảy. Đời hắn lang bạt kì hồ, vì là thợ đào vàng nên hễ bãi nào có vàng là hắn đến. Mân dày dạn gió sương, cách hành xử của hắn vừa trải đời, vừa khéo léo vừa hoang dại. Buổi tối đầu tiên, chủ sắp xếp cho Thin với Mân cùng ba người nữa ở trong lều ngoài rẫy. Tối lạnh, lại đương sức đàn ông vâm váp mà trong bữa cơm, Mân xách ra can rượu. Đàn ông quen biết nhau, nói chuyện hợp được với nhau cũng nhờ chén rượu. Say mơ màng, Mân thổ lộ vợ hắn là cô gái Ê Đê đẹp nức tiếng xứ Cư Mgar mà hắn từng ở. Nhưng vợ hắn đã bỏ hắn theo người khác lúc chưa có nổi một đứa con chung và hắn lại đang khai thác vàng ở Lào. Mân trải lòng, hốc mắt rưng rưng nước, hắn cắt máu ăn thề quyết phải tìm được vợ để hỏi vợ hắn rằng hắn có gì không tốt mà nàng nỡ bỏ hắn đi. Thin nghe Mân kể thì thương quá, Mân đúng là người trọng ân tình. Đàn ông thằng nào cũng khổ, như Thin quanh năm suốt tháng cày thuê cuốc mướn cũng không kiếm đủ tiền để chữa bệnh cho vợ con. Vợ Thin một dạo đi phun thuốc thuê cho người ta về, đang tắm rửa thì đầu vú phọt máu, nghĩ là chỉ nhiễm độc do thuốc sâu thôi nên kệ vài bữa là hết. Nhưng mà vú vợ Thin cứ cương lên nổi đầy u cục. Thằng Pha đưa mẹ đi khám thì ra ung thư vú đã ở giai đoạn muộn. Bác sĩ bảo phẫu thuật gấp nhưng nhà Thin không thể lo nổi số tiền lớn nên Thin cho vợ về nhà, vợ Thin tự kiếm lá rừng vừa uống vừa đắp. Một hôm đau quá, vợ Thin bạo tay rạch luôn bụng con cóc còn đang ngoe nguẩy. Người già bảo mật cóc tốt nhưng cực độc, người nào bị bệnh không cứu được nữa thì làm liều, một là bị mật cóc làm chết luôn, còn ai may mà không chết thì bệnh sẽ khỏi. Vợ Thin co giật, sùi bọt mép như người ăn phải bả chó. Thằng Pha đã lên rừng đánh dấu những cây gỗ to để đẽo tượng và làm nhà mồ. Kì diệu là vợ Thin sống lại nhưng cứ như người khác. Ngày thường chẳng bao giờ kêu ca, đau quá cũng cắn răng mà chịu. Thế mà giờ vợ Thin rên la ầm ĩ, nửa đêm rồi còn làm hắn buốt hết cả ruột gan.
Mân nghe Thin kể với vẻ thương xót. Đêm ngủ, Mân thì thầm bảo Thin là Mân đi làm thuê cốt chỉ để tìm vợ chứ Mân có nhiều tiền. Hồi xưa đi đãi vàng Mân để ra vài khoản kha khá nhưng vợ bỏ đi rồi cũng chẳng có gì mà tiêu. Giờ Mân thấy tội vợ Thin nên cho Thin mượn hai chục triệu về mà cho vợ đi viện. Thin ngoáy ngoáy lỗ tai chỉ sợ nghe nhầm. Thin với Mân bạn bè chả phải, quen thân cũng chưa thế mà Mân cho Thin mượn số tiền lớn thế. Thin buột miệng hỏi Mân là “Ông không sợ tôi chạy không trả tiền cho ông à?” thì Mân bảo Mân chỉ muốn giúp người. Không thì cho Mân về ở nhà Thin, vợ Mân đang quẩn quanh trong buôn ấy, Mân về làm cùng Thin và tìm vợ thì tiện cả đôi đường. Thin nghe xuôi tai, cũng nghĩ mình không có bụng ăn quỵt nên đồng ý.
