“Khi càng lớn hơn, tôi càng có nhiều tự do để viết về những trải nghiệm của bản thân mình”. Sally Rooney mở đầu như thế trong cuộc thảo luận về cuốn tiểu thuyết mới ra mắt mang tên Intermezzo tập trung vào hai câu chuyện tình yêu có khoảng cách tuổi tác đáng kể. Cô cũng nói thêm: “Bởi vì tôi đã sống nhiều hơn một chút, không phải là nhiều hơn hẳn nhưng cũng là hơn vài năm.”
Tiểu thuyết gia Sally Rooney
Có một thực tế là chỉ vài tháng nữa thôi, nữ nhà văn này sẽ bước vào tuổi 33, và không còn là tiếng nói của thế hệ Millenials ngoài 20 nữa. Rooney nóng lòng muốn rũ bỏ cái mác "Salinger của thế hệ Snapchat" đã theo mình suốt từ khi cuốn sách đầu tay - Conversations With Friends – được cho ra mắt vào năm 2017. Thành công của cuốn thứ 2 – Giữa hai chúng ta cũng như bộ phim chuyển thể truyền hình vào năm 2020 đã biến cô thành “Taylor Swift của giới văn chương”. Nữ nhà văn chia sẻ: "Tôi không dối trá khi mà nói rằng bản thân rất muốn bỏ lại tất cả điều đó ở phía sau mình. Tôi thực sự không muốn trở thành 'tiểu thuyết gia trẻ tuổi', tôi chỉ luôn muốn là giỏi hơn thôi".
Mặc một chiếc váy nâu, giày đế bằng cũng có màu nâu và tóc đuôi ngựa được buộc gọn gàng, Rooney không quá hào nhoáng cả trong cuộc sống cũng như văn chương. Chúng tôi gặp nhau tại phòng lưu trú của các nhà văn tại Bảo tàng Văn học Ireland (còn được gọi là MoLI theo tên nhân vật Molly Bloom trong cuốn Ulysses của Joyce), nơi đã lưu dấu rất nhiều kỉ niệm của các nhà văn danh tiếng một thời. Vào độ tuổi đầu 20, cô là "nhà tranh luận số một châu Âu" (chính bài luận Even If You Beat Me trên tờ Dublin Review vào năm 2015 đã giúp cho người đại diện chú ý đến cô). Cô đã cho thấy được những góc nhìn mới mẻ, hấp dẫn và đầy tâm huyết về nhiều đề tài khác nhau, từ văn học, chính trị cho đến cuộc chiến Israel-Gaza... Tóm lại, cô không phải là một “ẩn sĩ” gai góc như tiểu thuyết hay là danh tiếng đã bao bọc mình.
Rooney hiện đang đến thăm Dublin, nơi xuất hiện trong tất cả các tiểu thuyết của mình để gặp gỡ bạn bè. Sau 10 năm ở thành phố này và một thời gian ở New York, cô và chồng, John Prasifka, đã định cư ở vùng nông thôn Dublin cách thị trấn chợ nhỏ Castlebar nơi mà bản thân lớn lên chỉ khoảng 15 phút lái xe. Cô gặp Prasifka, hiện là giáo viên toán, vào năm cuối tại Trinity College, và họ đã kết hôn "rất, rất lặng lẽ" trong thời kì phong tỏa. Sau khi vật lộn với cuốn tiểu thuyết thứ ba Thế giới tươi đẹp, người ở đâu? thì hoàn toàn ngược lại, cô đã có những phút giây thả lỏng với Intermezzo, lấy bối cảnh giữa Dublin và một thị trấn nông thôn hư cấu ở phía tây Ireland.
Tiêu đề của cuốn sách này là cách chơi chữ khéo léo dựa trên một thuật ngữ được sử dụng trong cả âm nhạc cũng như cờ vua, khi cả hai đều là trung tâm của cuốn tiểu thuyết (trong âm nhạc, nó có nghĩa là một đoạn ngắt quãng; trong cờ vua, một nước đi bất ngờ). Rooney nói rằng "Tôi thích các từ vựng chuyên ngành". Trong thời kì phong tỏa, chồng cô đã tham gia chơi cờ vua trực tuyến và mặc dù không tự mình chơi, thì cô cũng đã bắt đầu xem các hướng dẫn trên YouTube cùng chồng. "Tôi bắt đầu coi nó gần giống như một hình thức nghệ thuật với sự tao nhã về mặt toán học khi mà mọi người thực hiện những nước đi thực sự tuyệt vời và ta cũng có thể thấy một ý tưởng nào đó đang diễn ra trên bàn cờ". Trong Intermezzo, giống như tất cả các tiểu thuyết của mình, các nhân vật của cô di chuyển một cách thành thạo - gần hơn, rồi lại xa hơn - trong một trò chơi quyền lực nghẹt thở và những nước đi bất ngờ.