Thin đưa vợ đi Sài Gòn cả tháng, Mân ở nhà cùng Pha. Lúc Thin về thì Mân đã làm quen được gần hết người trong buôn. Thanh niên trai tráng thích chơi với Mân lắm bởi Mân hiểu biết, chuyện trên trời dưới biển gì Mân cũng biết. Đã vậy Mân lại còn tốt, thỉnh thoảng tối, Mân bỏ tiền ra mua con gà về nấu cháo mời anh em sang tâm sự hàn huyên. Có thằng vợ đẻ không còn nghìn nào, Mân đưa cho chúng vài trăm để mua đồ tẩm bổ. Thin đưa vợ về thì Mân ngỏ ý muốn dựng cái lều ra ở riêng, thanh niên trong buôn phấn khởi bỏ cả ngày đi dựng lều cho Mân ở mảnh đất rẫy nhà Thin. Lều dựng xong, tối nào cũng đông người tụ tập, hôm thì nhậu, hôm mải nghe Mân kể chuyện đông tây. Cả trong lời xót thương của Mân mà người ta cũng thấy toàn điều “đúng”. Mân bảo dân mình khổ quá, đất đai nhiều như thế mà để người Kinh chiếm hết rồi lại phải đi làm thuê cho họ. Nếu không vùng dậy mà đấu tranh thì cả đời người trong buôn còn nghèo khó. Mân kể hồi còn ở Cư Mgar, Mân đưa vợ đi đăng kí kết hôn thì ông cán bộ chỗ Mân làm khó. Làm người phải anh hùng, và Mân rất anh hùng khi giương cùi chỏ tay thụi thẳng vào mặt ông kia, cán bộ biết sai cuống cuồng giải quyết cho Mân nhanh gọn. Bọn thanh niên vỗ đùi đen đét khen Mân bản lĩnh lại giỏi giang, người dân thấp cổ bé họng không dám ho he gì phải có mấy người như Mân mới “làm gương” cho những kẻ làm công vụ.
Cán bộ hộ tịch xuống nhà Thin hỏi lai lịch của Mân, Mân đưa ra chứng minh thư với giấy đăng kí tạm trú. Chủ tịch mặt trận xã biết Thin mới cho vợ đi chữa bệnh về nhân tiện hỏi thăm vợ Thin. Cuộc đời Thin ân nhân của hắn duy nhất hai người, một là Mân người mới kết nghĩa anh em sẵn lòng giúp đỡ hắn chuyện tiền bạc, người còn lại là anh Hải chủ tịch mặt trận xã này. Ngôi nhà hắn đang ở cũng nhờ Hải xin cấp trên hỗ trợ để xây. Trước đây hắn ở nhà sàn do cha mẹ vợ để lại, ván gỗ đã mục, cột cũng lung lay mà không kiếm đâu ra tiền để sửa. Dạo vợ bệnh chưa nặng, con gái còn ở nhà thì dưới gầm sàn nhà hắn còn thả được vài con cả bò lẫn bê. Con gái bắt chồng, nhà chồng thách cưới cao quá nên hắn bấm bụng bán cả đàn bò đi mới đủ tiền sính lễ. Bắt chồng xong, con rể cũng chẳng ở đi làm nương cho hắn được ngày nào, cả gái cả rể dắt nhau đi làm công nhân tận đất Đồng Nai. Biết hoàn cảnh hắn cơ cực, cũng chịu khó làm ăn nhưng xui thay vợ hắn bệnh nặng quá. Ở xã hễ có chính sách hỗ trợ người nghèo nào là anh Hải cũng xin cho nhà hắn suất trước tiên, từ nuôi dê nuôi bò đến nuôi lợn, lần nào nhà hắn cũng có phần.
Mấy lần gặp Thin, anh Hải đều giữ hắn lại nói chuyện, thỉnh thoảng còn mua thịt đưa Thin cầm về. Thin quý anh Hải lắm bởi anh Hải cũng giống Mân sống rất tình cảm. Thin chỉ cảm thấy khó hiểu là sao Mân tốt thế mà anh Hải lại không thích Mân, anh Hải thường bảo Thin và thanh niên trong buôn cần đề phòng người không rõ lai lịch, nhất là bớt tụ tập ở lều của Mân lại để tập trung làm rẫy làm nương. Thin nghe anh Hải, nhưng cũng tin Mân không phải người xấu, tốt như Mân mà Thin nghi ngờ thì phải tội. Mân còn thường xuyên bỏ tiền ra cho Thin mượn thì Thin có cái gì để Mân lợi dụng lôi kéo đâu. Nghĩ lại, người không thích người cũng là chuyện thường nên Thin nghe xong thì để đấy. Vợ Thin đi chữa bệnh về cũng chẳng khấm khá là bao, người cứ gầy đét đi vừa vì bệnh, vừa bởi bữa ăn toàn cháo loãng với rau. Thin đi phụ hồ cùng Mân, tiền công nửa tháng Mân mới lấy một lần, được cả cục mà không tiêu gì đến nên lại ngỏ ý đưa cho Thin. Thin vừa ái ngại vừa biết ơn bạn, đời hắn nợ ân tình cả Mân và Hải, hắn tuy nghèo kiết xác nhưng nếu Mân và anh Hải nhờ vả gì mà hắn làm được, dù có phải lên rừng xuống biển hắn cũng chẳng than vãn nửa lời.
***
Mây đen trên trời kéo thành mảng, ánh vàng của chớp xẹt ngang khô khốc khiến Thin choàng tỉnh. Mưa bắt đầu rơi từng hạt nặng, hắn co ro dựa sát vào lưng một ngôi mộ xây được ốp đá hoa cương. Cả người hắn vô lực, chân tay hắn bủn rủn khi gương mặt anh Hải vừa thẫn thờ vừa đau đớn nhìn chòng chọc vào hắn. Cảm giác buốt lạnh chạy dọc sống lưng, máu từ thái dương, từ mắt và mũi Hải nhỏ ròng ròng, răng môi hắn lập cập, hai tay hắn xoa vào nhau dập đầu lia lịa. Chớp vẫn giật liên hồi, chiếc mộ đá trơ ra còn trán hắn đã bầm máu.
Ngày mai sẽ đưa ma anh Hải, chết gần một tuần anh Hải mới được đem chôn. Hắn nấp trong rẫy cà phê và nghe được cuộc trò chuyện của những người đi làm rẫy về. Hắn lục được trong lều của người ta nắm cơm đã thiu bị bỏ lại, chua nồng lên nhưng hắn vẫn cắn răng nuốt hơn phân nửa. Lúc những người làm rẫy đi qua, hắn khựng lại, môi trề ra cho những vụn cơm thiu cứ tự do rớt xuống đất. Khó chịu quá, lồng ngực hắn đau và khó chịu quá. Mấy đêm liền hắn quay về bãi tha ma, chỗ người ta cắm cọc đào huyệt để chôn anh Hải có cơm nếp, rượu thịt bỏ lại nhưng hắn không động vào miếng nào. Cả đêm hắn nằm bên mộ, hết dập đầu van xin anh Hải tha thứ, lại khóc, rồi lại cười kể lể cho người dưới mộ những chuyện mà hắn chỉ mới nhớ lại đây thôi. Hắn điên mất rồi, đời hắn có khác nào cuộn chỉ bị gỡ cho tung ra rồi vê tròn lại thành một mớ bùng nhùng không tìm được nút gỡ. Đáp lại tiếng hắn chỉ có màn đêm thinh lặng, chim cú kêu eo óc từng hồi.
Hình minh hoạ.
Hôm Mân dẫn người trong buôn đến ủy ban xã, Thin không cản được. Con đường tỉnh lộ thi công cắt ngang buôn Thin, hai bên đường có cà phê, tiêu với sầu riêng của dân vướng mặt bằng cần giải tỏa. Mân bảo với mọi người là tiền đền bù ít quá không xứng, vào túi cán bộ hết rồi. Đã có người chống đối không cho làm thì nhà nước đưa các loại máy móc về san ủi, cưỡng chế. Mân càng nói dân càng cho là hợp lí và lửa giận ngút ngàn, vài kẻ quá khích đã chửi thề và đập bàn bôm bốp. Xong Mân lại kể ở chỗ Mân nhà nước làm đường vành đai, lấy đất thì nhiều mà trả tiền cho dân lại ít nên dân tụ tập kéo nhau lên tận trụ sở huyện để biểu tình. Rầm rộ quá cán bộ thấy nuốt không được nên phải hoàn lại tiền cho dân. Mân diễn thuyết, còn phía dưới im bặt, đánh trúng tâm lí rồi nên trong bụng người nào cũng thấy đúng ý. Thin tuy nghĩ cán bộ không phải ai cũng xấu, như anh Hải vẫn luôn hết lòng vì dân, vì những người nghèo khổ như Thin. Thin muốn ngăn cản mọi người nhưng cản làm sao khi đó toàn là anh em đi đòi quyền lợi “chính đáng”. Mân là người xứ khác đến đây mà thấy trong buôn nghèo khổ quá còn sẵn lòng đứng ra giúp, huống gì là Thin sinh ra từ buôn, ngày ngày hít ánh nắng mặt trời của buôn rọi xuống. Mân đưa vào tay Thin cây gậy và buộc Thin phải đi theo. Thin run lập cập, Mân trấn an Thin và mấy chục thanh niên khác. “Lên gây sức ép để họ sợ thôi chứ mình đâu làm gì”. Mấy kẻ trong đám đồng thanh “Đi