Những tác phẩm nổi tiếng của Sally Rooney
Cuốn tiểu thuyết là câu chuyện về hai anh em sau cái chết của cha họ: Peter, một luật sư trẻ tự tin 32 tuổi ở Dublin, và Ivan, một nhà vô địch cờ vua 22 tuổi, tất cả đều thông minh và đầy sức sống. Peter có quan hệ với một sinh viên trẻ, trong khi vẫn yêu người bạn gái cũ - một giảng viên đang phải đối mặt với những hậu quả lâu dài của một vụ tai nạn mà một trong số đó là không còn có khả năng quan hệ tình dục. Mối tình tay ba này diễn ra trong bối cảnh câu chuyện cảm động khác thuộc về Ivan và Margaret- người hơn anh 14 tuổi, làm việc tại trung tâm nghệ thuật nông thôn nơi họ gặp nhau.
Có thể nói tất cả các yếu tố thường thấy của Rooney đều có ở đây: những mối quan hệ căng thẳng mà theo một cách nào đó là không bình đẳng, những người cha vắng mặt cũng như vài sự “đánh lạc hướng” về thị trường cho thuê nhà ở Dublin, chủ nghĩa nữ quyền và chủ nghĩa tư bản cấp tiến. Là một biên niên sử được yêu thích về tình bạn giữa những người phụ nữ, sự thay đổi lớn nhất của Rooney trong cuốn tiểu thuyết này là tập trung vào hai anh em trai. Cô nói: "Nếu đủ tinh ý và có óc quan sát, tôi nghĩ ai trong chúng ta cũng có thể hiểu được cách mà giới tính chi phối chúng ta. Tôi chưa bao giờ chứng kiến một cuộc trò chuyện nào giữa hai người đàn ông mà không có sự hiện diện của một phụ nữ. Vì vậy tôi nhận thức được rằng mình đang bước ra khỏi thực tế xã hội của bản thân mình".
Chủ đề lớn của Rooney là tình yêu, đặc biệt là tình yêu lãng mạn và tình dục. Intermezzo cũng không ngoại lệ. Như Anne Enright đã nói, Rooney đã xoay xở để tình dục trở nên đắm say mà không tục tĩu. Là một nhà văn viết về tình yêu hiện đại, cô cảm thấy sẽ là “một sự thoái thác nếu không viết về bất kì điều gì trong số đó chỉ vì điều đó cần được che giấu”. Trên thực tế, cô thấy ngạc nhiên khi chủ đề tình dục ít được nhắc đến trong các cuộc trò chuyện về tác phẩm của mình như thế nào. “Tình dục là động lực lớn trong các câu chuyện của tất cả các cuốn sách của tôi. Nhưng điều đó không có nghĩa là các nhân vật luôn luôn sắp sửa lên giường với nhau mọi lúc mọi nơi, nhưng trong nhiều mối quan hệ, nó lại là động lực chính. Vì vậy thật là kì lạ khi tôi không được hỏi về nó thường xuyên hơn.”
Thành công ngay từ rất sớm, Rooney cũng phải trải qua rất nhiều điều tiếng của môt "tiểu thuyết gia nổi tiếng bị khinh miệt" mà những tài năng “sớm nở” khác như Zadie Smith hay Lena Dunham, những người cũng bị định hình bởi danh xưng "tiếng nói của một thế hệ", từng phải trải qua. Rooney chia sẻ “trải trải nghiệm trở thành một phụ nữ trẻ trước công chúng không phải lúc nào cũng hoàn toàn dễ chịu hay dễ dàng. Có rất nhiều điều để nói, để suy nghĩ và để tranh luận khi nói đến vai trò của những người phụ nữ trẻ trong nền văn hóa của chúng ta. Nhưng tôi không muốn trở thành tâm điểm mà các thảo luận đó đôi khi dựa vào”.
Đối với một số người, đọc Rooney có thể khiến ta trở thành một người hâm mộ nhiệt thành hoặc một kẻ ghét bỏ không khoan nhượng. Đây là một sự phân cực mà nữ tác giả cảm thấy bản thân được thúc đẩy một phần bởi sự cường điệu: “Nó khiến những người thích tác phẩm của tôi cảm thấy đây là một phần bản sắc văn hóa của họ. Nhưng cũng có không ít người không thể hiểu được những lời nhận định đầy hoa mĩ đó”. Cũng như tình dục, cô cảm thấy mình có trách nhiệm không được né tránh vấn đề tiền bạc. “Tôi sẽ cảm thấy như đang chối bỏ cam kết đối với chủ nghĩa hiện thực, gần như theo nghĩa của hình thức tiểu thuyết, nếu tôi không chuẩn bị vật lộn với những gì rõ ràng là một phần của đời sống nhóm người mình đang viết về”. Và cuộc khủng hoảng nhà ở - một cốt truyện phụ trong Intermezzo – chính là đại diện cho điều nói trên.
Rooney chia sẻ Conversations With Friends được viết tại bàn bếp hoặc trên giường trong một loạt các căn hộ cho thuê và được trả bằng khoản tài trợ tài chính từ Hội đồng Nghệ thuật Ireland. Cô có thể có một văn phòng riêng nhưng vẫn thích viết bất cứ khi nào và bất cứ nơi nào mà bản thân mình cảm thấy thôi thúc, nhưng hạnh phúc nhất vẫn là "dưới chăn, khom lưng trên máy tính xách tay trong một tư thế rất không thuận tiện". Khép lại câu chuyện, cô khẳng định rằng: "Tôi được ban phước với tình yêu viết lách. Tôi thích làm việc".
TRIỀU DƯƠNG dịch từ bài viết trên The Guardian
VNQD