thôi”. Đoàn người rầm rập kéo nhau như vũ bão còn bước chân Thin nặng như có tảng đá buộc vào. Thin nợ Mân nhiều quá mà nó nói theo nó mỗi lần này Thin làm không được thì còn gì là anh em. Mân bảo lên chỉ hò hét to cho chính quyền họ sợ, với lại người nào cũng được Mân phát cho cái khẩu trang thì không lo bị nhận mặt. Nhưng vừa tới, đội quân đằng sau ào lên như giặc xông vào đập vỡ hết cửa kính, cây gậy trong tay Thin rơi xuống, cả mấy thanh niên trong buôn Thin cũng run rẩy khi nghe giọng Mân đanh thép hô hào chém giết. Lúc này, Thin mới choàng tỉnh, nhận ra hơn một nửa đám đông toàn là những kẻ lạ mà Thin không hề biết. Lẽ ra Thin phải sớm nhận ra tâm cơ thực sự của Mân. Trước đó mấy lần Thin đến lều của Mân cũng đúng vào lúc hắn đang nghe điện thoại, Thấy Thin, Mân hấp tấp cúp máy ngay, hay có một vài lần Thin nghe loáng thoáng Mân bảo “phá” rồi “giết”, thế mà Thin vẫn u mê nghĩ mình chỉ nghe nhầm. Giờ đây trước mắt Thin là một đội quân hung hãn và khát máu, chúng lấy ra từ thắt lưng, từ túi áo những con dao nhọn hoắt, chúng điên cuồng đập phá, tiếng loang choang của những mảnh kính nát vụn dưới chân Thin. Trong ngực áo chúng có cả bom xăng, chúng ném vào trong những căn phòng đã hoang tàn đổ nát. Thấp thoáng, bàn chân người thễu thợt tức khắc bị lửa thiêu, mùi khét nồng, mùi tanh tưởi quyện vào không gian khản đặc. Đầu óc Thin trơ ra từng mảng trắng, hắn cứ đứng chết trân tại chỗ khi nhìn thấy một người đàn ông mặt mày ám khói đen sạm bị trói quặt tay và đưa ra. Bóng Mân tàn nhẫn như một con báo hoa mai, lưỡi dao của hắn sắc lạnh vung lên… Thin bỏ chạy ra rẫy cà phê.
Đất dưới chân Thin như lún xuống, lồng ngực nặng tựa vỡ ra. Lúc ấy Thin muốn nhào lên ngăn Mân lại nhưng chân Thin bị đóng đinh xuống đất. Thin bất chợt nghĩ đến anh Hải, như có luồng điện chạy dọc hai chân, Thin đứng phắt dậy quay lại uỷ ban xã. Hình ảnh ấy sẽ mãi găm trong tâm trí Thin. Thứ mà Thin nhìn thấy là mắt anh Hải trợn to nhìn Thin chăn trối… Mân và những kẻ kia tàn bạo quá, tay Mân giết người thành thạo quá làm kí ức về chuyến xe đò những năm 80 đã phủ bụi trỗi dậy. Thin thấy mình rúm ró nằm cạnh xác cha đã bị băm ra làm hai nửa. Tiếng gào thét của mẹ chọc thủng màng nhĩ Thin, mẹ Thin bị cả bọn thú vật vùi sâu vào lớp lá khô nát vụn, giọng mẹ cũng nát vụn chìm vào thinh không u ám, rừng cây vọng lại những tiếng tru dài. Một tai mẹ bị cắn đứt lìa, mẹ cũng nấc lên ầng ậc và chân tay lạnh dần đi, tím tái. Từ đó Thin lay lắt mà sống, chôn vùi nỗi đau bằng cách lãng quên kí ức. Thin luôn mơ màng nghĩ mình là thằng bé ngã sông, bấu vào mảng bè dạt rồi được người buôn này cứu giúp. Giờ phút ấy, nỗi đau hùa nhau tràn về khiến hắn không sao chịu được, hắn điên cuồng chạy, chạy như con thú trúng thương trốn chạy nỗi sợ hãi cái chết. Màn đêm như con quái vật khổng lồ nuốt chửng hắn, hắn cũng không biết mình đang chạy trốn kiếp phù sinh bé mọn hay chạy trốn điều gì.
Đêm nay Thin lại về nằm bên mộ anh Hải. Thin biết sớm muộn gì hắn cũng chết, không phải vì chết đói chết khát, mà hắn sẽ chết bởi những nỗi ám ảnh bủa vây đang rút mòn hắn đến cạn kiệt. Mấy đêm nay trời không mưa, dưới những cái hố đã cải mả chỉ còn chút nước lõng bõng cạn trơ thếch, lũ cá trê lúc nhúc khoét thêm từng đường chằng chịt thúc sâu vào bên trong những cái mả ẩm ướt. Tiếng lạch tạch của bầy đàn hung hãn làm Thin lại nghĩ tới Mân, nỗi sợ hãi ghê người rực lên thiêu đốt hắn, dù hắn đã nghe được tin Mân bị bắt, những người trong buôn lỡ nghe rủ rê tham gia vụ bạo loạn cũng đã ra đầu thú.
Trời hửng sáng, Thin lội xuống suối tắm rửa kì cọ từ đầu đến chân, bộ quần áo nhặt trong lều canh rẫy rộng thênh so với thân thể đã gầy đét đi của hắn. Mười ngày trốn chạy khiến hõm mắt hắn trũng sâu, bụng và lưng cơ hồ muốn dính chặt. Mặt trời lên cao cũng là lúc dân làng đi vắng bởi đang là mùa trỉa hạt, sẽ không ai để ý đến hắn, không ai nhòm ngó chỉ trỏ và chửi bới hắn khi hắn về buôn. Hắn chỉ về một lần này nữa thôi để gặp vợ và thằng Pha, dặn dò nó đôi câu rồi hắn sẽ đi đầu thú. Vừa đến đầu buôn, tiếng trống đánh lên khiến hắn giật mình. Đằng trước hắn, người trong các ngôi nhà lần lượt túa ra đi về một hướng, người cầm gói cơm, người quả trứng, người túi gạo. Giờ có chạy cũng không được nữa nên hắn cứ cắm mặt mà đi, đến nhà hắn, người ta dừng lại. Tiếng khóc của thằng Pha khiến hắn thảng thốt, hắn bất chấp vạch người ra lao về đằng trước. Lên bậc, hắn vấp chân ngã nháo nhào, tiếng người hốt hoảng bảo nhau đỡ hắn dậy “Thin à! Vợ mày nó mong mày lắm đấy”. Đầu Thin nổ ầm ầm, hắn run rẩy bò lết trên sàn nhà lạnh lẽo. Tận trong góc, xác vợ hắn cứng đờ đã được phủ chăn. Mọi người bảo vợ hắn tự sát, đau quá không chịu được nên vợ hắn tu hết nửa chai thuốc diệt cỏ để tự sát. Chỉ có trời mới biết vợ hắn chết vì đau hay vì điều gì. Thằng Pha ôm xác mẹ, thấy hắn thì ngước lên, ánh mắt nó dại ra, vừa ướt nước vừa giận dữ và tuyệt vọng. Cả người hắn lạnh toát, trước mắt hắn tối đi, đầu hắn nổi trôi những ý nghĩ miên man vô định, hắn ngã ra, ngất lịm.
Dưới sàn nhà, cây gỗ to và nhiều lõi đã được mang về để đẽo tượng. Mùa này năm sau, hắn có gom được đủ dê bò gà lợn, có tự tay đẽo cho vợ hắn vài bức tượng con dựng bên nhà mồ? Sau ngày bỏ mả, vợ hắn sẽ được giải thoát. Còn hắn thì chẳng biết đến bao giờ mới thoát khỏi ám ảnh về những con cá trê gặm cắn xác người. Đôi khi chúng còn bám theo hắn dai dẳng trong những giấc mơ đầy ám sợ.
N.H
VNQD